Η Kate Raworth, που µεγάλωσε βλέποντας στην τηλεόραση πετρελαιοκηλίδες, καταστροφή του όζοντος και πείνα, βάλθηκε να σπουδάσει οικονοµικά για να συνεισφέρει στην εξάλειψη της φτώχειας και της περιβαλλοντικής καταστροφής. Όσο κατακτούσε το ένα πτυχίο µετά το άλλο στο Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, διαπίστωνε µε απόγνωση ότι η ευηµερία του πλανήτη θεωρούνταν συνυφασµένη µε την οικονοµική θεωρία που ερµήνευε ως µόνη πρόοδο τον ακατάπαυστα ανοδικό δείκτη του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Η Raworth το παροµοιάζει µε ένα αεροπλάνο που δεν του επιτρέπεται να προσγειωθεί ποτέ. Που, για να διασφαλίσουµε την αδιάκοπη πτήση του, θα πρέπει απεγνωσµένα να του διοχετεύουµε τις λιγοστές πηγές καύσιµης ύλης, αδιαφορώντας για τις παράπλευρες ζηµιές, όπως η καταστροφή του περιβάλλοντος.
Έτσι, η Raworth επανασχεδίασε ένα οικονοµικό µοντέλο που µοιάζει µε… ντόνατ. Ο ζυµαρένιος κρίκος αντιπροσωπεύει ένα σύστηµα όπου οι άνθρωποι και η φύση συνυπάρχουν αρµονικά και ευηµερούν. Ο στόχος είναι να µην πέσει κανείς στην τρύπα, στο µέρος εκείνο του συστήµατος που εκλείπουν τα απαραίτητα, όπως το φαγητό, η στέγη, η υγειονοµική περίθαλψη και η εκπαίδευση.
Ακόµη ένας κανόνας του συστήµατος αυτού είναι κανείς να µην υπερβαίνει τα όρια του εξωτερικού φλοιού, βλάπτοντας τη Γη µέσω της κλιµατικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας, της ατµοσφαιρικής ρύπανσης και πολλών άλλων.
Από τότε που εξέδωσε το βιβλίο της «Doughnut Economics» το 2017 και συνίδρυσε το Doughnut Economics Action Lab, είπε ότι περισσότερες από 50 πόλεις, περιφέρειες και κυβερνήσεις χρησιµοποίησαν αυτό το µοντέλο στις στρατηγικές τους.
Η 53 ετών Rawrorth µίλησε στους «New York Times» για το µοντέλο της σε µια βιντεοσκοπηµένη συνέντευξη.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός συστήµατος που βασίζεται στη χωρίς τέλος αύξηση του ΑΕΠ;
Έχουµε κληρονοµήσει οικονοµίες που απαιτούν ανάπτυξη ανεξάρτητα από τη δική µας ευηµερία. Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα, οι άνθρωποι δεν ευηµερούν µέσα σε αυτές. Η κλίµακα των ανισοτήτων εντός των κρατών και µεταξύ των κρατών είναι ακραία. Βλέπουµε καθηµερινά την κλιµατική και οικολογική κατάρρευση, µε τις δασικές πυρκαγιές και τις ασυνήθιστα έντονες πληµµύρες.
Αυτό το σύστηµα δεν είναι βιώσιµο ούτε για τον πλανήτη, ούτε για τους ανθρώπους, ούτε για τα υπόλοιπα ζωντανά όντα. Χρειαζόµαστε οικονοµίες που να επιτρέπουν σε εµάς να ευηµερούµε µέσα τους, ανεξάρτητα από το αν αυτές αναπτύσσονται ή όχι.
Ποια είναι η γνώµη σας για το µοντέλο της πράσινης ή βιώσιµης ανάπτυξης;
Ο κίνδυνος του ονείρου της πράσινης ανάπτυξης είναι ότι έχει υιοθετηθεί προτού καν αποδειχθεί ότι είναι πραγµατοποιήσιµη. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο από καµία χώρα που να αποδεικνύει ότι είναι ικανή να επιτύχει αύξηση του ΑΕΠ, µε ταυτόχρονη µείωση των εκποµπών άνθρακα και του περιβαλλοντικού της αποτυπώµατος, στην ταχύτητα και τον βαθµό που απαιτείται.
Εποµένως, θα πρέπει να απαλλαγούµε από αυτήν την εξάρτηση από την αναπτυσσόµενη οικονοµία, επειδή είναι πολύ πιο θεµελιώδη για εµάς η υγεία και η σταθερότητα του πλανήτη.
Ποιες είναι µερικές από τις αρχές των Doughnut Economics;
Οι οικονοµίες σχεδιάζονται. Αν αλλάξουµε το µοτίβο στον σχεδιασµό τους, θέτοντας ως βάση αρχές αναγέννησης και αναδιανοµής, ζούµε σε µια συναρπαστική περίοδο για να επανασχεδιάσουµε τις οικονοµίες ξεκινώντας από τις γειτονιές και φτάνοντας µέχρι και σε παγκόσµια κλίµακα. Σχεδιάζοντας τα κίνητρα και τις νέες οικονοµίες, θα πρέπει να αναδείξουµε την κοινωνικότητα και την αµοιβαιότητα στην ανθρώπινη φύση.
Πρέπει να δηµιουργήσουµε κυκλικές, αναγεννητικές οικονοµίες, όπου οι πόροι χρησιµοποιούνται ξανά και ξανά. Επισκευάζονται, συντηρούνται, επαναχρησιµοποιούνται και ανακυκλώνονται.
Η εφευρετικότητα είναι σηµαντική σε µια αναγεννητική οικονοµία. Οι νέες οικονοµίες θα πρέπει να είναι διανεµητικές, να µοιράζονται την αξία και τις ευκαιρίες µε όλους όσους τις συνδηµιουργούν.
Πρόκειται για ριζικό επανασχεδιασµό των επιχειρήσεων, του ποιος έχει τη δύναµη να παράγει ενέργεια, ποιος κατέχει τη γη και τη στέγη, ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση σε ένα δίκαιο µερίδιο.
Μπορείτε να µας αναφέρετε κάποιους που χρησιµοποιούν τα Doughnut Economics;
Το Amsterdam τα ενέταξε στην πολιτική του για τη δηµιουργία µιας κυκλικής πόλης µε επαναχρησιµοποιούµενες πηγές ενέργειας και έχει δεσµευθεί να εξαλείψει εντελώς οχήµατα που χρησιµοποιούν ορυκτά καύσιµα στην πόλη µέχρι το 2030.
Το California Doughnut Economics Coalition δηµιούργησε το ντόνατ της περιφέρειας της California και προβαίνει σε επίσηµες µετρήσεις στατιστικών, όπου φαίνονται ξεκάθαρα η οικολογική κατάχρηση και το έλλειµµα κοινωνικής συνοχής. Το χρησιµοποιούν ως εργαλείο παρατήρησης και είναι πολύ πιο διαφωτιστικό από το ΑΕΠ, διότι µετρά την ευηµερία του κόσµου στο πλαίσιο της πραγµατικής ζωής.
© 2024 The New York Times Company