Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να βρεθεί σύντομα αντιμέτωπη με φυγόκεντρες δυνάμεις που δεν θα μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα. Αιτία τους θα είναι η τριπλή κρίση που έχει εμφανιστεί. Χορηγός τους, οι αμερικανικές πολιτικές, σε συνδυασμό με τη διαρκώς εντεινόμενη απόκλιση του ευρωπαϊκού πολιτικού κατεστημένου, από τον ρεαλισμό.

Η πρώτη κρίση είναι πολιτική. Έχοντας συνταχθεί εδώ και δεκαετίες με το αμερικανικό κατεστημένο, η πλειονότητα των ευρωπαϊκών ηγεσιών εξακολουθεί να ομνύει στην παλαιά διεθνή τάξη και την παγκοσμιοποίηση, με ό,τι επιπτώσεις έχει αυτό στην ανάδειξη ισχυρών αντισυστημικών και συνήθως εθνικιστικών παρατάξεων, που πλέον διεκδικούν την ανάληψη εξουσίας ακόμη και σε κεντρικές χώρες.

Οσοι κριτικάρουν τη νέα προεδρία Τραμπ για το σχέδιό της να αλλάξει τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, υπερασπιζόμενοι τα επιτεύγματα του παρελθόντος, μάλλον δεν έχουν αντιληφθεί ποιο είναι το πρόβλημα, ούτε πόσο έχει καθυστερήσει η επίλυσή του.

Το πρόβλημα είναι ότι στο διάστημα των τελευταίων δύο δεκαετιών, όταν τα ανεπτυγμένα κράτη -με ελάχιστες εξαιρέσεις- βούλιαξαν στα ελλείμματα και τα χρέη, οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες (με κορυφαίο παράδειγμα την Κίνα) αποκτούσαν ολοένα μεγαλύτερο μερτικό στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα.

Ένα βασικό στοιχείο του πολέμου στην Ουκρανία είναι ότι μονίμως επηρεάζεται από ψευδαισθήσεις. Πριν ακόμη αρχίσει, υπήρχε η ψευδαίσθηση στη Δύση ότι μπορεί να συνεχίζει την ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμεθόριων της Ρωσίας περιοχών, χωρίς να υπάρξει δυναμική αντίδραση. Στη συνέχεια ήταν ο Πούτιν που είχε την ψευδαίσθηση ότι θα εισβάλει και οι «αδελφοί Σλάβοι» της Ουκρανίας θα τον υποδεχτούν περίπου με ανοικτές αγκάλες.

Σειρά πήρε η Δύση, που πίστεψε αφενός ότι η ρωσική οικονομία θα συντριβεί από τις κυρώσεις και αφετέρου (για ένα μέρος της περιόδου 2022-2023) ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να νικήσει τη Ρωσία και να φτάσει στην Κριμαία.

Πακτωλό έως τρισεκατομμυρίων ευρώ, με δανεικά, δηλώνουν ότι προτίθενται να δαπανήσουν Κομισιόν και ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να ενισχύσουν την άμυνα, χωρίς όμως να έχει καταστρωθεί, έστω στοιχειωδώς, κοινή αμυντική και εξωτερική πολιτική. Θέλει και μπορεί η Ευρώπη να γίνει παγκόσμια στρατιωτική δύναμη; Ή απλώς να αντιμετωπίσει απειλές σε κάποια σύνορά της;

Το κάρο μπήκε μπροστά από το άλογο, διότι κυριαρχεί μια αντιρωσική υστερία, με επίκεντρο την Ουκρανία, που εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού: Τους νεο-ιδεολόγους «γκλομπαλιστές», που βλέπουν τον κόσμο μέσα από ένα μανιχαϊστικό πρίσμα επικράτησης της δημοκρατικής Δύσης απέναντι στα αυταρχικά καθεστώτα.

Η πλήρης ευθυγράμμιση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με την «κοινή γραμμή» ΗΠΑ και ΕΕ ήταν αναμενόμενη τα προηγούμενα χρόνια και αναμφίβολα έπαιξε ρόλο στην πολιτική κατευνασμού που ακολούθησε η χώρα μας, σε σχέση με την Τουρκία.

Καλώς ή κακώς, όμως, η εποχή αυτή ανήκει πλέον στο παρελθόν. Κι όπως είχαμε προειδοποιήσει, ήδη από τις 13 Ιανουαρίου, πριν την ορκωμοσία του προέδρου Τραμπ, έρχονται μέρες αγωνίας στα ελληνοτουρκικά.

Αυτό που δεν είχαμε συνυπολογίσει, και οφείλουμε να το ομολογήσουμε, είναι ότι στο πλαίσιο του αδυσώπητου υπερατλαντικού ανταγωνισμού μεταξύ του τραμπικού και του αντιτραμπικού στρατοπέδου, αλλά και της ρωσικής υστερίας που έχει κυριεύσει μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών ηγεσιών, η αναθεωρητική Τουρκία θα αναγόταν σε πιθανό βασικό «παίκτη» της ευρωπαϊκής άμυνας. Παρότι κατέχει επί 50 χρόνια μεγάλο μέρος της Κύπρου, κράτους-μέλους της ΕΕ, και αμφισβητεί ενεργά, κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας.