Το 2025 υπόσχεται να είναι έτος μεγάλων, ίσως τεκτονικών μεταβολών και η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ είναι βασικός αλλά όχι μόνος παράγοντας που θα επηρεάσει. Ας δούμε συνοπτικά την εικόνα των πιθανών εξελίξεων στα μέτωπα της οικονομίας και της γεωπολιτικής, με έμφαση σε όσα αφορούν περισσότερο, έμμεσα ή άμεσα, την Ελλάδα.

Σημειώνοντας όμως εξαρχής ότι ορισμένα από τα γεγονότα του επόμενου έτους μπορεί να οδηγήσουν σε αλυσιδωτές αντιδράσεις, δημιουργώντας απρόβλεπτες, αλλά μεγάλες παρενέργειες, εκείνες που ονομάζουμε «μαύρους κύκνους». Από τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων για πρώτη φορά στην ιστορία, ή την πολιτική αναταραχή στις ΗΠΑ, έως το ξέσπασμα μιας ξαφνικής διεθνούς κρίσης στην οικονομία και τις αγορές.

Την περασμένη Παρασκευή, μία μέρα μετά την οξεία κριτική που άσκησε (ξανά) ο Αντώνης Σαμαράς, ο πρωθυπουργός έσπευσε να περιορίσει τις προσδοκίες από τον εν εξελίξει διάλογο με την Τουρκία στο πλαίσιο των «ήρεμων υδάτων», αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Στο θέμα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, σας λέω ανοιχτά, αυτή τη στιγμή δεν βλέπω προοπτική να μπορεί να γίνει η συζήτηση».

Μεγάλη η αντίθεση σε σχέση με τον περασμένο Ιούλιο, όταν δήλωνε «ο σκοπός μου είναι, ναι, να μπούμε στον πυρήνα της βασικής μας διαφοράς. Εφόσον καταφέρουμε να συμφωνήσουμε να πάμε στη Χάγη, ώστε το Διεθνές Δικαστήριο να επιληφθεί αυτής της μεγάλης εκκρεμότητας, η οποία έρχεται εδώ και πολλές δεκαετίες. Αλλά προφανώς το να πάμε στη Χάγη δεν είναι μια απλή υπόθεση, ούτε είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη».

Εδώ και δεκαετίες, το δημόσιο χρέος τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη μεγαλώνει με ταχύτατους ρυθμούς. Το 2000 στην Αμερική αντιπροσώπευε το 33,27% του ΑΕΠ, σε σχέση με 41% το 1990. Το 2008, όμως, είχε ήδη φτάσει το 63,82% και στο τέλος του τρέχοντος έτους, αναμένεται να βρεθεί στο 124%.

Η σύγκριση συνολικά με την Ευρώπη δείχνει αντίστοιχες τάσεις αλλά σε μικρότερο βαθμό, καθώς περιλαμβάνονται κράτη διαφορετικών ταχυτήτων σε χρέη και ελλείμματα. Το 2007, η σχέση χρέους προς ΑΕΠ στην Ευρωζώνη βρισκόταν στο 66,1%, ενώ παρά τις προσπάθειες και τα διάφορα «σύμφωνα», στο τέλος του 2024 θα φτάσει στο 88,5%. Επιμέρους χώρες, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ισπανία, κινούνται σε επίπεδα πάνω από 100%, που σημαίνει ότι είναι ήδη υπερχρεωμένες.

Oι περισσότεροι στην Ελλάδα, περιλαμβανομένου μεγάλου μέρους της πολιτικής και επιχειρηματικής «ελίτ», παρακολουθούν τις συρράξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή ως ζοφερά μεν γεγονότα, τα οποία όμως επιδρούν μόνο έμμεσα στη χώρα μας, κυρίως μέσω των ενεργειακών τιμών και των πιθανών επιπτώσεων στις ισορροπίες με την Τουρκία.

Αυτό εξηγεί ως ένα βαθμό και τη σχεδόν απόλυτη ταύτιση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας με τις θέσεις των ΗΠΑ και της κυρίαρχης σήμερα ευρωπαϊκής πολιτικής, ασχέτως αν ιδιωτικά κυβερνητικές πηγές εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για την πορεία των ευρύτερων εξελίξεων.

H πασίγνωστη πλέον και στη χώρα μας woke agenda θεωρείται ότι άρχισε να κατακτά το προσκήνιο το 2014 (με το κίνημα Black lives matter), καθώς αγκαλιάστηκε από το Δημοκρατικό κόμμα στις ΗΠΑ, με τις καλύτερες των προθέσεων. Να ενισχύσει την αντίληψη της κοινωνίας για διάφορα κοινωνικά γεγονότα και προβλήματα, με έμφαση στις κοινωνικές και ρατσιστικές αδικίες.

Την ίδια χρονιά, πάντα επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, συνέβησαν η ανατροπή της κυβέρνησης στην Ουκρανία, η κατάληψη της Κριμαίας από τους Ρώσους και η απόσχιση μεγάλου μέρους του ρωσόφωνου Ντονμπάς, ως απαρχή ενός πολέμου που συνεχίζεται ως σήμερα.