Τα ρεκόρ του 2024 αποδεικνύουν για ακόµα µία χρονιά τη δυναµική του τουριστικού κλάδου και τις ισχυρές αναπτυξιακές του προοπτικές. Όµως, η λίστα των προκλήσεων είναι µεγάλη. Από τα πιο γενικά θέµατα, όπως η γεωπολιτική αναταραχή και η οικονοµική αστάθεια, µέχρι τα πιο «εσωτερικά», όπως η αλλαγή στις ταξιδιωτικές συνήθειες λόγω κλιµατικής κρίσης και η έλλειψη προσωπικού, η ελληνική «βαριά βιοµηχανία» πρέπει να δώσει πειστικές απαντήσεις, µε στόχο τη σταθερή και βιώσιµη ανάπτυξη.
Τα απαραίτητα βήµατα για την επόµενη µέρα
Γιάννης Παράσχης
Πρόεδρος του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)
Το 2024 αποτελεί πλέον σύµφωνα µε τα τελευταία δεδοµένα σε αφίξεις και έσοδα, µια νέα χρονιά-ορόσηµο για τον ελληνικό τουρισµό.
Με τις προκρατήσεις για το 2025 να εξελίσσονται θετικά, οι προκλήσεις που αναδύονται παραµένουν εξίσου πολλές και σηµαντικές. Ανάµεσά τους η γεωπολιτική αβεβαιότητα, η οικονοµική και πολιτική αστάθεια σε Γερµανία και Γαλλία, οι επίµονες πληθωριστικές πιέσεις σε συνδυασµό µε την ισχνή ανάπτυξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και το ζήτηµα της διαχείρισης των αυξηµένων τουριστικών ροών στην αιχµή της περιόδου σε συγκεκριµένες περιοχές του ευρωπαϊκού Νότου.
Παράλληλα, στη χώρα µας οι συνθήκες αυξηµένων τελών και φόρων που έχουν διαµορφωθεί το τελευταίο διάστηµα στον τουριστικό τοµέα, και η ανάγκη για ένα βιώσιµο αναπτυξιακό µοντέλο δοκιµάζουν την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισµού. Στην ίδια κατεύθυνση, η έλλειψη ανθρώπινου δυναµικού και οι πλέον έντονες επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής παραµένουν ζητήµατα που µας απασχολούν και θα συνεχίσουν να µας απασχολούν βραχυπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα.
Για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, η στοχευµένη και ευρύτερη διασπορά σε περιφερειακό επίπεδο αποτελεί µέρος της στρατηγικής για τη µείωση της εποχικότητας και την ενίσχυση της τοπικής οικονοµίας. Η στήριξη της επιχειρηµατικότητας, η βελτίωση υποδοµών και η ορθολογική διαχείριση τουριστικών προορισµών µέσω της δηµιουργίας των Οργανισµών Διαχείρισης Προορισµού (DMOs) είναι απαραίτητα βήµατα για τη βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, το κοινωνικό µέρισµα που προκύπτει από τέλη που καταβάλλουν οι ελληνικές επιχειρήσεις και οι επισκέπτες θα πρέπει να είναι διακριτό, ανταποδοτικό και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Σήµερα, η ανάπτυξη µε όρους βιωσιµότητας αποτελεί ίσως τη µεγαλύτερη πρόκληση για τον τουρισµό, την κοινωνία και το περιβάλλον. Αναγνωρίζοντας το µερίδιο ευθύνης του ιδιωτικού τοµέα, ο ΣΕΤΕ αναπτύσσει την πρωτοβουλία «METRON Sustainable Tourism», µε στόχο την αυτοαξιολόγηση, την αυτορρύθµιση και την αυτοβελτίωση του τοµέα προς την βιώσιµη λειτουργία.
Ο ελληνικός τουρισµός, για να διατηρηθεί ανταγωνιστικός, θα πρέπει να επιµείνει στις έννοιες της αυθεντικότητας και της ανθεκτικότητας, παρέχοντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιµές, ως αποτέλεσµα συνεχούς προσαρµογής σε νέα δεδοµένα, αξιοποιώντας την ισχυρή φήµη και θέση του στο παγκόσµιο περιβάλλον.
Διαφοροποιηµένο προϊόν φιλοξενίας, µε ταυτότητα και υψηλή προστιθέµενη αξία
Αλέξανδρος Βασιλικός
Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ)
Ασφαλώς και είναι εξαιρετικά σηµαντικό για την ελληνική οικονοµία το γεγονός ότι και το 2024 είχε θετικό πρόσηµο στον τουρισµό. Όµως, µε όρους προοπτικής, το µείζον ζήτηµα είναι να σχεδιάσουµε από σήµερα ποιο θα είναι το προϊόν µας και πώς θα µοιάζουν οι προορισµοί µας στο µέλλον. Αν θέλουµε να είναι η Ελλάδα ηγέτιδα δύναµη στον ευρωπαϊκό και παγκόσµιο τουρισµό, οφείλουµε να επιδεικνύουµε και τις αντίστοιχες ηγετικές αρετές. Σηµαντικότερη εξ αυτών, η ικανότητα να εκφράζεις µε διορατικότητα τις παγκόσµιες τάσεις, να σχεδιάζεις ένα µέλλον και να το εργάζεσαι συστηµατικά για να το κάνεις πραγµατικότητα.
Όπως τονίστηκε εµφατικά και στην πρόσφατη Γ.Σ. του ΞΕΕ, για τον τουρισµό είναι η ώρα των αποφάσεων και των δράσεων. Είναι αυτές που θα προσδιορίσουν την κατεύθυνσή του για τα επόµενα χρόνια, σε όλο το φάσµα της δραστηριότητας. Από το χωροταξικό και τις υποδοµές µέχρι την ποιότητα των καταλυµάτων. Τα κριτήρια της επιτυχίας πλέον αλλάζουν από ποσοτικά σε ποιοτικά. Αυτό σηµαίνει ισόρροπη ανάπτυξη, σαφείς και ξεκάθαρους όρους βιωσιµότητας, διαφύλαξη της αυθεντικότητας, προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς και της παράδοσης, ανάδειξη των τοπικών προϊόντων και της σηµασίας τους στη µεσογειακή διατροφή µέσα από τον γαστρονοµικό πλούτο µας.
Οι παραπάνω προτεραιότητες δεν είναι ζήτηµα επιλογής. Είναι επιτακτική ανάγκη για να διαµορφώσουµε ένα προϊόν φιλοξενίας διαφοροποιηµένο, µε ταυτότητα και µε υψηλή προστιθέµενη αξία στην παγκόσµια αγορά. Δεδοµένων των µεγάλων προκλήσεων στο ευρύτερο περιβάλλον, διεθνές και εσωτερικό, οι προτεραιότητες αυτές πρέπει να υπηρετηθούν µε συνέπεια από τις ευρύτερες δυνατές συνεργασίες.
Ο τουρισµός δεν είναι υπόθεση µόνο των ξενοδόχων. Τα οφέλη του φτάνουν σε όλο το φάσµα της πραγµατικής οικονοµίας και ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Αν θέλουµε, λοιπόν, ελληνική φιλοξενία µε αξία για όλους, τότε πρέπει και όλοι να αναλάβουµε το µερίδιο ευθύνης που µας αναλογεί.
Εθνικό πρόβληµα τα σηµάδια κόπωσης
Γιάννης Χατζής
Πρόεδρος της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ)
Η χώρα μας αποτελεί έναν εκ των κορυφαίων τουριστικών προορισμών παγκοσμίως. Και σε αυτό συνέβαλε σημαντικά και η εξαιρετική διαχείριση κατά την περίοδο της πανδημίας. Ωστόσο, ενώ κερδίζουμε το στοίχημα των αφίξεων, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι τα ποιοτικά στοιχεία (π.χ. πραγματικά έσοδα ή ΜΚΔ) είναι σε θέση να ξεπεράσουν τη χρονιά ορόσημο του 2019. Σε κάθε ευκαιρία υπενθυμίζουμε ότι ο τουρισμός έχει στρατηγική σημασία για το μέλλον της χώρας, τόσο στην απασχόληση και τα έσοδα όσο και στις επενδύσεις.
Είναι πλέον διεθνώς αποδεκτό ότι σημάδια κόπωσης της τουριστικής κίνησης αποτελούν εθνικό πρόβλημα και αυτό φαίνεται όλο και συχνότερα, όπως π.χ. στη φθινοπωρινή έκθεση της Κομισιόν και στην πρόσφατη αξιολόγηση διεθνών οίκων. Οι κινδυνολογικές συζητήσεις περί υπερτουρισμού πρέπει να αντικατασταθούν με έναν ουσιαστικό δημόσιο διάλογο γύρω από σύγχρονες ανθεκτικές υποδομές. Αντί να καταστροφολογούμε, πρέπει να δώσουμε ένα ξεκάθαρο αναπτυξιακό όραμα στις 7.000 μικρές και πολύ μικρές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που παλεύουν να βρουν πηγές χρηματοδότησης για να αναβαθμίσουν τις εγκαταστάσεις τους. Οι αβάσιμες συζητήσεις περί μονοκαλλιέργειας πρέπει να δώσουν τη θέση τους στα πολλαπλά οφέλη που έχει ο τουρισμός στην πραγματική οικονομία, οφέλη που μπορούν να αυξηθούν περαιτέρω με την ανάπτυξη και νέων συνεργιών.
Πρέπει επιτέλους να κατανοήσουμε όλοι ότι ο τουρισμός δεν είναι μόνο ο πυλώνας στον οποίο στηρίζεται το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αλλά και η μόνη παραγωγική δραστηριότητα που προάγει πλούτο περιφερειακά, με έμφαση σε περιοχές που σε αντίθετη περίπτωση θα είχαν ερημώσει. Είναι λάθος ο τουρισμός -και ειδικότερα ο ξενοδοχειακός κλάδος- να αντιμετωπίζεται ως μια μόνιμη πηγή άντλησης εσόδων για το κράτος, ούτε πρέπει να συνδέεται με προβλήματα της σύγχρονης εποχής, που ούτε προκαλεί ούτε μπορεί μόνος του να επιλύσει.
Ο συνεδριακός τουρισµός µπορεί να αλλάξει το παιχνίδι
Σίσσυ Λυγνού
Πρόεδρος του HAPCO & DES (Συνδέσµου Ελλήνων Επαγγελµατιών Εκδηλώσεων και Οργανωτών Συνεδρίων)
Η Ελλάδα ως τουριστικός προορισµός έχει κερδίσει σηµαντικό έδαφος, το brand παρουσιάζει δυνατές επιδόσεις, µε µεγάλη απήχηση διεθνώς. Δεδοµένα που αποδεικνύουν τα νούµερα, η αυξηµένη ζήτηση που καταγράφεται, η ενίσχυση των επενδύσεων και υποδοµών σε εθνικό επίπεδο. Αυτά τα δεδοµένα συµβάλλουν, φυσικά, θετικά στην ανάκαµψη και ανάπτυξη άλλων κλάδων, όπως αυτού που έχω τη χαρά και τιµή να υπηρετώ και να εκπροσωπώ εδώ και χρόνια, τόσο επαγγελµατικά όσο και θεσµικά, του εθνικού επαγγελµατικού και συνεδριακού τουρισµού.
Στη συζήτηση, όµως, για τη νέα εποχή του ελληνικού τουρισµού βρισκόµαστε ακόµα στην αρχή της διαδροµής. Κι αυτό γιατί δεν έχουµε ακόµα αξιοποιήσει καθόλου σε εθνικό επίπεδο το «δυνατό χαρτί» που έχουµε στα χέρια µας, την εθνική βιοµηχανία συνεδρίων και εκδηλώσεων (the Meetings Industry σε διεθνή ορολογία), σε αντίθεση µε τον ανταγωνισµό. Μάλιστα, βρισκόµαστε πολύ πίσω στην παγκόσµια κατάταξη των προορισµών (meetings destinations).
O κλάδος µας µπορεί να αλλάξει το παιχνίδι, συνεισφέρει έως και 7 φορές περισσότερο στην εθνική οικονοµία και ανάπτυξη από τον απλό τουρίστα, ενισχύει περισσότερα από 40 επαγγέλµατα, προσελκύει επισκέπτες υψηλού επιπέδου, δίνει τη λύση στην εποχικότητα και την απασχόληση.
Από την προώθηση της επιστήµης και την ενίσχυση της καινοτοµίας έως την προσέλκυση παγκόσµιου ταλέντου και την ενίσχυση του κοινωνικού αντίκτυπου, η βιοµηχανία συνεδρίων και εκδηλώσεων δεν αποτελεί απλά τη συγκέντρωση κάποιων ανθρώπων σε µια αίθουσα. Αντιθέτως, είναι ο κλάδος που µπορεί να δηµιουργήσει το ουσιαστικό και µακροχρόνιο αποτύπωµα στη χώρα και κατά συνέπεια τον ποιοτικό και βιώσιµο τουρισµό που τόσο συχνά αναφέρουµε και διεκδικούµε.
Δεν θα γίνουν όλα αυτά, αν δεν δράσουµε σήµερα, τώρα, που το momentum είναι δυνατό. Η χώρα µας είναι σηµαντικό να αποκτήσει επιτέλους το συνεδριακό προφίλ που της αξίζει. Είναι απαραίτητο, στο πλαίσιο εθνικής στρατηγικής για τον επαγγελµατικό και συνεδριακό τουρισµό να επενδύσουµε σε στοχευµένη καµπάνια προβολής στο εξωτερικό και, κυρίως, σε ενισχυµένες υποδοµές, συνεδριακό κέντρο µεγάλης χωρητικότητας, η έλλειψη του οποίου αποκλείει εδώ και χρόνια διεθνείς διοργανώσεις πολλών χιλιάδων συµµετεχόντων από τη χώρα µας, κατά συνέπεια και σηµαντικών εσόδων.
Αυτό είναι το στοίχηµα για το µέλλον του ποιοτικού και βιώσιµου τουρισµού και εµείς οι επαγγελµατίες του κλάδου είµαστε εδώ, µε σχέδιο, προτάσεις, τεχνογνωσία και καλές πρακτικές να δείξουµε τον δρόµο. Θα χαθεί κι αυτή η ευκαιρία;
Υψηλή ποιότητα υπηρεσιών και ορθή διάχυση των επισκεπτών
Άρης Μαρίνης
Πρόεδρος της Γενικής Πανελλαδικής Οµοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισµού (ΓΕΠΟΕΤ)
Ιδιαίτερα θετικά εξελίσσεται η φετινή τουριστική περίοδος για την Ελλάδα µε σταθερά ανοδικά µεγέθη σε αφίξεις και διανυκτερεύσεις ξένων επισκεπτών και ισχυρή επισκεψιµότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου.
Πρόκειται για µια σηµαντική κατάκτηση, καθώς δείχνει να παγιώνεται ένα ισχυρό ρεύµα προτίµησης προς τη χώρα µας, η οποία σταθερά πλέον περιλαµβάνεται στους δέκα παγκοσµίως δηµοφιλέστερους τουριστικούς προορισµούς και συνεχώς βελτιώνει τη θέση της στην κατάταξη. Γίνεται έτσι πράξη η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου µετά από προσπάθειες πολλών ετών και παρά την παγκόσµια αρνητική συγκυρία λόγω της ακρίβειας.
Οι πολεµικές διενέξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Ασίας και οι ανατροπές που αυτές επιφέρουν στο µείγµα των ξένων επισκεπτών που επισκέπτονται τη χώρα µας, δείχνει να µη µας επηρεάζουν, καθώς η χώρα διατηρεί την εικόνα του υψηλής ποιότητας και ασφαλούς προορισµού. Παραδοσιακές αγορές τουριστών µπορεί να «κλείνουν», όµως ξαφνικά συνεχώς προστίθενται νέες, ως αποτέλεσµα των συνεχών προσπαθειών των επαγγελµατιών του τουρισµού στη χώρα µας να προβληθεί το τουριστικό µας προϊόν σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερα και πιο αποµακρυσµένα κοινά.
Και είναι αυτή η στρατηγική που τελικώς επιτυγχάνει, καθώς οι επισκέπτες από µακρινές χώρες µένουν περισσότερες µέρες και δαπανούν περισσότερα χρήµατα.
Όσον αφορά το 2025, υπό την προϋπόθεση ότι το κλίµα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου δεν θα επιβαρυνθεί περισσότερο, υπάρχει συγκρατηµένη αισιοδοξία. Το µεγάλο στοίχηµα για τη χώρα είναι πλέον η διατήρηση της υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και η ορθή διαχείριση και διάχυση των επισκεπτών στο σύνολο των προορισµών της χώρας όλο τον χρόνο.
Όµως, η προσπάθεια των επαγγελµατιών στον χώρο του τουρισµού δεν αρκεί, θα πρέπει το κράτος να βοηθήσει µε τη βελτίωση των υποδοµών, τη συνεχή επένδυση στα θέµατα ασφάλειας αλλά και τη βελτίωση της διαδικασίας και της ταχύτητας χορήγησης βίζας σε χώρες που ακόµα τη χρειάζονται για να επισκεφθούν τη χώρα µας.