Την 9η Ιουλίου 2024, καθώς η παγκόσμια κοινότητα έβλεπε αποσβολωμένη τα αιματοβαμμένα ερείπια του νοσοκομείου παίδων στο Κίεβο, η Ρωσία πανηγύριζε τη σειρά της για την εκ περιτροπής ανάληψη της προεδρίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με ένα γεύμα στη Νέα Υόρκη.
Ένα από τα προσφερόμενα πιάτα στο μενού ήταν το «Κοτόπουλο Κιέβου», μια ονομαστή ρωσική συνταγή. Πριν από το φαγητό, ο οικοδεσπότης του γεύματος και μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη Vasily Nebenzya, αρνήθηκε την ευθύνη της Ρωσίας για τον βομβαρδισμό που σκότωσε δύο άτομα και τραυμάτισε εφτά παιδιά. Οι διπλωμάτες που παρά λίγο να πνιγούν με το φαγητό, φρόντισαν να καθαρίσουν τον λαιμό τους διακριτικά.
Αυτό το περιστατικό είναι μια τέλεια σύνοψη του κόσμου στον οποίο ζούμε τώρα. Καθώς η Δύση παρακολουθεί, φαινομενικά ανήμπορη, η Ρωσία γίνεται όλο και πιο τολμηρή, σαν ένας νταής του σχολείου που καταλαβαίνει ότι ο δάσκαλος λείπει.
Ο φόβος των Ρώσων για το ΝΑΤΟ, που στην αρχή της εισβολής ήταν εμφανής, μετριάζεται τώρα από την ατιμωρησία που απολαμβάνει ο ηγέτης τους, ανεξάρτητα από τις φρικαλεότητες που διαπράττονται επί των ημερών του. Γιατί να φοβάται; Παρότι η Δύση έχει τους πόρους να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο με τους όρους της Ουκρανίας, σαφώς δεν έχει τη βούληση να το κάνει. Για τον Vladimir Putin, η νίκη είναι πλέον απολύτως εφικτή - ανεξάρτητα από τον ένοικο του Λευκού Οίκου.
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια, οι Δυτικοί ηγέτες επαναλαμβάνουν ότι «βρίσκονται στο πλευρό της Ουκρανίας». Ωστόσο, αντίθετα με τα όσα σωστά λένε, οι ίδιοι αυτοί ηγέτες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τον πόλεμο σαν μια τοπική σύγκρουση στην οποία έχουν λίγες υποχρεώσεις.
Η υπεσχημένη στρατιωτική βοήθεια φτάνει αργά και σε όγκους που δεν επαρκούν να καλύψουν τους αντίστοιχους της Ρωσίας -και οι όροι για τη χρήση τους, όπως αυτοί κατά της χρησιμοποίησης κατά στρατιωτικών στόχων στο ρωσικό έδαφος, περιορίζουν την αποτελεσματικότητα της βοήθειας.
Η πρόσφατη προέλαση της Ουκρανίας στο ρωσικό έδαφος δείχνει τι θα μπορούσε να επιτευχθεί αν αρθούν τα δεσμά. Αλλά η Δύση είναι κολλημένη στην «πολύ λίγη» και «πολύ καθυστερημένη» προσέγγισή της, που αιτιολογείται με τον κίνδυνο πυρηνικής κλιμάκωσης από πλευράς Ρωσίας. Το αίτημα της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμένει στα αζήτητα για τον ίδιο λόγο.
Ούτε να ανακόψει τις πηγές της οικονομικής ισχύος της Ρωσίας κατάφερε η Δύση, παρά τις αλλεπάλληλες κυρώσεις. Η οικονομία αναπτύσσεται υγιώς και τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών παραμένουν ασφαλή στη Δύση, ακόμη κι αν είναι δεσμευμένα.
Το σημαντικότερο: το ρωσικό πετρέλαιο αγοράζεται και πωλείται με ελάχιστη δυσκολία σε όλο τον κόσμο, καθώς οι Δυτικοί ηγέτες δεν φαίνεται να μπορούν να αποφασίσουν τι θέλουν περισσότερο: να τιμωρήσουν ουσιαστικά τη Ρωσία ή να διατηρήσουν τα πράγματα ως έχουν.
Χωρίς αμφιβολία, η πρόταση του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ για επιβολή μέτρων για τα δεξαμενόπλοια που βοηθούν στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου κόντρα στις κυρώσεις, έμεινε στα αζήτητα λόγω του φόβου του Λευκού Οίκου ότι οι υψηλότερες τιμές της βενζίνης δεν θα είχαν καλό αντίκρισμα στις κάλπες του Νοεμβρίου.
Αυτός που δεν ανησυχούσε για τις αμερικανικές εκλογές ήταν ο κ. Putin. Σε αντίθεση με την αμφιταλαντευόμενη Δύση, ο κ. Putin παίζει σοβαρά. Έβαλε τη χώρα του και την οικονομία του σε πολεμικές βάσεις, αφιερώνοντας τουλάχιστον το ένα τρίτο του κρατικού προϋπολογισμού στον στρατό και δελεάζοντας δεκάδες χιλιάδες Ρώσους να συμμετάσχουν στη πολεμική μηχανή του με υψηλούς μισθούς και αμοιβές. Έχει επεκτείνει το θέατρο των επιχειρήσεων στην επικράτεια του ΝΑΤΟ, χρηματοδοτώντας φιλορωσικά κόμματα και πολιτικούς, διαδίδοντας ψευδείς πληροφορίες και ειδήσεις, βάλλοντας ευθέως κατά Δυτικών πολιτικών που εμπλέκονται στην αποστολή όπλων στην Ουκρανία.
Πολίτες στην ουκρανική πόλη Balakliya μετά την απελευθέρωσή της στις 28 Σεπτεμβρίου 2022. Ανεξάρτητα από την κατάληξη του πολέμου, η Δύση επί της ουσίας θα έχει ηττηθεί, καθώς έχει ήδη αποτύχει να αποτρέψει έναν πόλεμο στην Ευρώπη και να τιμωρήσει τον εισβολέα.
Αυτό το σκηνικό -από τη μία ένας αντίπαλος με τη θέληση και τους πόρους να πολεμήσει μέχρι το τέλος και από την άλλοι σύμμαχοι που παρέχουν μόνο τόση βοήθεια όση χρειάζεται για να μην καταρρεύσει το μέτωπο- αφήνει την Ουκρανία σε δεινή θέση. Θα έρθει η στιγμή που η αποφασιστικότητα της Ουκρανίας, η οποία έχει ήδη φτάσει στα όριά της, θα λυγίσει και μια ειρηνευτική συμφωνία με τον κ. Putin, με οποιουσδήποτε όρους, θα είναι προτιμότερη από τον θάνατο.
Αυτή η στιγμή μπορεί να έρθει νωρίτερα εάν ο Donald Trump κερδίσει τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές και τερματίσει τον πόλεμο «σε 24 ώρες», όπως έχει υποσχεθεί, αναγκάζοντας την Ουκρανία να διαπραγματευτεί με τους όρους του κ. Putin. Ή θα έρθει αργότερα, εάν οι Δημοκρατικοί διατηρήσουν το Λευκό Οίκο και συνεχίσουν τη μεσοβέζικη στρατηγική τους (Σ.τ.Ε. το άρθρο γράφτηκε πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ).
Ο κ. Putin ήδη σχεδιάζει το τοπίο μετά τη νίκη. Η τελευταία του αποκαλούμενη ειρηνευτική πρόταση -στην οποία η Ρωσία διατηρεί τα κατεχόμενα εδάφη και η Ουκρανία απαγορεύεται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ- απορρίφθηκε ως προπαγάνδα από πολλούς Δυτικούς ηγέτες. Όμως, στην πραγματικότητα είναι η πιο ρεαλιστική πιθανότητα για την έκβαση αυτού του πολέμου.
Πολλές φωνές, από υποστηρικτές του Κρεμλίνου μέχρι Νομπελίστες, ακόμη και ο Πάπας, αποζητούν μια «ειρήνη» που θα έδινε στον κ. Putin ακριβώς αυτό που θέλει. Η Ουκρανία φυσικά απέρριψε την πρόταση. Αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι η Ρωσία, αφού σφυροκοπήσει τις υποδομές, τους ανθρώπους και τον στρατό της χώρας, θα την ξαναρίξει στο τραπέζι. Και κάποια στιγμή, οτιδήποτε κάνει τις βόμβες να σταματήσουν θα θεωρείται το καλύτερο δυνατό.
Κάθε πόλεμος έχει νικητές και ηττημένους. Εάν ο κ. Putin κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της, εξ ορισμού, θα τον έχουν χάσει. Αλλά η ήττα δεν θα είναι για όλους ίση. Μια ειρηνευτική συμφωνία με τους όρους του κ. Putin θα είναι κακή για την Ουκρανία. Θα χάσει σχεδόν το 20% της επικράτειάς της και περίπου 5 εκατομμύρια πληθυσμό.
Αυτή η απώλεια κάπως θα μετριαστεί από την αξιοσημείωτη ματαίωση του αρχικού σχεδίου του κ. Putin να καταλάβει το Κίεβο και να καταστρέψει την Ουκρανία ολοσχερώς. Ο πόλεμος θα σταματήσει. Θα υπάρχουν νεκροί να τους θρηνήσουν, τραυματίες να τους γιατρέψουν και μια χώρα να ανοικοδομήσουν. Η φήμη της Ουκρανίας στην παγκόσμια σκηνή θα είναι υψηλότερη από ποτέ και η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι ορατή.
Η Δύση, από την άλλη, θα δυσκολευτεί να βρει κάτι θετικό. Η αποτυχία των ηγετών της να αποτρέψουν τον πόλεμο στην Ευρώπη ή να τιμωρήσουν επιτυχώς τον επιτιθέμενο, θα δείξει στους άλλους ότι τα σύνορα δεν είναι πλέον απαραβίαστα. Οι παγωμένες συγκρούσεις θα ξεπαγώσουν και οι παλιές έριδες θα επανεμφανιστούν, με οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη να καταγράφουν απλώς τη ζημιά.
Η Ρωσία, υποστηριζόμενη από άλλα ευθέως αντιδυτικά κράτη όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, θα αποθρασυνθεί περαιτέρω. Η επόμενη σύγκρουση μπορεί κάλλιστα να συμβεί στο έδαφος του ΝΑΤΟ. Εάν και μόνο η επίκληση των πυρηνικών αποδείχτηκε αρκετή για να κρατήσει υπό έλεγχο το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, γιατί δεν θα λειτουργούσε το ίδιο αν ο κ. Putin εισέβαλε σε ένα μέλος της συμμαχίας όπως η Εσθονία; Η ευρωπαϊκή ήπειρος δεν θα είναι πλέον ασφαλής.
Ωστόσο, η Ουκρανία και η Ευρώπη δεν θα είναι οι μεγαλύτεροι χαμένοι αυτού του πολέμου. Σε κάθε συμμαχία, το κύριο βάρος της ευθύνης το φέρει ο αρχηγός της. Με το να ποντάρει στην Ουκρανία και μετά να αποτυγχάνει να την υποστηρίξει, η Αμερική έχασε τη θέση της ως το προπύργιο της Δύσης που μπορεί να εγγυηθεί προστασία και ειρήνη στους συμμάχους της.
Το 2023, η διστακτική, αποσπασματική προσέγγισή της για δανεισμό όπλων υπονόμευσε την καλοκαιρινή αντεπίθεση της Ουκρανίας. Το 2024, η πολιτική δυσλειτουργία της δέσμευσε την κρίσιμη βοήθεια και μπέρδεψε την αμερικανική κοινή γνώμη σχετικά με τον επείγοντα χαρακτήρα της ενίσχυσης της Ουκρανίας.
Σε ένα ζήτημα κρίσιμο για τη σταθερότητα του κόσμου, η Αμερική κόπηκε στο τεστ ηγεσίας. Ακόμη και κάποιος που υποστηρίζει την ιδέα του μεγαλείου της Αμερικής, θα δυσκολευτεί πολύ να καταπιεί αυτό το χάπι.
Ανάλογα με το ποιος είναι στην εξουσία στην Ουάσιγκτον, αυτή η καταστροφή της φήμης είτε θα υποτιμηθεί ως λυπηρή αναγκαιότητα, είτε θα εορταστεί ως θρίαμβος του απομονωτισμού. Αλλά ακόμα και στον κόσμο του «Πρώτα η Αμερική», χρειάζονται σύμμαχοι να σου φυλάνε τα νώτα.
Θα σταθεί η Ευρώπη στο πλευρό της Αμερικής στην επικείμενη γεωπολιτική αντιπαράθεσή της με την Κίνα, η οποία τώρα ενισχύεται από τους φυσικούς πόρους που έχει υποθηκεύσει ο κ. Putin στον πρόεδρο Xi; Θα είναι η Μέση Ανατολή εξίσου συγκαταβατική σε θέματα τιμών πετρελαίου;
Ο χρόνος θα δείξει πόσο σοβαρές θα είναι οι επιπτώσεις για την ασφάλεια και την οικονομία, αλλά ένα πράγμα είναι ήδη σαφές: ένας μικρός πόλεμος μακριά από τα σύνορα της Αμερικής ξανασχεδίασε τον κόσμο μας - και έκανε τη θέση της Αμερικής σε αυτόν μικρότερη.
* Η Anastasia Edel είναι συγγραφέας του «Russia: Putin’s Playground: Empire, Revolution, and the New Tsar»