Το δημογραφικό είναι ένα από τα πιο σύνθετα και πολυπαραγοντικά προβλήματα που έχουμε να διαχειριστούμε, καθώς για την Ελλάδα αποτελεί ζήτημα εθνικής ύπαρξης και συνέχειας. Διότι κάθε χώρα δεν είναι μόνο η ιστορία και ο πολιτισμός ή το φυσικό περιβάλλον της. Είναι πρωτίστως οι άνθρωποί της, που γίνονται ιστορικοί μεταφορείς των παραπάνω στο μέλλον.
Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά καθώς δείχνουν μείωση γεννήσεων 6,1% το 2023 συγκριτικά με το 2022, περισσότερους θανάτους κατά 64.706 έναντι των γεννήσεων το 2022, μείωση των γάμων, μεγάλη αύξηση των συμφώνων συμβίωσης και αύξηση των διαζυγίων.
Για την κυβέρνησή μας το δημογραφικό είναι στόχος απόλυτης προτεραιότητας, γι’ αυτό ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης το 2023 δημιούργησε το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, που μέσα σε έναν μόλις χρόνο έχει να επιδείξει ένα σημαντικό και μετρήσιμο έργο. Μεταξύ άλλων, πρόσφατα ανακοινώσαμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, το οποίο περιλαμβάνει 100 δράσεις συνολικής δαπάνης 20 δισ. ευρώ, οι οποίες συναρθρώνονται σε πέντε άξονες:
- Ενίσχυση των γεννήσεων και στήριξη της οικογένειας.
- Ενίσχυση της απασχόλησης.
- Διαχείριση της μακροζωίας - γήρανσης.
- Τοπική ανάπτυξη και προώθηση της καινοτομίας.
- Ενημέρωση - ευαισθητοποίηση - έρευνα.
Οι κεντρικές έννοιες που περιγράφουν τη στρατηγική του Εθνικού Σχεδίου είναι η ανάπτυξη, η άρση εμποδίων και η αποκατάσταση αδικιών. Γι’ αυτό η κυβέρνηση δίνει ταυτόχρονες μάχες σε πολλά μέτωπα: μισθοί, παιδεία, υγεία, ποιότητα ζωής, στέγη, κοινωνική μέριμνα, διευκόλυνση των γονέων, δίκαιη κατανομή των πόρων, πολύμορφη ενίσχυση των νέων, προστασία πολυτέκνων και τριτέκνων, διεύρυνση της πρόσβασης σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, διεύρυνση σχολικών γευμάτων, επιτάχυνση υιοθεσιών / αναδοχών, στήριξη της αγροτικής οικογένειας, ενίσχυση της ισότητας των φύλων.
Όλες αυτές οι μάχες αφορούν την ενίσχυση της δυνατότητας των νέων μας να δημιουργήσουν οικογένειες, αλλά και να συντηρήσουν και να μεγεθύνουν τις υπάρχουσες χωρίς να αισθάνονται ότι αναλαμβάνουν ρίσκο.
Εξάλλου, πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε, στο πλαίσιο της επιστημονικής προετοιμασίας και τεκμηρίωσης της εθνικής πολιτικής, ανέδειξε τη σημασία του υποστηρικτικού δικτύου προκειμένου τα νέα ζευγάρια να αποφασίσουν να κάνουν παιδί.
Σε αυτό το πλαίσιο, σχεδιάσαμε πρωτοβουλίες που λαμβάνουν υπόψη πολλές βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
Ωστόσο, δεν αντιγράφουμε τυφλά - θα ήταν μια πρόχειρη και αντιπαραγωγική πρακτική. Αντιθέτως, εστιάζουμε στις ελληνικές συνθήκες προσπαθώντας να εντοπίσουμε και να διορθώσουμε άμεσα στρεβλώσεις και ελλείμματα και να δημιουργήσουμε μια ρεαλιστική βάση εκκίνησης. Αυτόν το ρόλο, για παράδειγμα, θα επιτελεί το Παρατηρητήριο για το Δημογραφικό, που θα ελέγχει την υλοποίηση και την προσαρμογή των πολιτικών στα δεδομένα κάθε περιοχής. Με αυτό το πνεύμα προχωρήσαμε:
- Στον διά βίου ορισμό της τρίτεκνης οικογένειας, εξισώνοντάς τη με την πολύτεκνη και προσφέροντας νέα πλεονεκτήματα σε 200.000 οικογένειες.
- Στην αναμόρφωση και αύξηση των τριών βασικών προνοιακών επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ - Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, επίδομα στέγασης, επίδομα παιδιού - και διευρύνουμε το income disregard, που ενθαρρύνει την ένταξη συμπολιτών μας σε πλήρη οικονομική δραστηριοποίηση, χωρίς πλήρη απώλεια της οικονομικής στήριξης εκ μέρους της πολιτείας.
- Στην πανελλαδική εφαρμογή του προγράμματος «Νταντάδες της Γειτονιάς» για τη φροντίδα βρεφών και νηπίων από πιστοποιημένους επιμελητές με διπλασιασμό του ποσού του voucher.
- Στην απαλλαγή από φόρους των οικειοθελών παροχών και vouchers από τις επιχειρήσεις σε νέους γονείς με προστασία των αποδοχών τους.
- Στην κατάργηση του φόρου 15% στις ιδιωτικές ασφάλειες υγείας για παιδιά μέχρι 18 ετών.
- Στον δωρεάν προληπτικό έλεγχο γονιμότητας σε γυναίκες ηλικίας 30-35 ετών.
- Στο πρόγραμμα «Πρώιμη Παρέμβαση» για την ενδυνάμωση της οικογένειας και την ομαλή ένταξη παιδιών με αναπτυξιακές δυσκολίες / διαταραχές και αναπηρίες.
- Στο νέο διαδικτυακό εργαλείο Αll-about-myChild στο gov.gr για γονείς και παιδιά, που θα διευκολύνει την πρόσβαση των οικογενειών σε όλο το φάσμα παροχών και πληροφοριών που τις αφορούν.
Για να φτάσουμε, όμως, συντομότερα στον στόχο μας θα πρέπει επιπλέον να αναδείξουμε και να ενισχύσουμε την αξία της οικογένειας και του παιδιού στους νέους μας, κάτι που θα γίνει με μια εθνική καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Και δεν θα σταματήσουμε εδώ, αλλά θα συνεχίσουμε να διερευνούμε κάθε νέα δυνατότητα που θα μας παρέχει η ελληνική και διεθνής πραγματικότητα και εμπειρία.
Γνωρίζουμε ότι η εθνική πρόκληση του δημογραφικού δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα, αλλά σε μια μεσοπρόθεσμη βάση. Ωστόσο ξέρουμε ότι δεν έχουμε καμιά πίστωση χρόνου, γι’ αυτό και δρούμε άμεσα διαμορφώνοντας μια ολιστική και βιώσιμη πολιτική, η οποία θα έχει απτά θετικά αποτελέσματα και που θα βελτιώσει άμεσα την καθημερινότητα εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών μας και θα δημιουργήσει μια νέα προοπτική για τη χώρα.
* H Σοφία Ζαχαράκη είναι Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας