Το δημογραφικό ζήτημα καταλαμβάνει την κεντρική θέση στις πρωτοβουλίες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Eurobank. Κάναμε αυτή την επιλογή το 2021, με αφορμή την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, με τη σκέψη στα μείζονα ζητήματα που θα είχε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα. Και διακρίναμε τότε πως η δημογραφική κάμψη συνιστά τη μείζονα μεσοπρόθεσμη απειλή για τη χώρα, την κοινωνία και την οικονομία της, και πως η ανάσχεση αρχικά και στη συνέχεια η αντιμετώπισή της θα απαιτούσαν κάτι παραπάνω από μια απλή επισήμανση. Θα απαιτούσαν δηλαδή τη συνειδητοποίηση μιας νέας εθνικής προτεραιότητας.
Προϋπόθεση της συνείδησης ενός προβλήματος είναι η κατανόηση του βάθους, των παραμέτρων και της σημασίας του. Επομένως, το πρώτο βήμα έπρεπε να είναι η ανάδειξη του δημογραφικού στις προτεραιότητες της χώρας. Από αυτή την αφετηρία και με αυτή τη στόχευση ξεκίνησε η σχετική πρωτοβουλία της Eurobank. Και βρήκαμε αμέσως μεγάλη ανταπόκριση -άλλωστε είναι ενδεικτικό ότι την εγκαινιάσαμε με την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας και του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στην τριετία που μεσολάβησε συντελέστηκε μια σημαντική μεταβολή. Το δημογραφικό έχει ανέβει στην κορυφή της ιεράρχησης των ζητημάτων σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Αναγνωρίζεται πλέον ως θεμελιώδης πρόκληση για την Ελλάδα στον δημόσιο διάλογο, στη στοχοθεσία της πολιτείας, έχει κεντρική θέση στην κρατική στρατηγική για το μέλλον και -κάτι ιδιαίτερα σημαντικό- εμφανίζεται πολύ ψηλά πια στις πρώτες θέσεις των ζητημάτων που αξιολογούν ως καίρια οι πολίτες σε όλες τις έρευνες κοινής γνώμης. Το πρώτο αναγκαίο βήμα έχει γίνει.
Οι επιπτώσεις του δημογραφικού είναι ορατές σε όλους τους τομείς. Αφορά ευθέως και άμεσα την οικονομία, καθώς ο πληθυσμός (και εξίσου σημαντικό, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός) αποτελεί βασική παράμετρο για την ανάπτυξη και τον δυνητικό ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας. Αφορά, επίσης, την κοινωνία και τη συνοχή της, καθώς η γήρανση του πληθυσμού θα αυξάνει τους απαιτούμενους πόρους για την υγεία και την κοινωνική πρόνοια, πόρους που θα πρέπει να αντληθούν από μικρότερο αριθμό εργαζομένων. Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συναρτάται, προφανώς, από τη διατήρηση μιας εύλογης αναλογίας μεταξύ εργαζομένων και συνταξιούχων.
Πρόκειται για ζητήματα που αναζητούν τη λύση τους σε όλο το δυτικό κόσμο και σε πολλές ακόμη χώρες. Η πρόκληση αφορά ιδιαίτερα την Ευρώπη και με ιδιαίτερη οξύτητα την Ελλάδα. Για τη χώρα μας, ωστόσο, υπάρχει μια πρόσθετη, εθνική πτυχή. Οι γεωπολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε θα απαιτήσουν στο μέλλον και σταθερά αφενός ένα επαρκές ανθρώπινο δυναμικό, αφετέρου σημαντικούς πόρους για την εθνική άμυνα. Οι πληθυσμιακοί συσχετισμοί δεν μας ευνοούν και το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε είναι η ανάληψη δράσης αμέσως, τουλάχιστον για να αποτραπεί η επιδείνωσή τους.
Θεωρήσαμε εύλογο, επομένως, να εστιάσουμε την πρωτοβουλία μας στις ακριτικές περιοχές με πρώτα τα ανατολικά σύνορα, από τον Έβρο έως το Καστελόριζο. Πρώτα απ’ όλα στηρίζοντας δημογραφικά τις τοπικές κοινωνίες. Μετακινήσαμε, αξιοποιώντας την τεχνολογία, μόνιμες θέσεις εργασίας από την Αθήνα στην περιφέρεια. Ήδη έχουμε 75 μόνιμους συναδέλφους, κυρίως γυναίκες και νέους, που εργάζονται από το σπίτι τους στον Έβρο και το Ανατολικό Αιγαίο.
Παράλληλα, αναπτύσσουμε ένα ευρύ φάσμα δράσεων για τη στήριξη της οικογένειας. Πιστεύουμε στη δύναμη της συνεργασίας και είμαστε ευτυχείς που έχουμε εταίρους αφοσιωμένους στην αποστολή τους - όπως την ομώνυμη οργάνωση της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, το ΙΟΒΕ που εκπόνησε μια έρευνα αναφοράς με προτάσεις πολιτικής για το δημογραφικό, την Ένωση «Μαζί για το Παιδί». Και είναι ιδιαίτερα συγκινητική, αλλά και ουσιαστική, η γέννηση 43 παιδιών σε ακριτικές περιοχές μέσα από τη συνεργασία μας με την BeLive για την παροχή εξωσωματικής γονιμοποίησης σε οικογένειες που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν παιδιά.
Φυσικά, η στήριξη της οικογένειας έχει κεντρική θέση και στις πολιτικές που εφαρμόζουμε εντός της Eurobank. Πέρα από ένα πλούσιο πλέγμα παροχών που αφορούν κάλυψη εξόδων βρεφονηπιακών σταθμών, επιδόματα απόκτησης τέκνων, ομαδικό πρόγραμμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τις οικογένειες των εργαζομένων, η τράπεζα καθιέρωσε και εφάπαξ παροχή 25.000 και 30.000 ευρώ για όσους εργαζόμενους αποκτούν τρίτο ή τέταρτο παιδί, αντίστοιχα.
Οι μεγάλες πολιτικές ανήκουν ασφαλώς στην πολιτεία. Όμως, το μέγεθος του προβλήματος είναι τέτοιο που απαιτεί τη συμβολή όλων. Και η Ελλάδα έχει πια κατανοήσει ότι η πρόοδός της προϋποθέτει συνεργασία και όχι ανταγωνισμό του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα. Προ πάντων στο δημογραφικό με την καθολική του επίδραση και τον εθνικό χαρακτήρα του. Για τη Eurobank αποτελεί τιμή που ήταν εκεί στην έναρξη της προσπάθειας και δέσμευση να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της.
*Ο Φωκίων Καραβίας είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank