Είμαι μια γυναίκα από τη Νότια Ασία, που ζει και εργάζεται ως θαλάσσια βιολόγος. Επίσης είμαι μία από τους 1,59 δισεκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στους τροπικούς, που εξαρτώνται από τους ωκεανούς και που ζουν σε χώρες με χαμηλό έως μεσαίο εισόδημα.
Λόγω του ιστορικού μου, έχω αντιμετωπίσει αμέτρητες και αχρείαστες προκλήσεις για να αναγνωριστούν οι ικανότητές μου και να κερδίσω μια θέση στο τραπέζι των αποφάσεων -παρότι έχω αποφοιτήσει από κορυφαία πανεπιστήμια, έχω διεξαγάγει πρωτοποριακή έρευνα για τον ωκεανό και τη θαλάσσια ζωή και έχω κερδίσει τοπική και παγκόσμια αναγνώριση για τις προσπάθειές μου.
Γνωρίζω ότι οι ευκαιρίες που είχα και συνεχίζω να έχω ωχριούν μπροστά σε εκείνες των συναδέλφων μου από τον «παγκόσμιο Βορρά», ενώ οι προκαταλήψεις που αντιμετωπίζω και συνεχίζω να αντιμετωπίζω, είναι πάρα πολλές.
Οι προκαταλήψεις που συνοδεύουν έγχρωμους σαν εμένα, από τον «παγκόσμιο Νότο» -ότι, για παράδειγμα, δεν διαθέτουμε τις γνώσεις, την τεχνογνωσία και το ενδιαφέρον για να συμμετάσχουμε στην προστασία των θαλασσών- ήταν παλιότερα λόγοι που απέκλειαν ανθρώπους σαν εμένα από τη συμμετοχή σε προσπάθειες να αλλάξει το μέλλον των ωκεανών μας.
Όμως, είναι ακριβώς το υπόβαθρό μας και η καταγωγή μας από τέτοιες περιοχές που μας καθιστούν κρίσιμους σε αυτή τη διαδικασία.
Ένα πλοίο μεταφοράς container πλέει σε μια από τις πιο πολυσύχναστες ναυτικές οδούς του κόσμου, κοντά στην Hambantota, στη Σρι Λάνκα, τον Μάιο του 2018.
Ο κόσμος έζησε φέτος το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταγραφεί ποτέ - στη θάλασσα και στη στεριά.
Στα μέσα Ιουλίου 2023, η μέση ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας έφτασε στους 20,96 βαθμούς Κελσίου, ενώ στα ύδατα στα ανοιχτά της Florida καταγράφηκε η πρωτοφανής θερμοκρασία των 38 βαθμών Κελσίου - περισσότερο από 2 βαθμούς πάνω από τις τυπικές εποχικές κορυφές.
Πολλές περιοχές αντιμετώπισαν «υποθαλάσσιο» καύσωνα. Φανταστείτε την απίστευτη ζέστη μιας δασικής πυρκαγιάς, αλλά κάτω από το νερό!
Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής στην ιστορία της σχέσης του ανθρώπινου είδους με τον ωκεανό. Γνωρίζουμε περισσότερα γι’ αυτόν από ποτέ και γνωρίζουμε επίσης ότι, χωρίς σημαντικές αλλαγές, το μέλλον του και το δικό μας είναι ζοφερό.
Σήμερα έχουμε την ικανότητα να κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές πριν να είναι πολύ αργά. Τι μας εμποδίζει; Η σαφής έλλειψη ισότητας και η μεροληψία στην προσπάθεια διάσωσης των θαλασσών.
Η καριέρα μου ξεκίνησε όταν ανακάλυψα ότι ο πληθυσμός των γαλάζιων φαλαινών γύρω από το νησί όπου γεννήθηκα, ζούσε όλη του τη ζωή στους ζεστούς τροπικούς. Αυτή η συμπεριφορά ήταν αντίθετη με των άλλων πληθυσμών γαλάζιων φαλαινών, οι οποίες μετακινούνται κάθε χρόνο μεταξύ των περιοχών διατροφής, σε κρύα νερά, και των περιοχών αναπαραγωγής, σε ζεστά νερά.
Αποχρωματισμένα κοράλλια στον ύφαλο Looe Key της Florida. Ειδικές ομάδες προστασίας μεταφέρουν δείγματα σε δεξαμενές στην ξηρά για μελέτη, καθώς κύματα υποθαλάσσιων καυσώνων καταστρέφουν ολόκληρους υφάλους.
Όταν ζήτησα υποστήριξη για την οικοδόμηση ενός μακροπρόθεσμου προγράμματος έρευνας αυτών των φαλαινών, ειδικοί από τον παγκόσμιο Βορρά προσπάθησαν να φέρουν τις ομάδες τους για να κάνουν την έρευνα. Η απόφασή τους βασίστηκε στην υπόθεση ότι εγώ, μια ντόπια από τον παγκόσμιο Νότο, δεν θα μπορούσα να οργανώσω την έρευνα στην… αυλή μου.
Είκοσι χρόνια αργότερα, η έρευνά μου έχει αλλάξει την αντίληψή μας για τον ρόλο που παίζουν τα τροπικά οικοσυστήματα στη ζωή του μεγαλύτερου ζώου που περιπλανήθηκε ποτέ στον πλανήτη μας και έφερε στο φως την πιο σημαντική απειλή γι’ αυτόν τον μοναδικό πληθυσμό: το χτύπημα από πλοία.
Η προστασία των θαλασσών αποτελούσε επί μακρόν κλειστό χώρο, λόγω του υψηλού κόστους της σχετικής δραστηριότητας, της ανάγκης για εξειδικευμένες υποδομές και της υστέρησης των τεχνικών δυνατοτήτων του παγκόσμιου Νότου. Ερευνητές από άλλες χώρες έρχονταν ουρανοκατέβατοι σε χώρες όπως η δική μου, διεξήγαγαν έρευνα και έφευγαν χωρίς να επενδύουν στους ντόπιους ή στις επιστημονικές υποδομές του τόπου.
Αυτή η διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα άνισες συνεργασίες που χρησιμοποιούν τους ντόπιους και τους ιθαγενείς, αλλά χωρίς να τους το αναγνωρίζουν. Διαιωνίζει προκαταλήψεις σχετικά με την ικανότητα των τοπικών κοινοτήτων και συχνά παρεμποδίζει τις προσπάθειες των κατοίκων των περιοχών.
Οι ψαράδες στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο λένε ότι οι έντονες βροχοπτώσεις, οι πλημμύρες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με το κλίμα, έχουν μειώσει τα αλιεύματα.
Βέβαια, ακόμα κι αυτές οι άδικες επιστημονικές συμπεριφορές στον παγκόσμιο Νότο επέκτειναν το πεδίο έρευνας, προήγαγαν την επιστήμη και την προστασία του περιβάλλοντος. Αλλά παράλληλα, οι ενέργειες αυτές δημιούργησαν και ένα εμπόδιο για την πρόοδο, τη λανθασμένη αντίληψη ότι μια χούφτα ανθρώπων μπορεί να σώσει το σύνολο.
Η επέκταση της πρόσβασης για έρευνα στον ωκεανό θα είχε λιγότερη σημασία αν ο ωκεανός δεν είχε καμία σχέση με την ύπαρξή μας. Αλλά έχει. Τα φυτά στον ωκεανό παράγουν κάθε δεύτερη ανάσα που παίρνουμε -το μισό από το οξυγόνο του πλανήτη μας προέρχεται από αυτά.
Ο ωκεανός απορροφά την υπερβολική θερμότητα -που παράγεται κυρίως από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ως η μεγαλύτερη δεξαμενή άνθρακα στον πλανήτη, μας προστατεύει από τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι υγιείς ωκεανοί παρέχουν θέσεις εργασίας σε περισσότερους από 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους και εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως βασίζονται στα αλιεύματα ή στις ιχθυοκαλλιέργειες ως σημαντική πηγή ζωικής πρωτεΐνης. Οι ωκεανοί είναι επίσης ένας κρίσιμος κρίκος στην αλυσίδα εφοδιασμού - σχεδόν όλα όσα κατέχουμε μεταφέρονται παγκοσμίως μέσω των θαλασσών. Και αυτά είναι μόνο τα άμεσα οφέλη.
Από την πείρα μου, είναι σαφές ότι πρέπει να δώσουμε σε όλους την ίδια ευκαιρία να ασχοληθούν, να εξερευνήσουν και να εργαστούν στους ωκεανούς, αν θέλουμε να προωθήσουμε θετικές, βιώσιμες αλλαγές.
Για να το πετύχουμε αυτό, αναζητήσαμε χρηματοδότες που αναγνωρίζουν τη σημασία των τοπικών έργων και στη συνέχεια δημιουργήσαμε συνεργασίες για να ακούσουμε, να ενδυναμώσουμε και να ανατάξουμε τους τοπικούς πληθυσμούς, που ζουν και αναπνέουν με τις προκλήσεις του δικού τους τμήματος του ωκεανού. Αυτές οι προσπάθειες επιτρέπουν σε ερευνητές σαν εμένα να κερδίζουν την εμπιστοσύνη και να εργάζονται γρήγορα ακόμη και στις πιο περίπλοκες καταστάσεις. Ο σχεδιασμός έργων που αντιμετωπίζουν τις τοπικές προτεραιότητες και η αποδοχή του γεγονότος ότι αυτές μπορεί να μην αντανακλούν ή να μην ευθυγραμμίζονται πάντα με τις παγκόσμιες προκλήσεις, μας επιτρέπει να προσαρμόζουμε τις κατάλληλες κατά περίσταση λύσεις.
Η οικοδόμηση ισότιμων συνεργασιών σε όλο τον κόσμο έχει αυξήσει και έχει ενισχύσει την τεχνική ικανότητα και τις δεξιότητες των ντόπιων να επεμβαίνουν με έργα, κάτι που είναι χρήσιμο μόνο όταν συνδυάζεται με τη γνώση των ιδιαιτεροτήτων, των προτεραιοτήτων και του ευρύτερου πλαισίου του τόπου.
Η επένδυση στην παιδεία για την ενίσχυση της κατανόησης και της εκτίμησης για τους ωκεανούς, μας επέτρεψε να μετατρέψουμε τον φόβο των κοινοτήτων μας σε σπουδή.
Παρά τις γραμμές που βλέπουμε στους χάρτες, ο ωκεανός είναι μια μεγάλη λίμνη νερού. Είναι η κοινή μας κληρονομιά. Η τεχνογνωσία μας και η ικανότητά μας να καινοτομούμε δεν θα μας οδηγήσουν πολύ μακριά στη διατήρηση αυτού του ζωτικού πόρου αν δεν καταβάλουμε συνειδητή προσπάθεια να λειτουργούμε δίκαια και χωρίς αποκλεισμούς.
Οι περισσότερες ακτογραμμές βρίσκονται στον παγκόσμιο Νότο, όπου το ταλέντο στις κοινωνίες είναι διάχυτο, αλλά όχι οι ευκαιρίες. Η επιτυχία στην προστασία των ωκεανών θα έρθει μόνο όταν αναγνωρίσουμε ότι η προστασία του μεγαλύτερου οικοσυστήματος του κόσμου χρειάζεται τους περισσότερους ανθρώπους του κόσμου.
* Η κα Asha de Vos είναι βιολόγος θαλάσσιας ζωής, εκπαιδευτικός και ιδρύτρια του Oceanswell, οργανισμού έρευνας και εκπαίδευσης για τη θαλάσσια ζωή στη Σρι Λάνκα.
© 2023 The New York Times Company and Asha de Vos