Έχεις περάσει από τις Συμπληγάδες διαδοχικών και παράλληλων κρίσεων. Έχεις καταφέρει να βγάλεις τη χώρα σου, την εταιρεία ή τον οργανισμό που διοικείς από μια πανδημία, οικονομική ύφεση, καιρικές καταστροφές, σαρωτικές αλλαγές στην τεχνολογία και ανατροπές στις γεωπολιτικές ισορροπίες. Είσαι ένας ηγέτης που κατέγραψε σημαντικές επιτυχίες σε κρίσιμους καιρούς. Και σήμερα, πλέον, ίσως νιώθεις πιο ασφαλής, έτοιμος να επικεντρωθείς σε στόχους που αναγκάστηκες να αφήσεις στην άκρη. Έχεις υπολογίσει, όμως, τις κρίσεις που ακολουθούν αμέσως μετά;
«Το μέλλον δεν είναι καθορισμένο. Μπορούμε να φανταστούμε πολλές διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος την επόμενη δεκαετία», προειδοποιεί η ετήσια έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων 2024 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η οποία περιλαμβάνει μια λίστα πιθανών γεγονότων που μέχρι το 2034 θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά σημαντικά μερίδια του παγκόσμιου ΑΕΠ, του πληθυσμού του πλανήτη και των φυσικών πόρων.
Ο ρόλος των ηγετών που θα χαράξουν τον δρόμο για την έξοδο από παρόμοιες επερχόμενες κρίσεις θα είναι καθοριστικός. Είτε μιλάμε για επικεφαλής κυβερνήσεων, είτε εταιρειών, θεσμών, θρησκειών και άλλων ομάδων, οι άνθρωποι που θα ηγούνται θα πρέπει να έχουν αυξημένα προσόντα και, μετά από κατάλληλη προετοιμασία, θα πρέπει να διακρίνονται για την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν με επιτυχία συνεχώς μια σειρά από νέους ταχέως αναπτυσσόμενους κινδύνους.
Υπάρχει εκείνο το είδος των ηγετών που θα μπορούσαν να διαπρέψουν σε εποχές ακόμα πιο έντονων αναταράξεων και σε νέες κρίσεις;
Αναμφίβολα, ένας μελλοντικός ηγέτης πρέπει να διαθέτει φιλοδοξία και πρωτοβουλία, να διακρίνεται για προσοχή στη λεπτομέρεια, επιχειρηματική οξυδέρκεια, δημιουργική επίλυση προβλημάτων και δεξιότητες κριτικής σκέψης. Αρκεί, άραγε, αυτό για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει, για παράδειγμα, τις συνέπειες και τους κινδύνους της ανόδου της Τεχνητής Νοημοσύνης, που αναπτύσσεται ραγδαία και καταργεί βεβαιότητες τη μία μετά την άλλη; Και συνάμα να διαχειριστεί τις επιπτώσεις από μια πιθανή διακοπή λειτουργίας υποδομών ζωτικής λειτουργίας;
Ίσως να μιλάμε για έναν ηγέτη επόμενου επιπέδου. Αυτός διακρίνεται για επιπλέον δεξιότητες, όπως διαφορετική σκέψη, ευρεία δημιουργικότητα, προσαρμοστικότητα, πειθώ, αφήγηση, συναισθηματική νοημοσύνη, διαχείριση εαυτού, διαχείριση άλλων και άρτια αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας. Θα είναι, όμως, σε θέση να αντεπεξέλθει στις αναμενόμενες κρίσεις έλλειψης φυσικών πόρων και συγκέντρωσης της τεχνολογίας σε λίγους, που θεωρούνται βέβαιες τα επόμενα χρόνια;
Υπάρχουν και οι λεγόμενοι φουτουριστικοί ηγέτες, που παραμένουν πολύ μπροστά από τις τάσεις και είναι προσανατολισμένοι στη δράση. Κυριολεκτικά «βλέπουν» το μέλλον και το πραγματοποιούν. Δίνουν τη δυνατότητα και στους άλλους να δουν το μέλλον και τους παρακινούν να τολμήσουν με το βλέμμα στο μέλλον.
Πόση ελευθερία κινήσεως έχει, όμως, κάποιος από αυτούς, όταν λειτουργεί εγκλωβισμένος σε έναν κόσμο που βαλτώνει μέσα στην παραπληροφόρηση και την κοινωνική πόλωση και την υπαρκτή απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων και τις κρίσεις που αυτές αναπαράγουν;
Θα συνεχίσει, όμως, ένας ηγέτης να ενσαρκώνει τα υπάρχοντα προσόντα, όταν βρεθεί αντιμέτωπος με άλλη μια αναπάντεχη παγκόσμια οικονομική κρίση, μια ένοπλη σύγκρουση και τις νέες μαζικές ροές περιβαλλοντικών, οικονομικών ή πολιτικών προσφύγων που αυτή θα επιφέρει, τη δυσλειτουργία διαμετακομιστικών δικτύων, την καταστροφή υποδομών και άλλες ανατροπές που του επιφυλάσσει το όχι και τόσο μακρινό μέλλον;
Έχοντας ως δεδομένο την αυξανόμενη πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα του μέλλοντος, οι ηγέτες θα χρειαστεί να υιοθετήσουν επιπρόσθετες μορφές ηγεσίας με τις οποίες θα αισθάνονται άνετα με την ασάφεια και τον πειραματισμό και να μπορούν να μαθαίνουν από την αποτυχία.
Ακόμη κι αν τα κάνουν όλα αυτά, θα πρέπει να θυμούνται ότι ο κόσμος δεν πρόκειται να παραμείνει όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Το 2024, χρονιά-ρεκόρ για τον αριθμό των εκλογικών αναμετρήσεων στον πλανήτη, θα μπορούσε να επηρεάσει πολλές διεθνείς συμμαχίες, διασυνοριακές συνεργασίες και επιχειρηματικά συμφέροντα. Ποιοι ηγέτες νιώθουν έτοιμοι, άραγε, για τις ανατροπές στην κατανομή παγκόσμιας γεωπολιτικής ισχύος που διακυβεύονται;
Μπορούμε, λοιπόν, να μιλάμε για μια δέσμη προσόντων απαραίτητων για κάθε στέλεχος που θα ηγηθεί οργανισμών, θεσμών και ομάδων την επόμενη δεκαετία.
Έχοντας ως δεδομένο την αυξανόμενη πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα του μέλλοντος, οι ηγέτες θα χρειαστεί να υιοθετήσουν επιπρόσθετες μορφές ηγεσίας με τις οποίες θα αισθάνονται άνετα με την ασάφεια και τον πειραματισμό και να μπορούν να μαθαίνουν από την αποτυχία.
Συνεπώς, προκειμένου να είναι επαρκώς προετοιμασμένος για τις κρίσεις που θα επιφέρουν οι υφιστάμενοι πολλαπλοί, μακροπρόθεσμοι, δομικοί παγκόσμιοι μετασχηματισμοί, ο μελλοντικός ηγέτης θα πρέπει, επίσης, να διακρίνεται για:
- Στάμινα (άρτια πνευματική, ψυχολογική και φυσική κατάσταση).
- Αφοσίωση στην αλήθεια και την ειλικρίνεια.
- Άρτια και ακέραια προσωπική φήμη, που να εμπνέει εμπιστοσύνη, κύρος, ελπίδα.
- Προσήλωση στο κοινό καλό και σε μια ευρεία ευημερία.
- Ικανότητα επιτυχούς αντιμετώπισης των κρίσεων, ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Κι όμως, παρά τις εκτιμήσεις κινδύνου που επιβεβαιώνουν την κρισιμότητα των συγκεκριμένων προσόντων ηγεσίας, ο κόσμος δεν φαίνεται να προετοιμάζεται προς αυτή την κατεύθυνση. Οι αγορές, οι εταιρείες συμβουλών, οι ακαδημαϊκές κοινότητες και τα ιδρύματα ανά τον κόσμο δεν έχουν εστιαστεί ακόμα στην ανάγκη κατάλληλης προετοιμασίας των ηγετών. Εξακολουθούν να εκπαιδεύουν τα στελέχη τους σαν να αναμένονται εποχές χωρίς μεγάλη απόκλιση από τη σημερινή.
Ως αποτέλεσμα, οι σημερινοί και αυριανοί ηγέτες προετοιμάζονται άρτια σε ένα περιβάλλον ιδεατό, θεωρητικό, θερμοκηπίου, λες και οι κρίσεις που αναμένονται δεν θα συμβούν. Αντανακλούν έτσι τη στάση της ίδιας της κοινωνίας, αφού συνολικά κάνουμε σαν να μη θέλουμε να δούμε αυτή την αλήθεια. Αντιδρούμε σαν να λέμε «Δεν θέλουμε άλλο. Φτάνει πια!», υιοθετώντας μια συναισθηματική προσέγγιση που δεν σχετίζεται με την πραγματικότητα.
Όμως, οι κρίσεις θα έρθουν και αυτοί που θα ξεχωρίσουν ουσιαστικά είναι εκείνοι που θα ηγηθούν αποτελεσματικά αντιμετωπίζοντάς τες προς όφελος συνολικά των κοινωνιών, για το καλό των πολλών.
Διότι οι κίνδυνοι πια είναι μεγάλοι! Αυτοί θα είναι οι μελλοντικοί love leaders.
* Ο κ. Δημήτρης Μιχόπουλος είναι Thought Igniter / Fixer. Περισσότερες πληροφορίες www.dimitrismichopoulos.com