Η Διά Βίου Μάθηση (ΔΒΜ) αποτελεί εθνική πολιτική προτεραιότητα, καθώς είναι σαφής η ισχυρή σύνδεσή της με την απασχόληση, την οικονομική ευημερία και την πλήρη συμμετοχή του ατόμου στην κοινωνία. Προτεραιότητα η οποία, με την πιστοποίηση των προσόντων, δημιουργεί συνθήκες ενίσχυσης της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και απασχολησιμότητας και είναι ο καλύτερος τρόπος για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.
Επί σειρά ετών στη ΔΒΜ παρατηρήθηκαν αποσπασματικές ρυθμίσεις, αποστασιοποίηση από την τυπική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, επικαλύψεις, στρεβλώσεις στο περιεχόμενο μάθησης, απουσία πιστοποιημένων προγραμμάτων μάθησης, αναντιστοιχία μεταξύ των αναγκών της αγοράς εργασίας και των προγραμμάτων κατάρτισης, αλλά και αξιοποίηση χρηματοδοτικών πόρων χωρίς την απαιτούμενη μέτρηση της αποτελεσματικότητας.
Η συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων παραμένει μία από τις βασικές προκλήσεις για την Ελλάδα και αυτό γιατί, πέραν των άλλων, στη χώρα μας παρεμποδίζεται από πολλούς παράγοντες διαχρονικά, όπως η απουσία σχετικής κουλτούρας, η απουσία κινήτρων, η δυσκολία συμμετοχής των ατόμων με χαμηλά προσόντα, η απουσία μιας στρατηγικής για την εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων, καθώς και η ανάγκη ποιοτικών προγραμμάτων κατάρτισης.
Επισημαίνεται ότι η ΔΒΜ, με τις μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, τα τελευταία 4 χρόνια οροθετήθηκε εκ νέου και αφορά όλες τις μορφές μαθησιακών δραστηριοτήτων στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, που αποσκοπούν στην απόκτηση ή την ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, στην επαγγελματική ένταξη και εξέλιξη του ατόμου, στην κοινωνική συνοχή, στην ανάπτυξη της ικανότητας ενεργού συμμετοχής στα κοινά και στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.
Στη γενική ανάγκη ποιοτικής αναβάθμισης των ενεργειών εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων, πρέπει να προστεθούν ορισμένες σημαντικές νέες παράμετροι που έχουν προκύψει τα τελευταία έτη ως αποτέλεσμα αλλαγής των πολιτικών προτεραιοτήτων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Τέτοια φαινόμενα, που μεταβάλλουν το θεματολόγιο των εκπαιδευτικών πολιτικών και απαιτούν νέες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις διαχείρισής τους, είναι τα φαινόμενα αυξανόμενου ψηφιακού μετασχηματισμού και πολλαπλασιασμού των πηγών και τρόπων μάθησης, η αιφνίδια ανάγκη μαζικής αξιοποίησης των συστημάτων εξ αποστάσεως ψηφιακής εκπαίδευσης (τηλεκατάρτιση/τηλεκπαίδευση), η αυξανόμενη τάση αξιοποίησης της μάθησης στην εργασία (μαθητεία, πρακτική άσκηση) και η επικέντρωση των πολιτικών επαγγελματικής κατάρτισης στον «κύκλο δεξιοτήτων» (διάγνωση αναγκών επαγγελμάτων και δεξιοτήτων, συμβουλευτική σταδιοδρομίας και επαγγελματικού προσανατολισμού, ανάπτυξη δεξιοτήτων, αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων, ενεργοποίηση των δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας).
Σε όλες αυτές τις προκλήσεις έχουν σχεδιαστεί και προωθούνται έργα με την ουσιαστική συμβολή των χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δηλαδή του ΕΣΠΑ 2021-2027, του Ταμείου Ανάκαμψης, του Erasmus+, καθώς και του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης (TSI). Από το 2020 γίνεται προσπάθεια αξιοποίησης κάθε δυνατής χρηματοδοτικής ευκαιρίας και επισημαίνεται ότι οι δράσεις μας σχεδιάστηκαν με τη συμβολή των εκπαιδευτικών κέντρων των κοινωνικών εταίρων, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, θεσμικών φορέων όπως το ΙΕΠ και ο ΕΟΠΠΕΠ, καθώς και της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ).
Θα αναφέρω ενδεικτικά κάποιες από τις εμβληματικές δράσεις:
• Καινοτόμες παρεμβάσεις απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων των εκπαιδευτών, των αξιολογητών, των εκπαιδευτών των εκπαιδευτών, των στελεχών σχεδιασμού και εφαρμογής προγραμμάτων ΔΒΜ, των επαγγελματικών συμβούλων, καθώς και των υπεύθυνων μαθητείας και πρακτικής άσκησης συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης του συστήματος αξιολόγησης και πιστοποίησής τους.
• Ενίσχυση των περιφερειακών Συμβουλίων Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (ΣΣΠΑΕ) για την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων, σε ευθυγράμμιση με τη συνολική αναπτυξιακή στρατηγική κάθε περιφέρειας.
• Ίδρυση Επαγγελματικών Σχολών Κατάρτισης (ΕΣΚ) διετούς φοίτησης, επιπέδου 3, για αποφοίτους Γυμνασίου
• Ενίσχυση των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, λόγω του σημαντικού κοινωνικού τους ρόλου.
• Σχεδιασμός ποιοτικών προγραμμάτων ΔΒΜ.
• Τέλος, για τη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση το 2022 ρυθμίστηκε νομοθετικά και το πεδίο της συνεχιζόμενης επιδοτούμενης επαγγελματικής κατάρτισης.
Γίνεται αντιληπτό από τα αναφερόμενα ότι το πεδίο της ΔΒΜ θα αποτελέσει τα επόμενα χρόνια ένα περιβάλλον συστηματικής και ολιστικής αναδιάρθρωσης, με την προοπτική της υποστήριξης του μετασχηματισμού της αγοράς εργασίας αλλά και της ενίσχυσης των προσωπικών, κοινωνικών και εγκάρσιων δεξιοτήτων που αναβαθμίζουν την καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών.
* Ο κ. Γεώργιος Βούτσινος είναι Γενικός Γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού