Στις 26 Μαρτίου 2024, ένα τολμηρό και δίκαιο αίτημα έγινε πράξη: έπειτα από συνεργασία του υπουργείου Οικονομικών, της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας (ΕΑΕΕ) και της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), που έθεσε το θέμα, οριστικοποιήθηκε και άρχισε να εφαρμόζεται ο Κώδικας Δεοντολογίας για τη διασφάλιση του Δικαιώματος στη Λήθη (Right to be Forgotten – RTBF) των επιζώντων από καρκίνο στις συμβάσεις ζωής που συνδέονται με κάθε είδους δάνειο.
Ο Κώδικας αυτός δεν εισάγει απλώς στην Ελλάδα ακόμα μια ευρωπαϊκή πρακτική, αλλά είναι ένα γενναίο βήμα συμπερίληψης που αφορά χιλιάδες ανθρώπους. Για το τι ακριβώς σημαίνει, πώς εφαρμόζεται και τι αφορά μιλούν αναλυτικά οι:
• Θεώνη Αλαμπάση, γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους υπουργείου Οικονομικών.
• Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ).
• Γιώργος Καπετανάκης, πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ).
Θα ακολουθήσουν κι άλλα βήματα
Θεώνη Αλαμπάση, γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους υπουργείου Οικονομικών
Από πλευράς του υπουργείου Υγείας πότε θα πρέπει να αναμένουμε την ψήφιση του Κώδικα Δεοντολογίας για τη διασφάλιση του Δικαιώματος στη Λήθη σε νόμο;
To Δικαίωμα στη Λήθη είναι ένα δικαίωμα που ήδη αναγνωρίζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Κύπρος, και αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου. Και για να εξηγήσω πιο αναλυτικά, διασφαλίζει ότι υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, συγκεκριμένα μετά την παρέλευση 10 ετών από την ολοκλήρωση της θεραπείας και την πλήρη ίασή του από την ασθένεια ή 5 ετών σε περίπτωση που η διάγνωση του καρκίνου έγινε πριν από την ενηλικίωση, το ιστορικό καρκίνου ενός ανθρώπου δεν θα λαμβάνεται υπόψη κατά το στάδιο της αξιολόγησης του ασφαλιστικού κινδύνου και της λήψης δανείου.
Ειδικότερα, το ιστορικό καρκίνου δεν θα συνιστά για παράδειγμα αφ’ εαυτού λόγο απόρριψης της αίτησης ασφάλισης, ούτε επαύξησης του ασφαλίστρου, και ο υποψήφιος θα τυγχάνει ίσης μεταχείρισης από τις ασφαλιστικές εταιρείες σε σύγκριση με πρόσωπα που δεν έχουν νοσήσει ποτέ από καρκίνο. Ουσιαστικά αφορά περίπου 400.000 συμπολίτες μας που έχουν επιζήσει από τον καρκίνο και βλέπουν πια τα δικαιώματά τους να εξισώνονται με των υπόλοιπων πολιτών, καθώς θα μπορούν να προχωρούν στις αποφάσεις τους για δάνεια και ασφαλίσεις ζωής, απελευθερωμένοι από τα δεσμά του σχετικού ιατρικού τους ιστορικού.
Το ζήτημα αυτό ήρθε στο τραπέζι του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σε συνεργασία με την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου και την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών και, συνεκτιμώντας την ανάγκη αυτή για εξάλειψη των διακρίσεων αλλά και την υφιστάμενη εφαρμογή σε πολλές χώρες, βάσει των ευρωπαϊκών συστάσεων, δρομολογήσαμε την υπογραφή του σχετικού Κώδικα Δεοντολογίας, ο οποίος στην ουσία συνιστά μια αυτοδέσμευση των ασφαλιστικών εταιρειών στην εφαρμογή των ανωτέρω.
Είναι αυτονόητη πολιτική μιας σύγχρονης κοινωνίας, που θέλει να αντιμετωπίζει με ισότητα τους πολίτες που έδωσαν μια τέτοια μάχη και κατάφεραν να βγουν νικητές, χωρίς να διαιωνίζεται το κοινωνικό στίγμα και χωρίς να τους ακολουθούν οι δυσάρεστες συνέπειες του παρελθόντος. Οι αρμόδιοι εμπλεκόμενοι φορείς ολοκλήρωσαν σε αρμονική συνεργασία και άμεσα τις ενέργειες που απαιτούνται προκειμένου να μπορέσει να υπογραφεί ο Κώδικας Δεοντολογίας και να τεθεί σε εφαρμογή από 26/3/2024. Από πλευράς υπουργείου θα παρακολουθούμε την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας και, εφόσον παρατηρηθούν κενά ή δυσλειτουργίες, δεν θα διστάσουμε να προχωρήσουμε και σε σχετική νομοθέτηση.
Ο κοινωνικός στιγματισμός και οι οικονομικές διακρίσεις ταλαιπωρούν όχι μόνο καρκινοπαθείς και πρώην καρκινοπαθείς, αλλά και ασθενείς με σπάνιες παθήσεις. Ποιες ενέργειες μπορούν να γίνουν από πλευράς υπουργείου ώστε το σύνολο των ασθενών, απαλλαγμένοι από το ιατρικό ιστορικό τους, να μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που έχουν οι υγιείς άνθρωποι;
Υπάρχουν πράγματι ακόμα πολλά εμπόδια που πρέπει να αρθούν προκειμένου να επέλθει η ίση μεταχείριση, και σε πολλά πεδία. Αυτό που έγινε με τον Κώδικα Δεοντολογίας και το Δικαίωμα στη Λήθη είναι ένα πρώτο πολύ σπουδαίο βήμα που δίνει το έναυσμα στην επίλυση και άλλων ανάλογων ζητημάτων.
Η σπουδαιότητα της επίλυσης του θέματος αυτού έγκειται ακριβώς στο ότι οι άνθρωποι με ιστορικό καρκίνου θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες υψηλής κοινωνικής σημασίας και να λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις για τη ζωή τους (όπως είναι η λήψη δανείου ή η σύναψη ασφαλιστηρίου συμβολαίου) με τους ίδιους όρους που διέπει το σύνολο του πληθυσμού.
Η πρόθεση για στήριξη τέτοιων πρωτοβουλιών του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αλλά και της κυβέρνησης εν γένει, είναι δεδομένη και υπάρχει ανοιχτός δίαυλος συνεργασίας με τους αρμόδιους φορείς προς την κατεύθυνση αυτή για θέματα που αφορούν στον εργασιακό βίο, στην ασφάλιση και στην κοινωνική ζωή κ.ά. Η συμπεριληπτικότητα για τους ανθρώπους αυτούς αποτελεί κύριο μέλημα, όπως σε κάθε σύγχρονο κράτος.
Υπάρχει κάποιο σχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με περαιτέρω μελλοντικές φοροελαφρύνσεις ή γενικότερα οικονομικά κίνητρα για τους ασθενείς με βαριά ή χρόνια νοσήματα, με στόχο την ελάφρυνση της σημαντικά επιβαρυμένης υγείας τους;
Αφουγκραζόμαστε πάντα τα πραγματικά προβλήματα που υπάρχουν στην κοινωνία και δη σε ό,τι αφορά πολίτες που βρίσκονται ή βρέθηκαν αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα υγείας. Αποτελούν πάντα προτεραιότητα και, όταν δημιουργείται ο χώρος, αξιοποιείται προς διευκόλυνση των περιπτώσεων αυτών.
Από πλευράς Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, αυτή τη χρονική στιγμή ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη μια νομοθετική πρωτοβουλία για τη συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία ή ειδικές παθήσεις σε προγράμματα ευάλωτων συμπολιτών μας που αφορούν σε ζητήματα διαχείρισης ιδιωτικού χρέους.
Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι μας απασχολεί το ζήτημα και υλοποιούμε σχετικές πολιτικές για τους ανθρώπους αυτούς. Φυσικά δεν εξαντλούνται εκεί οι πολιτικές, αλλά σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία εντοπίζονται τα σημεία παρέμβασης και υλοποιούνται οι σχετικές πολιτικές.
Μια συνειδητή και μελετημένη αυτοδέσμευση
Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ)
Μπορείτε να μας πείτε τι είναι αυτός ο Κώδικας και πόσα άτομα θα μπορούσαν στην παρούσα φάση να τον αξιοποιήσουν;
Κατ’ αρχάς, να ευχαριστήσω ξανά δημόσια και το υπουργείο Οικονομικών και την ΕΛΛΟΚ για την εξαιρετικά καλή επικοινωνία και τη συνεργασία μας, χάρη στις οποίες μια πρωτοβουλία που είχαμε ξεκινήσει ως ασφαλιστικός κλάδος, τη φέραμε σε πέρας από κοινού σε μερικούς μήνες, ενώ σε άλλες εθνικές αγορές χρειάστηκαν ακόμη και χρόνια.
Ο Κώδικας Δεοντολογίας της ΕΑΕΕ αποτελεί κείμενο αυτοδέσμευσης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, το οποίο συνδιαμορφώθηκε μέσα από τη συνεργασία των τριών προαναφερόμενων φορέων και αφορά ειδικότερα στην κατοχύρωση του Δικαιώματος στη Λήθη στο πλαίσιο των ασφαλίσεων ζωής που συνδέονται με κάθε είδος δάνειο, είτε στεγαστικό είτε επαγγελματικό είτε καταναλωτικό, μέχρι του ποσού συνολικά των 300.000 ευρώ.
Η κατοχύρωση του δικαιώματος αυτού σημαίνει ότι οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις δεν θα λαμβάνουν υπόψη το ιστορικό καρκίνου ενός υποψήφιου προς ασφάλιση μετά την παρέλευση 10 ετών από την ολοκλήρωση της θεραπείας και την πλήρη ίασή του από την ασθένεια. Το διάστημα αυτό μειώνεται στα 5 χρόνια σε περίπτωση που η διάγνωση του καρκίνου έγινε πριν από την ενηλικίωση. Στον πυρήνα του, δηλαδή, πρόκειται για δικαίωμα μη διαφοροποίησης ενός πρώην καρκινοπαθούς σε σχέση με κάθε άλλο πρόσωπο με ανάλογο προφίλ κινδύνου, χωρίς τον παράγοντα της συγκεκριμένης ασθένειας.
Στη χώρα μας, μέχρι να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών, που θα επέτρεπε την ακριβή καταγραφή των νέων κρουσμάτων καρκίνου, την επιβίωση των ασθενών, τα αποτελέσματα των θεραπευτικών μεθόδων κ.λπ., δεν έχουμε διαθέσιμα πολύ συγκεκριμένα στοιχεία. Ωστόσο, με βάση τα πανευρωπαϊκά στατιστικά δεδομένα, μπορούμε να κάνουμε την εκτίμηση ότι το δικαίωμα που κατοχυρώθηκε με τον Κώδικά μας μπορεί να αφορά έως και 400.000 συμπολίτες μας.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα για τη θέσπισή του σε νόμο; Επίσης, πώς μπορεί κάποιος να πληροφορείται για τις δυνατότητες που του παρέχει ο Κώδικας;
Όπως προανέφερα, ο Κώδικας αποτελεί κείμενο αυτοδέσμευσης των ασφαλιστικών εταιρειών. Με την προσχώρησή τους, οι ίδιες οι εταιρείες, αυτοβούλως, αναγνωρίζουν ότι η τήρηση του Κώδικα αποτελεί δέσμευσή τους να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που απορρέουν από το κείμενό του. Με άλλα λόγια, η προσχώρηση στον Κώδικα συνιστά μια συνειδητή και τεχνικά - ασφαλιστικά μελετημένη επιλογή των ασφαλιστικών εταιρειών.
Είναι μία κίνηση, με την οποία η ασφαλιστική αγορά επιθυμεί να συμβάλλει με πραγματικούς όρους στην ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής συμπερίληψης των ανθρώπων που ανέκαμψαν από την περιπέτεια του καρκίνου, δημιουργώντας ευκαιρίες επανεκκίνησης και ανάπτυξης της ζωής τους. Στη βάση ακριβώς αυτή, για τoν ασφαλιστικό κλάδο τη μέγιστη σημασία έχει το περιεχόμενο και ο σκοπός και μικρότερη ο μηχανισμός θεμελίωσης του RTBF των cancer survivors, αν πρόκειται δηλαδή για κώδικα ή νόμο. Υπό την έννοια αυτή, η αγορά μας, μέσω της Ένωσής μας, εφόσον η πολιτεία λάβει τη σχετική πρωτοβουλία, σαφέστατα και είναι πρόθυμη να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε νομοπαρασκευαστική διαδικασία για την κατοχύρωση του περιεχομένου του Κώδικα RTBF των επιζώντων από καρκίνο με νόμο.
Δεδομένου ότι η πρόθεση του κλάδου μας είναι ο Κώδικας να μην παραμείνει στα χαρτιά, σε θεσμικό επίπεδο η Ένωσή μας, μεριμνώντας για την ευρύτερη ενημέρωση του κοινού, έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της τόσο το κείμενο του Κώδικα, όσο και «Συχνές Ερωτήσεις - Απαντήσεις (Q&As)» σχετικά με την εφαρμογή του Κώδικα στην πράξη, καθώς και κατάλογο των εταιρειών που έχουν προσχωρήσει σε αυτόν.
Παράλληλα, σε επίπεδο κάθε εταιρείας ξεχωριστά, έχει γίνει εκπαίδευση των δικτύων πωλήσεών τους, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος να ασφαλιστεί και να ενημερώνεται σωστά για τις δυνατότητες που του παρέχονται από τον Κώδικα, σε περίπτωση που είχε κάποια εμπειρία καρκίνου κατά το παρελθόν.
Πόσες εταιρείες έχουν προσχωρήσει στον Κώδικα Δεοντολογίας και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το μέλλον;
Σύσσωμες οι εταιρείες- μέλη της ΕΑΕΕ, που ασκούν ασφαλίσεις ζωής και διαθέτουν το συγκεκριμένο ασφαλιστικό προϊόν, εξ αρχής προσχώρησαν στον Κώδικα, σηματοδοτώντας έμπρακτα τη δέσμευση του κλάδου. Οι εταιρείες αυτές αριθμούν τις 12 και, αξίζει να τις αναφέρουμε: Allianz - Ευρωπαϊκή Πίστη, CNP, Credit Agricole, Εθνική, Ergo, Eurolife FFH, Generali, Groupama, Interamerican, Minetta, NN Hellas και Syndea (πρώην Συνεταιριστική).
Ο κοινωνικός στιγματισμός και οι οικονομικές διακρίσεις ταλαιπωρούν όχι μόνο καρκινοπαθείς και πρώην καρκινοπαθείς, αλλά και ασθενείς με σπάνιες παθήσεις. Ποιες ενέργειες κάνετε ως φορέας προκειμένου το σύνολο των ασθενών, απαλλαγμένοι από το ιατρικό ιστορικό τους, να μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που έχουν οι υγιείς άνθρωποι;
Σκοπός της ασφάλισης και επιδίωξη των ασφαλιστικών εταιρειών είναι η κάλυψη όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού προσώπων. Για την ακρίβεια, η λειτουργία του θεσμού που εκπροσωπούμε, στηρίζεται στους μεγάλους αριθμούς. Ασφαλίζοντας μεγάλους πληθυσμούς, επιτυγχάνεται καλύτερη διασπορά του κινδύνου και, παράλληλα, διατηρείται το κόστος της ασφάλισης προσιτό.
Από την άλλη, η νομοθεσία για την εποπτεία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων («Solvency II») απαιτεί σωστή αποτύπωση των ασφαλιζόμενων κινδύνων και σωστά αποθεματικά για τη διασφάλιση της φερεγγυότητας, δηλαδή της τήρησης των υποχρεώσεων κάθε εταιρείας απέναντι στους ασφαλισμένους της. Συνεπώς, για τη σωστή αποτύπωση των κινδύνων απαιτούνται στοιχεία και προσεκτική μελέτη τους.
Η Ένωσή μας, ως θεσμικός φορέας εκπροσώπησης του κλάδου, παρακολουθεί, μέσω και της συμμετοχής της στο αντιπροσωπευτικό όργανο των Ευρωπαίων ασφαλιστών, την Insurance Europe, τις εξελίξεις που σημειώνονται στη διάγνωση, την αντιμετώπιση και τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών και ενημερώνει σχετικά τις εταιρείες - μέλη της. Βάσει των εξελίξεων αυτών και των επιστημονικών στοιχείων που προκύπτουν, θα εξετάζει ανάλογες προσπάθειες.
Παράδειγμα προς μίμηση
Γιώργος Καπετανάκης, πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ)
Ποιο είναι το πλαίσιο του Κώδικα; Πόσα άτομα θα μπορούσαν στην παρούσα φάση να τον αξιοποιήσουν.
Να ξεκινήσω λέγοντας ότι η συμφωνία αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποτελεί έναν πιλότο και παράδειγμα προς μίμηση μίας τριμερούς συνεργασίας μεταξύ της πολιτείας, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών. Η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), εκπροσωπώντας την κοινότητα των πολιτών με καρκίνο και των οικογενειών τους, αφουγκράστηκε την ανάγκη, μελέτησε τη διεθνή πρακτική, συνεργάστηκε με ευρωπαϊκούς φορείς και κατάρτισε μια στρατηγική επικοινωνίας και ανάδειξης του ζητήματος προς την πολιτεία, ώστε να φθάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Παράλληλα, κινητοποίησε και φορείς που δρουν στον χώρο του εθελοντισμού στη χώρα μας, αλλά και επαγγελματίες του ασφαλιστικού χώρου, οι οποίοι συμμερίστηκαν την αναγκαιότητα να προχωρήσει μια διαδικασία που θα θέσει το ζήτημα στη σωστή του βάση.
Με την υποδειγματική συνεργασία και υποδοχή του αιτήματος από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, τον υπουργό Κωστή Χατζηδάκη και την αρμόδια Γραμματέα Θεώνη Αλαμπάση, προχώρησαν τα επόμενα βήματα και η επικοινωνία με την Ένωση των Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ), η οποία λειτουργώντας άψογα, με πλήρη συνείδηση του ρόλου που επιτελεί ο ασφαλιστικός κλάδος στην ευημερία των πολιτών, έθεσε σε εφαρμογή μια συμφωνία που τοποθετεί την Ελλάδα μεταξύ των πρωτοπόρων χωρών στην Ευρώπη στο ζήτημα αυτό.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου, το μέτρο αυτό μπορεί να ωφελήσει μέχρι και 400.000 πολίτες σε αυτή τη φάση. Ωστόσο, επιχειρώντας μια άλλη προσέγγιση πρέπει να εστιάσουμε στην αλλαγή νοοτροπίας που φέρνει και τους δρόμους που ανοίγονται για το μέλλον.
Οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις αποδεικνύουν ολοένα και περισσότερο ότι για πολλές μορφές καρκίνου επιτυγχάνεται πλήρης ίαση σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα. Για τους ασθενείς που υπάρχει ανταπόκριση στη θεραπεία, σταματά η ιατρική παρακολούθηση όταν συμπληρωθούν 5 έτη από την εκδήλωση της νόσου, γεγονός που υποδηλώνει ότι ιατρικά δεν θεωρούνται πλέον ασθενείς. Αυτό από μόνο του συνηγορεί στο ότι θα πρέπει να υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση και από το σύστημα ιδιωτικής ασφάλισης. Αυτή η διαφορετική οπτική, για μία νόσο που παραδοσιακά θεωρούνταν καταδίκη, διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα και οδηγεί στην άρση διακρίσεων και αδικιών, συμβάλλοντας καταλυτικά στην επανένταξή τους στην κοινωνία και την εργασία.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα για τη θέσπισή του σε νόμο; Επίσης πώς μπορεί κάποιος να πληροφορηθεί από την ΕΛΛΟΚ για τις δυνατότητες που του παρέχει ο Κώδικας;
Το Δικαίωμα στη Λήθη εφαρμόζεται για σχεδόν 8 χρόνια στη Γαλλία και σε κάποιες ακόμη χώρες. Το γεγονός ότι το αρχικό διάστημα των 10 ετών που υπάρχει ως όρος για την εφαρμογή του, έχει ήδη μειωθεί στα 6 έτη στη Γαλλία, αποδεικνύει ότι το πιθανότερο είναι ότι δεν υπήρξε καμία επίπτωση στο σύστημα ιδιωτικής ασφάλισης της χώρας. Σκεπτόμενοι λογικά, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ούτε και στη δική μας περίπτωση θα υπάρξει σημαντική επίπτωση. Ωστόσο, ο ασφαλιστικός κλάδος δηλώνει ξεκάθαρα ότι μπορεί να αναλάβει κινδύνους που μπορεί να υπολογίσει ώστε να μην κλυδωνιστεί η βιωσιμότητά του -και αυτό είναι απολύτως σεβαστό και κατανοητό.
Ταυτόχρονα, η νομοθετική ρύθμιση σε κάθε περίπτωση είναι αυτή που κατοχυρώνει τους πολίτες και αυτό είναι κάτι που επιθυμούμε να γίνει σε επόμενη φάση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ογκολογικής περίθαλψης, που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, θα παρέχει στοιχεία χρήσιμα για τον υπολογισμό του ασφαλιστικού κινδύνου, δεν πιστεύω ότι θα αργήσει πολύ. Άλλωστε, η εξαιρετική συνεργασία και το πνεύμα καλής πίστης που αποτέλεσαν τα δομικά υλικά της συνεργασίας που έχει αναπτυχθεί, είναι αυτά που θα οδηγήσουν και τις επόμενες εξελίξεις.
Ο κοινωνικός στιγματισμός και οι οικονομικές διακρίσεις ταλαιπωρούν όχι μόνο καρκινοπαθείς και πρώην καρκινοπαθείς, αλλά και ασθενείς με σπάνιες παθήσεις. Ποιες ενέργειες κάνετε ως φορέας προκειμένου το σύνολο των ασθενών, απαλλαγμένοι από το ιατρικό ιστορικό τους, να μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που έχουν οι υγιείς άνθρωποι; Πώς μπορούν όλες αυτές οι διακρίσεις να καμφθούν;
Πάντα λέγαμε ότι, αν ένα κράτος καταφέρει να διαχειριστεί τον καρκίνο και τις επιπτώσεις του, θα καταφέρει να διαχειριστεί και κάθε ασθένεια. Κι αυτό γιατί ο καρκίνος είναι μία πολυσύνθετη νόσος, που απαιτεί διεπιστημονική αντιμετώπιση, υψηλούς πόρους και συστηματική προσπάθεια. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021 ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης κατά του Καρκίνου και διέθεσε υποστήριξη από οικονομικά εργαλεία ύψους 4 δισ. προκειμένου τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν τις συστάσεις της.
Ένας από τους πυλώνες του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης αφορά την επιβίωση και την επανένταξη των ασθενών στο κοινωνικό σύνολο. Το Δικαίωμα στη Λήθη, λοιπόν, που εφαρμόζεται από το 2016 σε ορισμένες χώρες στην Ευρώπη, αποτελεί ένα μονοπάτι το οποίο είναι σαφές ότι θα αξιοποιηθεί και για άλλες περιπτώσεις ασθενειών που εμφανίζουν παρόμοια χαρακτηριστικά.
Η ΕΛΛΟΚ, ως ο κεντρικός φορέας των ασθενών με καρκίνο, εκπροσωπεί όλους τους τύπους καρκίνου, κοινούς, σπάνιους, παιδικούς, συμπαγών όγκων και αιματολογικούς. Μεταξύ αυτών υπάρχουν περίπου 300 σπάνιες μορφές καρκίνου, οι οποίοι καλύπτονται από τη συγκεκριμένη ρύθμιση. Άρα ο δρόμος έχει ανοίξει, ωστόσο υπάρχουν βήματα που πρέπει να γίνουν όχι μόνο σε εθνικό, αλλά κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να διευρυνθεί η πρακτική αυτή και σε άλλες περιπτώσεις.
Ευρύτερα μιλώντας, το ΕΣΥ βρίσκεται σε δίνη αναμόρφωσης. Τι πρέπει να έχει στο μυαλό του το υπουργείο Υγείας όσον αφορά τους καρκινοπαθείς, σχετικά με τη δυνατότητα πρόσβασης τόσο στις δομές όσο και στα φάρμακα, αλλά και την ποιότητα των υπηρεσιών που τους παρέχονται;
Το υπουργείο Υγείας είναι γεγονός ότι προσπαθεί να αντιμετωπίσει συσσωρευμένες παθογένειες, ορισμένες από τις οποίες έχουν δομική υπόσταση, ενώ άλλες αποτελούν κατάλοιπα των μνημονιακών χρόνων. Η πανδημία ανέδειξε αυτά τα προβλήματα και υπό μία έννοια αποτέλεσε επιταχυντή των εξελίξεων. Ο μετασχηματισμός που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι σίγουρο ότι, όταν ολοκληρωθεί, θα δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον, πολύ καλύτερο, τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους εργαζόμενους.
Ωστόσο, η μετάβαση αυτή δείχνει ότι σε αυτή τη φάση επιδρά αρνητικά στους ασθενείς καθώς καλούνται να επωμιστούν μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης μέσω της αυξημένης οικονομικής συμμετοχής σε υπηρεσίες. Και αν αυτό μέχρι ένα βαθμό θα μπορούσε να είναι κατανοητό στο πλαίσιο εξοικονόμησης πόρων για την πρόσβαση σε νέες καινοτόμες θεραπευτικές επιλογές, είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να αποτελέσει τη στρατηγική επιλογή της πολιτείας για την ενίσχυση του συστήματος. Να τονίσω εδώ ότι οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας στη χώρα μας είναι οι μεγαλύτερες σε όλη της Ευρωπαϊκή Ένωση! Άρα, λοιπόν, όταν η ανάγκη βρίσκεται στο 5 και η πολιτεία διαθέτει 2, όπως κι αν τα ανακατανείμουμε, το κενό δεν καλύπτεται.
Αυτό που είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητό είναι ότι απαιτείται αύξηση της χρηματοδότησης για την υγεία, είτε μέσω της θέσπισης νέων χρηματοδοτικών εργαλείων είτε και με παράλληλη αύξηση των υφιστάμενων, ώστε να επιτευχθεί δίκαιη και προσιτή πρόσβαση των πολιτών, ιδιαίτερα των πλέον ευάλωτων ομάδων, στις υπηρεσίες υγείας που έχουν ανάγκη. Και εδώ θα πρέπει να αναφέρω ότι στο ζήτημα αυτό δεν εμπλέκεται μόνο το υπουργείο Υγείας, αλλά και το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, που διαχειρίζεται τους πόρους της χώρας.
Βεβαίως πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αξιοποιούνται ευρωπαϊκοί πόροι οι οποίοι στηρίζουν τον μετασχηματισμό που είναι σε εξέλιξη, αλλά τι θα γίνει όταν τελειώσουν αυτά τα χρήματα; Μόνο μέσα από ένα στρατηγικό σχεδιασμό με ορίζοντα ετών και ταυτόχρονη ριζική αναμόρφωση του συστήματος, πιστεύω ότι θα μπορέσει να διασφαλιστεί μια βιώσιμη, ισότιμη και οικονομικά προσιτή δημόσια υγεία, που θα εξασφαλίζει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας προς τους πολίτες.