Τη δυναμική στον χώρο των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων αναλύει ο Ιάκωβος Μιχαλίτσης, αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ).
Ακόμα, εξηγεί τη σημασία της αυτοφροντίδας σε επίπεδο πρόληψης, αναλύει εκτενώς τα οικονομικά οφέλη από τη διεύρυνση του καταλόγου τους και την απλούστευση της νομοθεσίας, ενώ απαντά στις εύλογες ανησυχίες για τον τρόπο χρήσης τους και την πιθανή αύξηση των τιμών τους.
Η αυτοφροντίδα είναι μια πραγματικότητα με αυξανόμενη δύναμη στις κοινωνίες. Ωστόσο, στην Ελλάδα η δυναμική της υπολείπεται έναντι άλλων κρατών. Γιατί συμβαίνει αυτό και ποια θα ήταν τα οφέλη από την επιλογή της για το ίδιο το σύστημα υγείας και για τους ασθενείς;
Αρχικά θα ήταν χρήσιμο να ορίσουμε τι εννοούμε με τον όρο αυτοφροντίδα: εννοούμε τις ενέργειες που μπορεί να κάνει ο καθένας μας στην καθημερινότητά του για να προλάβει κάποια πάθηση ή για να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα ήπιων ασθενειών. Τα προϊόντα που μας βοηθούν να το επιτύχουμε, όπως οι βιταμίνες, τα συμπληρώματα διατροφής, τα ιατροτεχνολογικά σκευάσματα (π.χ. δάκρυα) ή τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ) εντάσσονται στην κατηγορία των προϊόντων αυτοφροντίδας.
Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η αυτοφροντίδα εμπεριέχει και την πρόληψη, επομένως δεν κάνουμε λόγο μόνο για ασθενείς. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, δεν υπάρχει τόσο πολύ η νοοτροπία της πρόληψης γενικότερα. Τα οφέλη της αυτοφροντίδας είναι πολλαπλά. Αρχικά, για εμάς τους ίδιους, αφού φροντίζουμε σωστά την υγεία μας όχι μόνο θεραπεύοντας αλλά και προλαμβάνοντας ήπιες ασθένειες, οι οποίες θα μας κόστιζαν σε χαμένο χρόνο όχι μόνο από την καθημερινότητά μας αλλά και από τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Για το σύστημα υγείας τα οφέλη είναι επίσης πολλαπλά, αφού εκτός του ότι απελευθερώνει ώρες από τους ιατρούς για να φροντίσουν πιο σοβαρά περιστατικά, απελευθερώνει και οικονομικούς πόρους και συνδράμει στη βιωσιμότητα του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Στις βασικές προτεραιότητες του υπουργείου Υγείας είναι να ενισχυθεί η λίστα των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Ποιες είναι οι προτάσεις σας ως ΕΦΕΧ για την υλοποίηση του συγκεκριμένου στόχου;
Στον ΕΦΕΧ κάναμε μια έρευνα με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, και συγκεκριμένα με τον αείμνηστο Γ. Κυριόπουλο και τον κ. Αθανασάκη. Σε αυτή τη μελέτη θελήσαμε αρχικά να δούμε ποιες δραστικές ουσίες είναι ΜΗΣΥΦΑ σε χώρες της Ε.Ε. και όχι στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, αφού δημιουργήσαμε μια λίστα, οι δραστικές αυτές αξιολογήθηκαν από μια δωδεκαμελή επιτροπή φαρμακοποιών, ιατρών, φαρμακολόγων και επιδημιολόγων με βάση την ασφάλειά τους. Η επιτροπή κατέληξε σε περίπου 60 δραστικές που θεωρούνται ασφαλείς για να μεταφερθούν στη λίστα ΜΗΣΥΦΑ.
Τέλος, θελήσαμε να δείξουμε το όφελος από τη μεταφορά αυτών των δραστικών στη λίστα ΜΗΣΥΦΑ. Σύμφωνα με τα ευρήματα προκύπτει ένα όφελος:
• Για το ΕΣΥ της τάξεως των 232 εκατ. ευρώ από τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και τη μείωση αποζημίωσης επισκέψεων στους ιατρούς.
• Για τον Έλληνα πολίτη όφελος 241 εκατ. ευρώ εξαιτίας της αποφυγής επισκέψεων σε δομές υγείας, όπως και του κόστους μετακίνησης και της απώλειας εισοδήματος που ενδεχομένως ενέχουν αυτές οι επισκέψεις.
• Για τη κοινωνία γενικότερα ένα όφελος 93 εκατ. ευρώ από τη μη απώλεια παραγωγικότητας που θα υπήρχε λόγω της ασθένειας.
Συνολικά, η μελέτη έδειξε ένα όφελος της τάξης των 565 εκατ. για όλη την κοινωνία από τη μεταφορά αυτών των δραστικών στη λίστα ΜΗΣΥΦΑ.
Πέραν της μελέτης, οι προτάσεις μας προς το υπουργείο αφορούν και την απλούστευση των διαδικασιών για την ένταξη φαρμάκων από τη θετική λίστα σε αυτή των ΜΗΣΥΦΑ, καθώς οι υπάρχουσες διαδικασίες δεν είναι μόνο χρονοβόρες (μπορεί να πάρει ακόμα και δύο χρόνια η απόφαση), αλλά και γιατί δεν υπάρχει συγκεκριμένη εγκύκλιος που να ορίζει ακριβώς αυτές τις διαδικασίες -συχνά τα αιτήματα των ΚΑΚ απορρίπτονται χωρίς σαφείς εξηγήσεις.
Ένας από τους βασικότερους ανασταλτικούς παράγοντες που θεωρείται ότι επιβραδύνουν την πορεία της αυτοφροντίδας, είναι ο κίνδυνος των παρενεργειών από την αλόγιστη ή τη μη ορθή χρήση των φαρμάκων, καθώς και τα ευρείας χρήσης σκευάσματα είναι φάρμακα. Πώς θα μπορούσε να μετριαστεί;
Σημαντικότερος σύμμαχος σε αυτό δεν είναι άλλος από τους επαγγελματίες υγείας, δηλαδή τους ιατρούς, αλλά κυρίως τους φαρμακοποιούς. Ο ρόλος του φαρμακοποιού ως παρόχου έγκυρης και αξιόπιστης πληροφόρησης κάθε πολίτη για θέματα πρόληψης και ορθής χρήσης των προϊόντων αυτοφροντίδας είναι πολύ σημαντικός.
Αναγνωρίζοντας ότι ο ρόλος του φαρμακοποιού ως συμβούλου πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας αναμένεται να ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια, o ΕΦΕΧ έχει δεσμευθεί να υποστηρίξει έμπρακτα τους Έλληνες φαρμακοποιούς.
Στο πλαίσιο αυτό, θα υποστηρίξουμε σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο, ένα πρόγραμμα διά βίου επιμόρφωσης των φαρμακοποιών σε θέματα παροχής υπηρεσιών αυτοφροντίδας, το οποίο θα στηρίζεται σε αντίστοιχα ευρωπαϊκά προγράμματα, με το τίτλο «Self-Care Academy».
Επίσης, τα τελευταία τρία χρόνια υλοποιούμε την ενημερωτική εκστρατεία «Με Φροντίζω Καλά», η οποία μέσω της ιστοσελίδας www.mefrontizwkala.gr προσφέρει αξιόπιστη πληροφόρηση σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης συμπτωμάτων για όλο το εύρος των ήπιων παθήσεων, τόσο σε επίπεδο εποχικότητας (χειμώνας, άνοιξη, καλοκαίρι) όσο και ανά θεραπευτική κατηγορία (παθήσεις αναπνευστικού, πεπτικού και ανοσοποιητικού συστήματος, δερματολογικές παθήσεις, διακοπή καπνίσματος).
Με δεδομένη την οικονομική στενότητα όλων των πολιτών, υπάρχει έντονος ο φόβος ότι η μετάβαση κάποιων σκευασμάτων στη λίστα των ΜΗΣΥΦΑ θα σημάνει και έκρηξη ανατιμήσεων. Τι απαντάτε σε αυτό;
Η απελευθέρωση των τιμών των ΜΗΣΥΦΑ στην Ελλάδα συνέβη το 2018. Από τότε ως σήμερα, παρά τις όποιες αυξήσεις έγιναν, η Ελλάδα παραμένει η χώρα στην Ε.Ε. με τις χαμηλότερες τιμές ΜΗΣΥΦΑ. Επιτρέψτε μου, όμως, να αναφερθώ και πάλι στη μελέτη που κάναμε με την ΕΣΔΥ, γιατί, προβλέποντας πιθανές αντιδράσεις, ζητήσαμε από τους συντάκτες της μελέτης να δείξουν τα οικονομικά οφέλη και σε σενάρια όπου υπήρχε αύξηση στις τιμές κατά 10%, 20% και 50% μετά τη μεταφορά τους στη λίστα ΜΗΣΥΦΑ.
Το σενάριο της αύξησης της τιμής κατά 50% δείχνει ότι το συνολικό όφελος για τον Έλληνα πολίτη από τα 241 εκατ. πέφτει στα 146 εκατ., αλλά παραμένει όφελος, καθώς αποφεύγει τα έξοδα που σχετίζονται από τις επισκέψεις στις δομές υγείας. Φυσικά, για τις ευάλωτες ομάδες της ελληνικής κοινωνίας που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν ακόμα και στις πιο βασικές ανάγκες, η πολιτεία με σύμμαχο τη φαρμακοβιομηχανία οφείλει να προσφέρει λύσεις -παραδείγματα τέτοια υπάρχουν σε άλλες χώρες της Ε.Ε.