Τις πρωτοφανείς συνθήκες που δημιουργούν οι υψηλές υποχρεωτικές επιστροφές και τις άμεσες ενέργειες που μπορούν να οδηγήσουν στην αποκλιμάκωση του προβλήματος αναλύει ο Κυριάκος Μπερμπεριάν, Γενικός Διευθυντής, GENESIS Pharma Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας. Όπως επισημαίνει, αν και υπάρχουν αρκετές ενθαρρυντικές εξελίξεις, «είναι αναγκαίο να προχωρήσει γρήγορα και αποφασιστικά η υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης και αποδοτικότερης κατανομής πόρων». Τέλος, δίνει το στίγμα της εταιρείας και τις στρατηγικές της στο περιβάλλον αυτό.
To μεγαλύτερο αγκάθι για τα καινοτόμα σκευάσματα ήταν και είναι το clawback. Πιστεύετε ότι υπάρχουν λύσεις για την αντιμετώπιση αυτού του τόσο σοβαρού θέματος και ποιες είναι;
Σήμερα έχουμε φτάσει δυστυχώς στο πρωτοφανές σημείο οι υποχρεωτικές επιστροφές να είναι μεγαλύτερες από τη δημόσια χρηματοδότηση. Αυτό κάνει την άμεση επίλυση του προβλήματος εξαιρετικά απαραίτητη, αλλά ταυτόχρονα και δύσκολη.
Υπάρχουν, όμως, πολλά που μπορούν να γίνουν για την αποκλιμάκωσή του. Το πιο επιτακτικό είναι ο δημόσιος προϋπολογισμός να αυξηθεί σταδιακά ώστε να αρχίσει να συγκλίνει με τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών. Το υπουργείο έχει αναγνωρίσει πλέον αυτή την ανάγκη, υπήρξε ήδη μια μικρή ενίσχυση και ελπίζουμε το επόμενο διάστημα σε μεγαλύτερη πρόοδο τόσο ως προς το ύψος του όσο και ως προς τη ρεαλιστική και δίκαιη κατανομή του μεταξύ των διάφορων κατηγοριών φαρμάκων.
Είναι επίσης σημαντικό τα επόμενα χρόνια να υπάρξει ένα σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο αναπροσαρμογής του προϋπολογισμού, ώστε να συμβαδίζει με τις αυξανόμενες θεραπευτικές ανάγκες. Καθώς η τρέχουσα ενίσχυση συνδέεται με τις δεσμεύσεις του υπουργείου στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), που έχει χρονικό ορίζοντα το 2025, είναι πραγματικά κρίσιμο να υπάρξει συγκεκριμένη και ρεαλιστική πρόβλεψη για τα επόμενα χρόνια.
Παράλληλα, είναι αναγκαίο να προχωρήσει γρήγορα και αποφασιστικά η υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης και αποδοτικότερης κατανομής πόρων που συζητάμε εδώ και πολλά χρόνια, όμως τώρα βλέπουμε να εντάσσονται πιο εντατικά στον σχεδιασμό του υπουργείου: τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, ο ψηφιακός φάκελος ασθενούς, η ένταξη των εργαστηριακών εξετάσεων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η επέκτασή της στα νοσοκομεία, τα μητρώα ασθενών.
Ποια άλλα θέματα πρέπει να επιλυθούν άμεσα ώστε να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο περιβάλλον για την καινοτομία;
Το Ταμείο Καινοτόμων Θεραπειών που βρίσκεται υπό σχεδιασμό και οι εξαγγελίες για ειδική μέριμνα στις υποχρεωτικές επιστροφές για τα ορφανά φάρμακα, αποτελούν ενθαρρυντικές εξελίξεις. Ευελπιστούμε στην άμεση εφαρμογή τους, καθώς θα διευκολύνουν την πρόσβαση των ασθενών με σοβαρά και σπάνια νοσήματα σε σημαντικές νέες θεραπείες.
Ειδικότερα ως προς το Ταμείο, έχει μεγάλη σημασία η χρηματοδότησή του να μην επιβαρύνει τον υφιστάμενο προϋπολογισμό, αλλά και να προβλεφθεί ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που θα ορίζει τόσο το προφίλ των θεραπειών που θα ενταχθούν, όσο και τον χρονικό ορίζοντα ένταξής τους.
Είναι, παράλληλα, απαραίτητο να επαναξιολογηθούν οι σύνθετες και χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης και αποζημίωσης που εφαρμόζονται σήμερα για τα καινοτόμα φάρμακα, μεταξύ των οποίων και ο όρος 5/11. Πρόκειται για φάρμακα που αφορούν χρόνιες ασθένειες, η χορήγησή τους είναι ελεγχόμενη και ανελαστική και οι όποιες καθυστερήσεις στη θεραπεία μπορεί να επιφέρουν πραγματική επιδείνωση στην υγεία των ασθενών.
Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχει και το θέμα της αποζημίωσης των βιοδεικτών που συνδέονται με τη χορήγηση πολλών νέων καινοτόμων θεραπειών για παθήσεις που αφορούν χιλιάδες ασθενείς, όπως ο καρκίνος και σοβαρά νευροεκφυλιστικά νοσήματα.
Εστιάζοντας και πάλι στο clawback: πόσο δύσκολο είναι για μια εταιρεία να κλείσει στρατηγικές συμφωνίες αντιπροσώπευσης σκευασμάτων στην Ελλάδα, καθώς δεν είναι μόνο το δυσθεώρητο ύψος που καταλαμβάνει αλλά και η άγνοια των εταιρειών για το ποιο τελικά θα είναι το ακριβές ποσοστό του, λόγω των γνωστών καθυστερήσεων από την πλευρά της πολιτείας;
Οι καθυστερήσεις στον υπολογισμό των υποχρεωτικών επιστροφών είναι πραγματικά πολύ μεγάλες. Θα σας πω χαρακτηριστικά ότι βρισκόμαστε στα μέσα του 2024 και ακόμη δεν γνωρίζουμε το ύψος του νοσοκομειακού clawback για το 2023. Τόσο αυτό το ζήτημα όσο και η ξαφνική εφαρμογή διάφορων μέτρων, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, εδώ και αρκετά χρόνια καθιστούν αδύνατη έστω και την ελάχιστη προβλεψιμότητα που είναι αναγκαία για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό όλων των εταιρειών. Επιβαρύνει, όμως, ακόμη περισσότερο εταιρείες όπως η δική μας, που αντιπροσωπεύουμε δεκατρείς διαφορετικούς διεθνείς οίκους.
Κάνουμε έναν πραγματικό αγώνα για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και τις ανατροπές, προετοιμάζοντας πολλά διαφορετικά σενάρια και ακολουθώντας μια ευέλικτη στρατηγική. Αυτή μας η προσπάθεια, συνδυαστικά με την εμπειρία μας σχεδόν 30 χρόνια, τη βαθιά γνώση της αγοράς και της πραγματικής μας δέσμευσης απέναντι στους ασθενείς στη χώρα μας, μάς έχουν βοηθήσει να διατηρούμε μακροχρόνιες σχέσεις εμπιστοσύνης με τους υφιστάμενους διεθνείς μας συνεργάτες και να συνάπτουμε νέες συμφωνίες, τοποθετώντας την Ελλάδα στο επενδυτικό πλάνο σημαντικών διεθνών βιοφαρμακευτικών εταιρειών.
Όσον αφορά την εταιρεία, σε ποιες θεραπευτικές κατηγορίες θέλετε να εστιάσετε στο μέλλον και γιατί;
Στην GENESIS Pharma εστιάζουμε σε καινοτόμες και ορφανές θεραπείες που στοχεύουν παθήσεις με υψηλή ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη, ανεξάρτητα από τη θεραπευτική κατηγορία στην οποία ανήκουν. Σήμερα διαχειριζόμαστε θεραπείες που καλύπτουν περισσότερες από 30 σοβαρές και χρόνιες παθήσεις, 16 εξ αυτών ορφανές, σε ένα μεγάλο εύρος θεραπευτικών πεδίων όπως η νευρολογία, η ογκολογία, η αιματολογία, η δερματολογία, η ρευματολογία, η γαστρεντερολογία, η νεφρολογία, η καρδιολογία και τα γενετικά νοσήματα.
Η εστίασή μας για το μέλλον παραμένει σταθερή σε τομείς στους οποίους υπάρχουν περιορισμένες ή μηδενικές θεραπευτικές επιλογές, με έμφαση στα σπάνια νοσήματα, στα οποία σημειώνεται εξαιρετική επιστημονική πρόοδος τα τελευταία χρόνια.