«Πάντα συμβαίνουν δύσκολα πράγματα, όπως πόλεμοι και οικονομικές κρίσεις, μου είπε ο Jamie Dimon, Διευθύνων Σύμβουλος της JP Morgan Chase. Αυτή τη φορά, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Είναι χειρότερα. «Αυτό που ζούμε είναι επικίνδυνο», είπε στο συνέδριο του DealBook στη Νέα Υόρκη το 2023, χάνοντας για μια στιγμή την ατσάλινη αυτοπεποίθησή του.
Οι ηγέτες των επιχειρήσεων, της πολιτικής και του πολιτισμού χρησιμοποιούσαν την αβεβαιότητα ως πρόσχημα κάθε φορά που ένιωθαν στριμωγμένοι. Ήταν κάτι σαν κλισέ.
Στις μέρες μας, όμως, η αβεβαιότητα δεν χρησιμοποιείται απλώς σαν δικαιολογία όταν τα αποτελέσματα είναι κατώτερα των προσδοκιών. Είναι ένα ορατό συναίσθημα, που επηρεάζει σχεδόν κάθε σημαντική προσωπικότητα σε όλο τον κόσμο. Οι ηγέτες μαθαίνουν να δείχνουν πάντα αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση, αλλά αυτή τη στιγμή νιώθουν ευάλωτοι, συναίσθημα που μέχρι τώρα τους ήταν ξένο. Αυτό, τουλάχιστον, προέκυψε από τις συνεντεύξεις με μερικούς από τους πιο σημαντικούς ηγέτες στον τομέα τους στον κόσμο.
Η Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Kamala Harris μίλησε με θέρμη για τη Δημοκρατία, η οποία κινδυνεύει. Ο Elon Musk των X, Tesla και SρaceX, ανέφερε τις υπαρξιακές απειλές για τον πλανήτη. Ο Bob Iger, Διευθύνων Σύμβουλος της Disney, επισήμανε ότι η βιομηχανία του κινηματογράφου μπορεί να αλλάξει για πάντα. Ο ιδρυτής της Nvidia, Jensen Huang, μίλησε εκτενώς για την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, που θα επηρεάσει κάθε πτυχή της πληροφορικής και της κοινωνίας.
Η πρόεδρος της Ταϊβάν, Tsai Ing-wen, εξέφρασε τους φόβους της ότι η Κίνα προσπαθεί να χειραγωγήσει τις εκλογές στη χώρα, ενώ ο πρόεδρος του Ισραήλ, Isaac Herzog, εξήγησε πώς η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και ο πόλεμος που ακολούθησε, έχει αναστατώσει όχι μόνο τη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή, αλλά όλο τον κόσμο.
Δεν υπάρχει μονάδα μέτρησης για το επίπεδο αβεβαιότητας και αναταραχών κάθε εποχής, αλλά στις μέρες μας είναι ξεκάθαρα υψηλό. Μερικοί ηγέτες διαχειρίζονται τις κρίσεις και ελπίζουν για το καλύτερο, κάποιοι προετοιμάζονται για το χειρότερο και άλλοι προσπαθούν να παραμείνουν αισιόδοξοι. Αν η ιστορία έχει να μας διδάξει κάτι, είναι πως όσοι καταφέρουν να παραμείνουν λογικοί και ψύχραιμοι, θα βγουν νικητές.
«Η άποψή μου είναι ότι, όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπος με τέτοιου είδους κινδύνους, καλύτερα να τους αντιμετωπίσεις με σοβαρότητα, γιατί η πιθανότητα να πάει κάτι στραβά είναι μεγάλη», είπε ο Dimon. «Και αν κάτι πάει στραβά, το κόστος θα ήταν τεράστιο».
Η αβεβαιότητα μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη στην Κίνα. Η Πρόεδρος Tsai της Ταϊβάν, στην πρώτη της μεγάλη συνέντευξη σε δυτικό ειδησεογραφικό οργανισμό εδώ και χρόνια, ανέφερε πως «η κινεζική ηγεσία σε αυτή τη συγκυρία είναι συγκλονισμένη», προσθέτοντας πως, κατά τη γνώμη της, δεν είναι καλή στιγμή να επιχειρήσει μια εισβολή στην Ταϊβάν. Ωστόσο, επισήμανε πως «η Κίνα παρεμβαίνει στις εκλογές της Ταϊβάν» και προσπαθεί να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα υπέρ της, χρησιμοποιώντας στρατιωτικές απειλές και οικονομικούς εξαναγκασμούς.
Ο πόλεμος ή η προοπτική του πολέμου είναι σίγουρα ένα είδος αβεβαιότητας, αλλά και ο κόσμος της επιχειρηματικότητας πρέπει να δώσει τους δικούς του αγώνες, καθώς βιώνει μια πολύ δύσκολη περίοδο.
«Οι αλλαγές στην επιχείρησή μας αυτή τη στιγμή είναι πιο δύσκολες και πιο γρήγορες απ’ όσο είχαμε φανταστεί ποτέ», δήλωσε ο David Zaslav, Διευθύνων Σύμβουλος της Warner Bros. Discovery. «Έπρεπε να πάρουμε πολλές δύσκολες αποφάσεις και να κινηθούμε πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι πιθανότατα θα θέλαμε, καθώς μπαίνουμε σε ένα νέο κεφάλαιο. Γυρίζουμε σελίδα σε όλα τα επίπεδα».
Ο Zaslav, σχολιάζοντας την απόφασή του να απολύσει προσωπικό και να διακόψει τις παραγωγές της Warner Bros. Discovery, είπε πως ήταν κάτι αναπάντεχο, καθώς είχε προηγηθεί η συγχώνευση των δύο εταιρειών (της WarnerMedia και της Discovery) πριν έναν χρόνο. «Μετά την πρώτη χρονιά, πιστεύαμε πως υπάρχει φως στο τούνελ. Ωστόσο, όλες αυτές οι αλλαγές, το ότι οι άνθρωποι πλέον καταναλώνουν περιεχόμενο στο TikTok και προτιμούν διαφορετικές υπηρεσίες, είναι το τέλος μιας γενιάς». Ο Zaslav πρόσθεσε πως η τεχνητή νοημοσύνη θα ξαναγράψει από την αρχή τα επιχειρηματικά μοντέλα της δικής του, αλλά και πολλών άλλων εταιρειών. «Πρόκειται για μια υπαρξιακή κρίση», είπε, αναρωτώμενος ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας.
Ο Iger, ανέφερε πως και η Disney αντιμετωπίζει τις ίδιες προκλήσεις. «Νομίζω ότι η βιομηχανία του κινηματογράφου αλλάζει», είπε. «Στην πραγματικότητα, το box office σήμερα είναι περίπου το 75% από αυτό που ήταν πριν από τον Covid. Εκπαιδεύσαμε το κοινό να περιμένει τις νέες ταινίες σε μεγάλες συνδρομητικές πλατφόρμες, λέγοντάς του πως η εμπειρία να τις παρακολουθεί από το σπίτι είναι καλύτερη από ποτέ».
Με άλλα λόγια, τα στούντιο του Χόλιγουντ έχουν διαταραχθεί, μαζί με δεκάδες άλλους κλάδους που πρόκειται να ανατραπούν από την αναμόρφωση των υπολογιστών. «Κάθε πτυχή του υπολογιστή έχει αλλάξει ριζικά, από τη δικτύωση μέχρι τα τσιπ και τον τρόπο σχεδιασμού των υπολογιστών, κι αυτό είναι μεγάλη υπόθεση», είπε ο Huang. «Πρόκειται για μια πλήρη επανεφεύρεση της βιομηχανίας των υπολογιστών».
Αυτό αναπόφευκτα θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες, αλλά και νέους νικητές και ηττημένους. Καθώς οι επιχειρήσεις ψηφιοποιούνται και ενοποιούνται όλο και περισσότερο, οι τεχνολογικοί κολοσσοί γίνονται όλο και πιο κερδοφόροι.
Παρά τις δυσκολίες και τις προσκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, ο Musk πρότεινε νέους τρόπους να ατενίζουμε το μέλλον. «Αν ο πολιτισμός μας συγκεντρωθεί σε έναν μόνο πλανήτη, τότε κάποια στιγμή θα εξαφανιστεί. Αν, όμως, εξαπλωθεί σε πολλούς πλανήτες, θα ζήσει περισσότερο», είπε, προσθέτοντας πως η ζωή σε άλλον πλανήτη είναι ένας τρόπος «να ζήσουμε ανάμεσα στα αστέρια».
Δεν πρόκειται απλά για έναν τρόπο άμυνας, αλλά για ένα κίνητρο που δίνει νόημα στη ζωή μας, ειδικά σε μια εποχή αβεβαιότητας που συχνά μας κάνει νιώθουμε απόγνωση, σύμφωνα με τον Elon Musk.
«Πρέπει να έχεις λόγο για να ξυπνάς το πρωί και να είσαι χαρούμενος που είσαι ζωντανός. Αναρωτηθείτε τι σας δίνει ελπίδα και σας κάνει να βλέπετε το μέλλον με αισιοδοξία. Κι αν δεν είστε σίγουροι, ρωτήστε τα παιδιά σας».
«Νομίζω ότι η προοπτική του να ταξιδέψουν οι άνθρωποι στο διάστημα και να ζήσουν ανάμεσα στα αστέρια, είναι απίστευτα εμπνευσμένη και συναρπαστική. Είναι καλό να υπάρχει και πρέπει να περιμένουμε την υλοποίησή της».
*Ο Andrew Ross Sorkin είναι αρθρογράφος των «New York Times» - Ιδρυτής και αρχισυντάκτης του DealBook.
c.2023 The New York Times Company