Τα κομβικά ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο σήμερα αναλύει ο Πάνος Δικαίος, CEO της Αttica Group, ο οποίος τονίζει τις προκλήσεις των τεχνολογικών αλλαγών και της εξεύρεσης επενδυτικών κεφαλαίων. Ακόμα, περιγράφει το «παγκόσμιο» αποτύπωμα της Attica μετά τη συγχώνευση με την ANEK και τους άξονες στρατηγικής της εταιρείας, ενώ επισημαίνει και τα ειδικά «ελληνικά» προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στα επόμενα χρόνια η ελληνική ακτοπλοΐα, δεδομένων των νέων απαιτήσεων για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα;
Λόγω της ελληνικής χρηματοοικονομικής κρίσης την περασμένη δεκαετία, η ανανέωση του στόλου της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας δεν έχει προχωρήσει συγκριτικά με αντίστοιχες ευρωπαϊκές χώρες. Ταυτόχρονα, η αλληλεπίδραση των ευρωπαϊκών κανονισμών (EU ETS, Fuel EU) με τους αντίστοιχους του ΙΜΟ (CII, EEXI) δημιουργεί ένα δεσμευτικό ρυθμιστικό πλαίσιο, στο οποίο πρέπει να προσαρμοστεί ο κλάδος της ναυτιλίας με ταχείς ρυθμούς και το οποίο απαιτεί σημαντικές επενδύσεις για την αναβάθμιση των υφιστάμενων πλοίων, για να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, αλλά και για τη ναυπήγηση νέων πλοίων.
Σε αυτό το πλαίσιο, δύο είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική ακτοπλοΐα: Η πρώτη, που αφορά στη ναυτιλία συνολικά, έγκειται στις επιλογές των κατάλληλων τεχνολογιών και εναλλακτικών καυσίμων σε ένα περιβάλλον που εξελίσσεται και διαμορφώνεται συνεχώς. Η δεύτερη αφορά στην εξεύρεση των απαιτούμενων κεφαλαίων σε ένα διεθνές χρηματοοικονομικό περιβάλλον όπου η πρόσβαση σε κεφάλαια (επενδυτικά και δανειακά) προϋποθέτει, πέρα από τα υγιή οικονομικά στοιχεία της επιχείρησης, την ύπαρξη διαφανούς εταιρικής δομής, καθώς και τη συμμόρφωση με κριτήρια ESG, τα οποία ενδέχεται να απαιτούν σημαντικές αναπροσαρμογές και ευθυγράμμιση των εταιρικών μοντέλων διακυβέρνησης.
Η εφαρμογή του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων από το 2024 θα ενεργοποιήσει σημαντικές αλλαγές τόσο για τη λειτουργία της εταιρείας όσο και για τους επιβάτες. Τι προβλέπει ο σχεδιασμός της Αttica Group σε ένα περιβάλλον έντονων πληθωριστικών πιέσεων και υψηλού ανταγωνισμού;
Από την 1η Ιανουαρίου 2024 ισχύει για τη ναυτιλία το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS), το οποίο πρακτικά συνεπάγεται την επιβολή ενός νέου περιβαλλοντικού τέλους. Η επιβάρυνση υπολογίζεται ανά διαδρομή, λαμβάνοντας υπόψη τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου των πλοίων που δραστηριοποιούνται και το σχετικό κόστος εμπορίας τους. Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, αρχικά (έως το 2029) το EU ETS θα εφαρμόζεται στις γραμμές Αδριατικής και στα δρομολόγια που προσεγγίζουν την Κρήτη, ενώ στη συνέχεια θα επεκταθεί σε όλους τους προορισμούς. Το νέο περιβαλλοντικό τέλος αναμένεται να οδηγήσει σε επιβάρυνση των τιμών εισιτηρίων από 7% έως 15% για το 2024 στις συγκεκριμένες γραμμές.
Ο παραπάνω κανονισμός τίθεται σε εφαρμογή σε μια περίοδο όπου έχει ήδη σημειωθεί σημαντική αύξηση της κοστολογικής βάσης του κλάδου λόγω αυξημένων τιμών καυσίμων, πληθωριστικών αυξήσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς και αυξημένων επιτοκίων δανεισμού. Ο Όμιλος Attica, για να περιορίσει τις επιπτώσεις του κανονισμού EU ETS, εφαρμόζει ένα τρίπτυχο πολιτικής που συνοψίζεται στα εξής: 1) Διαφάνεια στην τιμολόγηση του περιβαλλοντικού τέλους EU ETS, 2) Δυναμική πολιτική αγοράς και αντιστάθμισης τιμών ρύπων για τον κατά το δυνατόν περιορισμό της επιβάρυνσης, 3) Δέσμη μέτρων για τη μείωση των εκπομπών ρύπων και της αντίστοιχης επιβάρυνσης, κυρίως μέσω της εγκατάστασης τεχνολογιών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του στόλου (οι σχετικές επενδύσεις έχουν δρομολογηθεί ήδη από το προηγούμενο έτος).
Ποια είναι η επόμενη ημέρα για την Αttica Group μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας συγχώνευσης διά της απορροφήσεως της AΝΕΚ; Πού εστιάζει το επενδυτικό πλάνο της εταιρείας;
Η Αttica Group, μετά την ολοκλήρωση της συγχώνευσης διά απορροφήσεως της AΝΕΚ, αποτελεί πλέον έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους επιβατηγού ναυτιλίας στον κόσμο, τον δεύτερο παγκοσμίως βάσει ικανότητας μεταφοράς επιβατών, τον μεγαλύτερο όμιλο επιβατικού ναυτιλίας στη χώρα μας και τον μεγαλύτερο εργοδότη Ελλήνων ναυτικών. Ο Όμιλός μας δραστηριοποιείται σε 6 χώρες και 63 μοναδικούς προορισμούς, σε Ελλάδα και εξωτερικό. Διαθέτει πλέον 2.839 εργαζόμενους και 45 πλοία. Μεταφέρει ετησίως πάνω από 7.200.000 επιβάτες, 1.300.000 Ι.Χ. και 620.000 φορτηγά. Πραγματοποιεί 21.500 ταξίδια, που διανύουν συνολικά 2.642.000 ναυτικά μίλια, που ισοδυναμούν με περίπου 120 φορές τον γύρο της Γης.
Στο πλαίσιο του διευρυμένου στόλου, ο όμιλος Attica έχει εκπονήσει ένα επενδυτικό πρόγραμμα άνω του 1 δισ., το οποίο περιλαμβάνει έργα για τον εκσυγχρονισμό και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του υφιστάμενου στόλου, την εξοικονόμηση κόστους καυσίμων και περαιτέρω ψηφιοποίησης των εργασιών του ομίλου, καθώς και τη σχεδίαση και ναυπήγηση νέων πλοίων με χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το επενδυτικό μας πρόγραμμα φιλοδοξεί να θέσει σε νέα πορεία την ελληνική επιβατηγό ναυτιλία προς όφελος του ταξιδιωτικού κοινού και των μεταφορέων.
Πώς την τοποθετεί αυτή η εξέλιξη στον ελληνικό και διεθνή ανταγωνισμό; Εκτιμάτε ότι δημιουργεί νέα δεδομένα για την προσέλκυση επενδυτών;
Όπως προανέφερα, η Αttica Group, μετά την ολοκλήρωση της συγχώνευσης με την AΝΕΚ, αποτελεί πλέον έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους επιβατηγού ναυτιλίας στον κόσμο. Η ολοκλήρωση της συναλλαγής δεν επιφέρει αλλαγές στο εμπορικό σκέλος, καθώς τα πλοία των δύο ομίλων λειτουργούσαν από κοινού σε κοινοπραξία εσόδων ήδη από το 2011. Αναμένεται, όμως, να οδηγήσει σε σημαντικές συνέργειες, που θα ενισχύσουν την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητα του διευρυμένου ομίλου προς όφελος της ελληνικής ακτοπλοΐας και του επιβατικού κοινού. Μάλιστα, ενόψει του εκτεταμένου επενδυτικού προγράμματος, εξασφαλίζεται το κρίσιμο μέγεθος για την προσέλκυση των απαραίτητων επενδυτικών κεφαλαίων με ανταγωνιστικούς όρους.
Ποιο θα λέγατε ότι είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος στην Ελλάδα; Από τι εξαρτώνται οι προοπτικές για τα επόμενα χρόνια;
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος μας είναι ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών, η βελτίωση των παρεχόμενων λιμενικών υπηρεσιών και η ασφάλεια των λιμενικών υποδομών. Και εδώ δεν αναφερόμαστε μόνο στα μεγάλα λιμάνια της χώρας, αλλά σε όλα τα λιμάνια των νησιών μας. Και όταν γίνεται λόγος για αναβάθμιση, δεν εννοείται μόνο η αυτονόητη μεγέθυνση όσον αφορά αποβάθρες και προβλήτες, αλλά η απαραίτητη ανάπτυξη σύγχρονων σταθμών αναμονής και εξυπηρέτησης επιβατών, για να αναβαθμιστεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ως βασικού κομματιού του ευρύτερου τουριστικού προϊόντος της χώρας.
Επίσης, ενόψει της «πράσινης» μετάβασης και των απαιτήσεων που δημιουργούν οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΙΜΟ, τα μεγάλα λιμάνια της χώρας θα πρέπει να εξετάσουν την προοπτική να είναι λιμάνια πολλαπλών εναλλακτικών καυσίμων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και η ηλεκτρική ενέργεια για χρήση των πλοίων κατά τον ελλιμενισμό τους, βάσει κανονισμού.
Τέλος, εξίσου σημαντικό πρόβλημα του κλάδου είναι η προσέλκυση των νέων στο ναυτικό επάγγελμα και ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έλλειψη ναυτικών σε όλες τις ειδικότητες. Το εν λόγω φαινόμενο επιδεινώνεται κάθε χρόνο. Ως εκ τούτου, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να ενισχυθεί το ποσοστό διατήρησης των πληρωμάτων και επιπλέον ο κλάδος να προσελκύσει νέους στο ναυτικό επάγγελμα, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Παράλληλα, υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω εκπαίδευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων των ναυτικών, προκειμένου να κατανοήσουν και να εργαστούν με τις νέες τεχνολογίες.