Τους λόγους για τους οποίους η χώρα βρίσκεται σε ισχυρή οικονομική θέση παρουσιάζει εκτενώς ο Αλέξης Πατέλης, Προϊστάμενος στο Οικονομικό Γραφείο της Γενικής Γραμματείας Πρωθυπουργού της Προεδρίας της Κυβέρνησης. Επισημαίνοντας, όμως, την ευκαιρία και την υποχρέωση της κυβέρνησης για μεταρρυθμίσεις, παρουσιάζει και σημεία στα οποία θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, όπως η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η δικαιοσύνη, οι τράπεζες, το Χρηματιστήριο της Αθήνας κ.ά.
Οι διαδοχικές εκλογές του 2023 και η εύλογη αβεβαιότητα που τις συνόδευαν είναι τώρα πια πίσω μας. Η πολιτική σταθερότητα αναδεικνύεται ως ένα απρόσμενο συγκριτικό πλεονέκτημα, τουλάχιστον στα μάτια των επενδυτών, οι οποίοι βλέπουν σε αρκετές χώρες κυβερνητική αστάθεια και πολυκομματικές κυβερνήσεις με την άνοδο του λαϊκισμού.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση έχει άπλετο κοινοβουλευτικό χρόνο μπροστά της για να ξεδιπλώσει το μεταρρυθμιστικό της πρόσημο. Ο κατακερματισμός της αντιπολίτευσης αποτελεί όχι ευκαιρία χαλάρωσης, αλλά μεταρρυθμιστική ευκαιρία, που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χαθεί. Τα πολλά και σημαντικά νομοσχέδια που παρουσιάστηκαν και ψηφίστηκαν από τη Βουλή προς το τέλος του έτους αποτελούν χειροπιαστή απόδειξη ότι κοιτάμε μπροστά, προσηλωμένοι στις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται η χώρα.
Το παγκόσμιο περιβάλλον βαίνει βελτιούμενο, με μια χαραμάδα αισιοδοξίας ότι η παγκόσμια κρίση ακρίβειας μπορεί να φτάνει στη δύση της νωρίτερα από το αναμενόμενο.
Στη χώρα μας, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας ανοίγει μια νέα βεντάλια ευκαιριών. Μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος σε δείγμα 93 οικονομιών συμπέρανε ότι η συνολική μείωση των αποδόσεων των ομολόγων 10ετούς διάρκειας από την ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας ανέρχεται σε 70-100 μονάδες βάσης. Ένα μεγάλο μέρος της θετικής επίδρασης της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας επέρχεται μέσω του τραπεζικού συστήματος, διότι η μείωση του κόστους άντλησης κεφαλαίων των τραπεζών οδηγεί σε αύξηση των δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Μάλιστα, σημαντικό κομμάτι της θετικής επίδρασης από την επενδυτική βαθμίδα έρχεται μετά την ανάκτηση.
Ωστόσο, οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι παραμένουν. Οι επιπτώσεις από την παγκόσμια νομισματική σύσφιξη ακόμα εκτυλίσσονται. Οι γεωπολιτικές προκλήσεις παραμένουν και καινούργιες συνεχώς ξεπηδάνε. Η εμπειρία των περασμένων ετών μάς έχει μάθει να αναμένουμε το απρόσμενο. Το 2024 είναι έτος εκλογών σε Ευρωπαϊκή Ένωση και ΗΠΑ.
Επιστρέφοντας στη χώρα μας και εστιάζοντας στο χρηματοοικονομικό πεδίο, θα αναφερθώ στα ακόλουθα για το νέο έτος:
Η αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες συνεχίζεται αμείωτη. Το 2023 απομειώθηκαν οι συμμετοχές σε Eurobank και Alpha, ενώ η διάθεση μετοχών στην Εθνική αποτέλεσε την πιο επιτυχημένη συναλλαγή στην Ευρώπη εδώ και τρία χρόνια. Μπροστά μας έχουμε τη διάθεση των μετοχών του ΤΧΣ στην Πειραιώς και των υπόλοιπων μετοχών του στην Εθνική, ώστε και οι τέσσερις τράπεζες να βρεθούν με ιδιώτες μετόχους και χωρίς κρατική συμμετοχή.
Στο ενδιάμεσο, συνεχίζει η προσπάθεια εξυγίανσης της Τράπεζας Αττικής και της δημιουργίας του λεγόμενου πέμπτου πυλώνα, ώστε να τονωθεί κι άλλο ο τραπεζικός ανταγωνισμός προς όφελος της ιδιωτικής οικονομίας. Σε αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί και η πρόσφατη απελευθέρωση της τραπεζικής πίστης σε νοικοκυριά και σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε καθεστώς αναδιάρθρωσης. Η χορήγηση στεγαστικών δανείων παραμένει απελπιστικά χαμηλή στη χώρα μας, ενώ επιχειρήσεις που αναδιαρθρώνονται χρειάζονται οξυγόνο για να επιτύχουν και, φυσικά, η χώρα μας χρειάζεται και νέα πιστωτικά προϊόντα.
Παράλληλα, αρχίζει η εφαρμογή του πορίσματος για την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών. Αυτό περιλαμβάνει πυλώνες όπως ενίσχυση και αναμόρφωση του πλαισίου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της ΕΛΤΕ, ανάπτυξη του fintech, απλοποίηση των διαδικασιών, ενίσχυση της ζήτησης στην ελληνική κεφαλαιαγορά και καταπολέμηση του οικονομικού αναλφαβητισμού.
Στο Χρηματιστήριο Αθηνών έχει τεθεί ο στόχος της επιστροφής στις ανεπτυγμένες αγορές. Αυτό προϋποθέτει να πληρούνται τρεις κατηγορίες κριτηρίων: τα ποσοτικά, που έχουν σχέση με την κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου, το βάθος, τη ρευστότητα, αλλά και την ύπαρξη μεγάλων εισηγμένων εταιρειών.
Προς αυτή την κατεύθυνση συνάδει και η αποεπένδυση από τις τράπεζες, αλλά και η εισαγωγή του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών στην Κύρια Αγορά του Χ.Α. στις αρχές του έτους. Τα ποιοτικά, που έχουν σχέση με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η αγορά. Και, τέλος, τα υποκειμενικά: το Χρηματιστήριο της Αθήνας αναβαθμίζεται σε ανεπτυγμένη αγορά όταν οι επενδυτές θεωρούν ότι ανήκει σε αυτή την κατηγορία όταν ερωτούνται. Προσδοκία είναι η αναβάθμιση να ανακοινωθεί το 2024.
Προς τη στήριξη των χρηματαγορών λειτουργούν και πολλές από τις άλλες μεταρρυθμίσεις που προωθούνται από την κυβέρνηση. Η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί χρόνιο αίτημα των επενδυτών και ανακοινωμένες νομοθετικές παρεμβάσεις από το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα συμβάλουν σημαντικά σε αυτό.
Και άλλα έργα και μεταρρυθμίσεις είναι επίσης στο στάδιο υλοποίησης, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής συνάδει με τη δημιουργία μιας οικονομίας με ίσους όρους ανταγωνισμού. Η ψηφιοποίηση των βιβλίων, η διασύνδεση POS - ταμειακών μηχανών, η επέκταση των άμεσων πληρωμών, η καταπολέμηση της λαθρεμπορίας καυσίμων και άλλες δράσεις, στηρίζουν μια πιο υγιή και παραγωγική οικονομία.
Με την ταχύτατη πτώση της ανεργίας είναι σημαντικό να διευρύνουμε κι άλλο την προσφορά εργατικού δυναμικού. Δεξαμενές υπάρχουν πολλές: στους νέους, στις γυναίκες και στους πιο ηλικιωμένους. Αν δεν το πετύχουμε αυτό, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κάποια στιγμή θα επιβραδυνθεί.
Τελευταίο, αλλά εξίσου -αν όχι περισσότερο- σημαντικό: η κλιματική μετάβαση και η ψηφιοποίηση, που συνεχίζουν να αποτελούν κεντρικές προτεραιότητες της κυβέρνησης.
Υποδεχόμαστε το νέο έτος με αισιοδοξία αλλά και με το βλέμμα σταθερά προσηλωμένο στις μεταρρυθμίσεις.
* O κ. Αλέξης Πατέλης είναι προϊστάμενος στο Οικονομικό Γραφείο της Γενικής Γραμματείας Πρωθυπουργού, της Προεδρίας της Κυβέρνησης.