Η πληθώρα δημόσιων και ιδιωτικών έργων γεννά μεγάλες προκλήσεις για τον κλάδο των κατασκευών, τονίζει ο κ. Κωνσταντίνος Μιτζάλης, βασικός μέτοχος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ΑΒΑΞ. Μάλιστα, επισημαίνει ότι η αγορά είναι τόσο μεγάλη που δεν υπάρχει ανάγκη συγχωνεύσεων ή εξαγορών. Ακόμα, μιλά για τα έργα στη Γραμμή 4 του Μετρό, σχολιάζει την αργή μετακύλιση των οικονομικών επιδράσεων των μεγάλων συμβάσεων στους ισολογισμούς των κατασκευαστικών, ενώ δηλώνει ανοιχτός σε κάθε είδους συνεργασία με άλλες εταιρείες του κλάδου.
Η πληθώρα παραγωγής διαγωνισμών για δημόσια έργα έχει δημιουργήσει προοπτικές για τον κλάδο κατασκευής, και ειδικότερα για τον όμιλο ΑΒΑΞ. Ποιες είναι ωστόσο οι προκλήσεις αυτής της «υπερθέρμανσης»;
Εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία υπήρξε αδράνεια στην παραγωγή δημόσιων έργων, ενώ τα τέσσερα τελευταία χρόνια, μετά από μια δυναμική προσπάθεια του Υπουργείου Υποδομών, δημοπρατήθηκαν πολλά και μεγάλα έργα, τόσο δημόσια όσο και συγχρηματοδοτούμενα. Πολλά από αυτά έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί, κάποια καθυστερούν λόγω προσφυγών, ωστόσο το γενικό πρόσημο είναι θετικό.
Πάντοτε υπήρχαν προκλήσεις και αβεβαιότητες, γιατί γενικά η δυναμική του τομέα κατασκευής εξαρτάται και από εξωγενείς παράγοντες. Δεν εξαρτάται μόνο από τους δύο αντισυμβαλλόμενους, δηλαδή τις αναθέτουσες αρχές ή τους ιδιώτες πελάτες και τους κατασκευαστικούς ομίλους.
Η διαδρομή μου είναι δεκαετιών και η εμπειρία μου μεγάλη και μπορώ να ισχυριστώ ότι κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να πει πως ένα έργο που ξεκινά σήμερα, θα τελειώσει στην προθεσμία περαίωσής του. Δεν μπορούν να αποκλειστούν τα απρόοπτα που μπορεί να δημιουργήσουν καθυστερήσεις, από τις απαλλοτριώσεις και τα αρχαιολογικά ευρήματα μέχρι και θέματα ομαλής χρηματοδότησης. Φαινόμενο που δεν είναι ελληνικό, αλλά διεθνές.
Πέραν των παραπάνω -που η εργοληπτική αγορά επί δεκαετίες έχει αντιμετωπίσει-, αυτό που προκαλεί προβληματισμό τόσο στον όμιλο, όσο και σε ολόκληρο τον κλάδο είναι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού. Η δεκαετής αδράνεια επέφερε μείωση του απασχολούμενου προσωπικού, αλλά και μικρών εταιρειών που ασχολούνταν με την κατασκευή. Αυτό το κενό δυστυχώς δεν αναπληρώνεται από τη μια μέρα στην άλλη, ωστόσο υπάρχουν πρωτοβουλίες για την εισαγωγή εργαζομένων από το εξωτερικό.
Πάντως, είμαι φύσει αισιόδοξος, εν αντιθέσει με άλλα ζητήματα όπου είμαι συντηρητικός. Ποτέ δεν έμειναν έργα πίσω. Αν κάνει κανείς μια αναδρομή στο παρελθόν, τα έργα ολοκληρώνονταν ακόμη κι αν προέκυπταν δυσκολίες. Τα έργα που αφορούσαν τους Μεσογειακούς Αγώνες, τα Ολυμπιακά έργα, κατόπιν τα έργα Παραχωρήσεων από την Αττική Οδό και την Εγνατία έως τους περιφερειακούς αυτοκινητοδρόμους, ολοκληρώθηκαν χωρίς σημαντικές καθυστερήσεις, αποδίδοντας σημαντικές υποδομές στην κοινωνία.
Έτσι, και σ’ αυτή τη συγκυρία θα βρούμε τον τρόπο να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να ολοκληρώσουμε τις συμβάσεις. Εξάλλου, οφείλουμε να ανταποκριθούμε στις συμβατικές μας υποχρεώσεις, αλλά και στο τεράστιο έργο που παρήγε και παράγει το Υπουργείο Υποδομών, οι σχετικοί φορείς και τα συναρμόδια υπουργεία.
Δέχεστε, ωστόσο, κριτική για τις καθυστερήσεις εργασιών στη Γραμμή 4 του αθηναϊκού Μετρό, με δηλώσεις και εκ μέρους του ΥΠΟΜΕ όσον αφορά την έγκαιρη παράδοση του έργου στο τέλος του 2029. Υπάρχει τεχνική ή οικονομική δυσχέρεια;
Να πούμε επιτέλους μια μεγάλη αλήθεια. Πρέπει να δει κανείς το αρχικό χρονοδιάγραμμα και πού σημειώθηκαν καθυστερήσεις. Δεν υπάρχουν πουθενά καθυστερήσεις υπ’ ευθύνη του αναδόχου, γιατί απλά δεν είχαμε παραλάβει τους χώρους από την προηγούμενη εργολαβία (ΕΡΕΤΒΟ) που εκτελεί τις πρόδρομες εργασίες. Όπου μας έχουν παραδοθεί χώροι, είμαστε ήδη εκεί και εργαζόμαστε. Επίσης, να σημειώσω ότι ήδη έχει αναγνωριστεί η καθυστέρηση ενός χρόνου από το ίδιο το ΥΠΟΜΕ.
Σε κάθε περίπτωση, ο μετροπόντικας από την Κατεχάκη δουλεύει και θα ολοκληρώσει το έργο του πιο νωρίς από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Αρχές του 2024 θα ξεκινήσει και ο δεύτερος μετροπόντικας από τη Βεΐκου και εκτιμώ ότι και εκείνος θα τελειώσει νωρίτερα από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Η αλήθεια είναι, λοιπόν, πως αν είχαν παραδοθεί όλοι οι χώροι, θα είχε άλλη μορφή η εξέλιξη της Γραμμής 4, ωστόσο αυτό δεν είναι ευθύνη δική μας.
Υπάρχει ζήτημα υποκοστολόγησης; Το έργο δημοπρατήθηκε το 2018 σε διαφορετικές συνθήκες. Τίθεται ζήτημα αναθεώρησης του κόστους;
Καταλαβαίνω το ενδιαφέρον για ένα από τα μεγαλύτερα εκτελούμενα έργα στην παρούσα φάση, αλλά δεν αντιλαμβάνομαι την ανησυχία για τη χρηματοδότησή του. Η αύξηση κόστους διατρέχει κάθε δημόσιο έργο και γι’ αυτό υπάρχει και η νομοθεσία για την αναθεώρηση των τιμών, ως πρόνοια για την εξυπηρέτηση των έργων. Γι’ αυτό πριν από ενάμιση χρόνο εκδόθηκαν νέοι συντελεστές. Πρέπει σαφώς να επικαιροποιηθούν, καλύπτοντας τα κενά του επόμενου διαστήματος, ωστόσο, υπό αυτό το πρίσμα, κάθε έργο, έτσι και η Γραμμή 4, υπόκειται στις σχετικές πρόνοιες.
Και για να το πω απερίφραστα, εμείς δεν έχουμε θέσει ποτέ ζήτημα προϋπολογισμού για το συγκεκριμένο έργο, αλλά και για κανένα εκ των οποίων έχουμε εκτελέσει ή θα εκτελέσουμε. Από την άλλη, κάθε εργολάβος διεκδικεί με βάση την υπογεγραμμένη σύμβαση τα δικαιώματά του, που εκπορεύονται από τις συμβάσεις και ακολουθούν προβλεπόμενες διαδικασίες. Προφανώς, δεν θα απεμπολήσουμε νόμιμες διεκδικήσεις.
Για να καταλήξω, υπενθυμίζω ότι η κοινοπραξία της οποίας είμαστε επικεφαλής έχει δοκιμαστεί υπό αντίξοες συνθήκες. Παρέδωσε εν μέσω πανδημίας στην κοινωνία ένα έργο-κόσμημα, την επέκταση της Γραμμής 3 του Μετρό, δικαιώνοντας όσους μας εμπιστεύονται.
Γιατί η υπερπληθώρα έργων δεν έχει αποτυπωθεί ακόμη στα οικονομικά μεγέθη των εταιρειών του κλάδου;
Η άλλη μεγάλη αλήθεια είναι πως τουλάχιστον για τον όμιλο ΑΒΑΞ, τα έργα ουσιαστικά ξεκινούν το 2024 και αναμένεται να φέρουν νέο κύκλο εργασιών και να επιδράσουν στην κερδοφορία από τότε. Ήδη ανέφερα τη Γραμμή 4 του Μετρό, που αν είχε εκκινήσει, θα προσέθετε 150 εκατ. ευρώ στον κύκλο εργασιών. Επίσης, το οδικό έργο Μπράλος - Άμφισσα ουσιαστικά ξεκινά τώρα, όπως και οι εργασίες για το Flyover στη Θεσσαλονίκη.
Πιστεύω ότι όσο προχωρούν τα έργα, θα βελτιώνεται και το περιθώριο κέρδους εντός εύλογου πλαισίου, καθώς ποτέ ο κλάδος δεν είχε υψηλά περιθώρια κέρδους -διαχρονικά το μικτό περιθώριο κινούνταν σε μονοψήφιο ποσοστό.
Ποιο είναι το πιο δύσκολο έργο που εκτελείτε αυτή την περίοδο;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξεχωρίζω κανένα. Για να εξηγηθώ, ασφαλώς κάθε έργο έχει δυσκολίες και υποκρύπτει συχνά και περίπλοκες παραμέτρους, που ενδεχομένως να μην είναι ορατές εξαρχής. Ωστόσο, το ζήτημα δεν είναι η τεχνική δυσκολία των έργων, όσο η ετοιμότητα του κάθε οργανισμού να αντεπεξέλθει, να λύσει τα προβλήματα και να ολοκληρώσει τις εργασίες άρτια.
Ο όμιλος ΑΒΑΞ διαθέτει εμπειρία δεκαετιών σε περίπλοκα και εμβληματικά έργα κατασκευής και κάθε είδους υποδομή. Η τεχνική μας δυνατότητα είναι αναγνωρισμένη και δοκιμασμένη. Εμείς αισθανόμαστε ασφαλείς απέναντι σε κάθε πρόκληση.
Εκτιμάτε ότι υπάρχει περιθώριο νέας συγκέντρωσης στον κλάδο; Πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο των μικρότερων εταιρειών, μέρος των οποίων διεκδικεί και την αναβάθμιση εργοληπτικής τάξης;
Πιστεύω ότι στην παρούσα συγκυρία η αγορά των κατασκευών είναι τόσο μεγάλη που χωράνε όλοι, και οι μεγάλοι όμιλοι και οι μικρότερες εργοληπτικές εταιρείες. Δεν βλέπω την ανάγκη συγχωνεύσεων, είτε για λόγους επιχειρησιακούς, είτε για λόγους οικονομικούς.
Από την άλλη πλευρά, ασφαλώς χρειάζονται συνεργασίες μεταξύ των τεχνικών εταιρειών, και ο όμιλος ΑΒΑΞ είναι πάντοτε ανοιχτός προς αυτή την κατεύθυνση.
Σε ό,τι αφορά τις μικρότερες εργοληπτικές εταιρείες και την αναβάθμισή τους, θα συμβούλευα να το ξανασκεφτούν, γιατί τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται με την αύξηση του μεγέθους, τόσο σε επιχειρησιακό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο.