της Adrianne Jeffries*
Αν κάποιος Αμερικανός αγοράσει ένα σπίτι στο Σικάγο και θέλει ως οφείλει να καταχωρίσει τον τίτλο ιδιοκτησίας, το υποθηκοφυλακείο της κομητείας Cook δέχεται υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών με δύο τρόπους: με έγγραφα (από χαρτί) και με σκαναρισμένες εικόνες εγγράφων (από χαρτί). Ό,τι κι αν επιλέξει απ’ τα δύο, οι υπάλληλοι θα πληκτρολογήσουν τις πληροφορίες στη βάση δεδομένων της κομητείας.
Περίπου μία φορά την εβδομάδα, κάποιος -για παράδειγμα ένας εθισμένος στα ναρκωτικά που διεκδικεί ένα σπίτι που στην πραγματικότητα ανήκει σε κάποιον υποτιθέμενο συγγενή του- θα ταχυδρομήσει ψεύτικα έγγραφα και «αν τα μορφοποιήσουν σωστά, πρέπει να τα καταγράψουμε», σύμφωνα με τον αναπληρωτή υποθηκοφύλακα John Mirkovic. «Είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους μας ενδιαφέρει τόσο πολύ το blockchain».
Το blockchain είναι μια δομή δεδομένων που έγινε δημοφιλής μέσω του ψηφιακού νομίσματος Bitcoin. Είναι επίσης ένα από τα «buzzwords» στη Silicon Valey, στον χρηματοοικονομικό κλάδο και στις κρατικές υπηρεσίες, με τους υπέρμαχους να υποστηρίζουν πως με τη χρήση του μπορούν να εξοικονομήσουν χρήματα και να αυξήσουν την εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς.
Το 2017, περισσότερες από 200 κρατικές υπηρεσίες σε όλον τον κόσμο, περιλαμβανομένου του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, εξέταζαν τη χρήση του blockchain, σύμφωνα με το Blockchain in Government Tracker του Illinois Blockchain Initiative (ΣτΜ. βάση δεδομένων που παρακολουθεί παγκοσμίως πώς εφαρμόζουν την τεχνολογία blockchain οι κρατικές αρχές).
Τα Εθνικά Αρχεία της Βρετανίας το δοκιμάζουν για την αποθήκευση ψηφιακών αρχείων. Η Αυστραλία δημιουργεί ένα πρωτότυπο σύστημα για τις κοινωνικές παροχές. Η Εσθονία το χρησιμοποιεί για να διασφαλίσει αρχεία υγείας, δικαστικά έγγραφα και διαθήκες. Το Ντουμπάι στοχεύει να γίνει «η πρώτη κυβέρνηση που θα λειτουργεί με blockchain», βάζοντας την τεχνολογία αυτή σε πολλά ζωτικής σημασίας συστήματά της.
«Αυτή τη στιγμή πετάμε πολλά πράγματα στον τοίχο και βλέπουμε τι θα κολλήσει», σχολίασε ο Andrew Young, knowledge director στο GovLab του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Ο όρος blockchain χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά για να περιγράψει τα δημόσια αρχεία που υπάρχουν για καθεμία συναλλαγή στο δίκτυο Bitcoin, αντίγραφα των οποίων τηρούνται από χιλιάδες οργανώσεις, εταιρείες κ.λπ. ανά τον κόσμο. Πλέον χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα μεγάλο εύρος συστημάτων που ενσωματώνουν την κρυπτογραφία ή την αποκεντρωμένη αποθήκευση δεδομένων.
«Νομίζω ότι είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως δεν υπάρχει μόνο ένα blockchain» τόνισε ο Stefaan Verhulst, συνιδρυτής του GovLab. «Αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή είναι ένας μαζικός πειραματισμός σε διάφορες εκδοχές τεχνολογιών blockchain, οι οποίες φέρνουν διαφορετικά αποτελέσματα».
Θεωρητικά, το blockchain μπορεί να εξοικονομήσει χρήματα και να μειώσει τα λάθη, υποκαθιστώντας υπαλλήλους, προσθέτοντας ταυτόχρονα αξιοπιστία με τη δημιουργία ενός δημόσιου αρχείου όλων των δραστηριοτήτων.
Αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερο αντίκτυπο σε χώρες με χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης προς τις αρχές, σημείωσε ο Emin Gun Sirer, καθηγητής στο Cornell, με ειδίκευση στα κατανεμημένα συστήματα.
«Αν δεις ένα κυβερνητικό σύστημα που είναι αδιαφανές και λειτουργεί με κλειστές πόρτες, σε σύγκριση με ένα σύστημα στο οποίο μπορώ να επιθεωρήσω τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες, πρόκειται για ένα απίστευτο βήμα προόδου», είπε ο κ. Sirer. «Σημαίνει πως μπορείς να κοιμηθείς καλύτερα τα βράδια».
Το blockchain μπορεί επίσης να επιτρέψει τις ελεύθερες συναλλαγές με ανθρώπους εκτός των τυπικών πλαισίων και να δώσει στους κατοίκους μιας χώρας μεγαλύτερο έλεγχο επί των δεδομένων τους, υποστηρίζουν οι υπέρμαχοί του.
«Θέλουμε να μπορείς να αγοράσεις ένα σπίτι την ώρα που είσαι ξαπλωμένος κάπου σε κάποιον καναπέ», σύμφωνα με την Zeina El Kaissi, επικεφαλής του τμήματος αναδυόμενης τεχνολογίας του Smart Dubai, το οποίο ηγείται της πρωτοβουλίας blockchain της πόλης. «Το blockchain το κάνει αυτό εφικτό».
Το Ντουμπάι προσδιόρισε 21 χρήσεις για το blockchain, περιλαμβανομένων της φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, των συμβολαιογραφικών υπηρεσιών και της διασφάλισης της ασφάλειας τροφίμων. Σύμφωνα με την κ. El Kaissi, περίπου 12 υπηρεσίες που βασίζονται στο blockchain βρίσκονται στο στάδιο της δημιουργίας.
Ένας από τους στόχους είναι να διασφαλιστεί πως οι κάτοικοι του Ντουμπάι μπορούν να υποβάλλουν έγγραφα για συνηθισμένες δραστηριότητες όπως η αγορά κατοικίας ή η εγγραφή σε σχολεία, ψηφιακά και μόνο μία φορά. Το σύστημα τώρα συχνά απαιτεί πολλές επισκέψεις σε κρατικές υπηρεσίες.
«Σήμερα χρησιμοποιούμε ως εργαλεία μεταφοράς δεδομένων τα ανθρώπινα όντα», σχολίασε η κ. El Kaissi. «Είναι κάτι που σου σπαταλά τη ζωή, για να είμαι ειλικρινής».
Οι κρατικές υπηρεσίες συνήθως δεν είναι οι πρώτες που δοκιμάζουν νέες τεχνολογίες, όμως η δυναμική γύρω από τη βιομηχανία του blockchain έχει δώσει ώθηση στην υιοθέτησή του. Βοηθά επίσης το γεγονός ότι κάποιοι vendors προσφέρουν τις υπηρεσίες τους pro bono ή με έκπτωση, αποφεύγοντας αυτό που συνήθως αποτελεί μια δύσκολη διαγωνιστική διαδικασία.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις. Η τεχνολογία δεν είναι ώριμη, έχει προβλήματα σε ό,τι αφορά την ταχύτητα, τον όγκο και την ασφάλεια, σύμφωνα με τον κ. Sirer. Ούτε και η βιομηχανία είναι ώριμη, καθώς ξαφνικά εμφανίζονται vendors και μετά εξαφανίζονται. Τέλος, εμπόδιο μπορεί να είναι και η γραφειοκρατία.
Κάποια σημαντικά έργα έχουν παγώσει. Η Νομισματική Αρχή του Χονγκ Κονγκ κατέληξε στο συμπέρασμα πως ένα ψηφιακό νόμισμα «γενικά θα μοιάζει με τις υφιστάμενες δομές, χωρίς να είναι σαφώς ανώτερο». Εταιρεία του Τέξας που προσπαθούσε να δημιουργήσει ένα κτηματολόγιο με βάση το blockchain στην Ονδούρα, εγκατέλειψε λόγω των προβλημάτων επικοινωνίας με τους κρατικούς αξιωματούχους. Το σχέδιο της Νήσου του Μαν να διασφαλίσει με blockchain τις συσκευές που είναι συνδεδεμένες με το διαδίκτυο, σταμάτησε, όταν η startup που είχε αναλάβει το έργο έκλεισε λόγω διαφωνίας μεταξύ των ιδρυτών της.
Το μεγαλύτερο ίσως χάσμα μεταξύ των προσδοκιών και της πραγματικότητας εμφανίστηκε στη Σιέρα Λεόνε, όπου το ελβετικό ίδρυμα Agora φέρεται να έφερε εις πέρας τις πρώτες εκλογές με blockchain. Αυτό αποδείχθηκε πως ήταν απλώς υπερβολικό marketing. Η Εθνική Εκλογική Επιτροπή της χώρας διέψευσε τα σχετικά δημοσιεύματα, λέγοντας πως είναι «fake news» και η Agora παραδέχθηκε πως απλώς της είχε επιτραπεί να καταγράψει κάποιες ψήφους στις προεδρικές εκλογές σε blockchain, για επίδειξη.
Το υποθηκοφυλακείο της Κομητείας Cook συνεργάστηκε για τη δημιουργία ενός πιλοτικού κτηματολογίου με τη velox.RE, μια startup με έδρα την Καλιφόρνια, καθώς και με τα γραφεία της νομικής εταιρείας Hogan Lovells στη Νέα Υόρκη, τη νομική εταιρεία Goldberg Kohn του Σικάγο και την Onys Electronics of Valparaiso της Indiana, οι οποίες εργάστηκαν δωρεάν. Για τον πιλότο του προγράμματος, που περιλάμβανε τη δημιουργία blockchains για περισσότερα από ένα εκατομμύριο οικόπεδα, καθώς και έρευνα και κρυπτογράφηση, εργάστηκε ομάδα εννέα ατόμων επί οκτώ μήνες. Το σύστημα είναι προσβάσιμο μέσω μιας υποτυπώδους ιστοσελίδας. Αν, για παράδειγμα, κάνει κάποιος αναζήτηση για την ιδιοκτησία του 5801 South Ellis Avenue, θα δει εκατοντάδες ζεύγη συμβολοσειρών 64 χαρακτήρων, που αντιστοιχούν σε συναλλαγές που φτάνουν πίσω μέχρι το 1985.
Ο πιλότος κατέστησε σαφές πως πρέπει να γίνει πολλή δομική δουλειά προτού το Illinois μπορεί να προχωρήσει σε ένα κτηματολόγιο blockchain, είπε ο κ. Mirkovic. Τα αρχεία πρέπει να ψηφιοποιηθούν. Τα formants των δεδομένων πρέπει να τυποποιηθούν. Πρέπει να περάσει νόμος που θα απαιτεί οι μεταφορές τίτλων να καταγράφονται από τις αρμόδιες αρχές. Τέλος, οι ψηφοφόροι του Illinois πρόσφατα αποφάσισαν να συγχωνεύσουν το υποθηκοφυλακείο της Κομητείας Cook με τη Γραμματεία της Κομητείας Cook, κάτι που θα καθυστερούσε την όποια λήψη απόφασης για τα blockchains μέχρι το 2020.
Ο πιλότος έδειξε επίσης πως η υπηρεσία θα μπορούσε να λύσει κάποια προβλήματα χωρίς blockchain. Ο πιλότος ενέπνευσε τον υφιστάμενο vendor λογισμικού της υπηρεσίας, την Conduent, να ενσωματώσει κάποιες ιδέες που μοιάζουν με το blockchain στον πιο συμβατικό σχεδιασμό του. Και, σαν επιτύμβια πλάκα στο σχέδιο, ο κ. Mirkovic παρέπεμψε στην Iowa, όπου τα αρχεία ακινήτων είναι ακριβή, η ασφάλιση τίτλων φθηνή και οι πολίτες αναζητούν πληροφορίες σε μια online παμπολιτειακή βάση δεδομένων που δεν χρησιμοποιεί blockchain.
Ο κ. Mirkovic ελπίζει πως η υπηρεσία του θα μπορέσει μελλοντικά να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία. «Εξακολουθώ να πιστεύω πως η ιδέα είναι πολύ καλή για να την αγνοήσουμε», είπε.
Στις ΗΠΑ, μέρος της δυναμικής γύρω από το blockchain προέρχεται από την επιθυμία για προσέλκυση επιχειρήσεων blockchain, για επενδύσεις και για θέσεις εργασίας στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας. Το Illinois, που έτρεξε έξι πιλοτικά blockchains, υποσχέθηκε να δημιουργήσει ένα «φιλόξενο ρυθμιστικό περιβάλλον» για να προσελκύσει εταιρείες. Η Arizona, το Delaware, η Nevada, το Tennessee, το Vermont και το Wyoming έχουν περάσει νόμους που σχετίζονται με το blockchain.
Οι υπέρμαχοι του blockchain στις πολιτείες αυτές χαιρέτισαν τους νομοθέτες για την ταχεία δράση τους προκειμένου να συμβαδίσουν με την τεχνολογία, όμως η Angela Walch, research fellow στο Center of Blockchain Technologies στο University College London, ανησυχεί πως καταρτίζουν κακούς νόμους. «Μερικές πολιτείες πραγματικά βιάζονται να περάσουν κάποιου είδους νομοθεσία για να δείξουν πόσο φιλικές προς τα κρυπτονομίσματα ή πόσο τεχνολογικά εξοικειωμένες είναι», είπε.
Οι εκτιμήσεις ως προς το πότε το blockchain θα αρχίσει να επηρεάζει τις κρατικές υπηρεσίες διαφέρουν. Ο στόχος του Ντουμπάι είναι τα συστήματά του να τεθούν σε λειτουργία μέχρι το 2020, όμως ο κ. Sirer είπε πως θα χρειαστούν τουλάχιστον 10 χρόνια για να υπάρξει βελτίωση. «Οπωσδήποτε δεν θα είναι μια σύντομη διαδικασία», τόνισε.
*H Adrianne Jeffries είναι δημοσιογράφος των New York Times