της Laura Shin*
Αν κάποια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είχαν χρησιμοποιήσει τα blockchain πριν από την τελευταία ύφεση, ίσως να μην είχαμε... ύφεση. Αρκετές φορές, οι τράπεζες δεν γνώριζαν ποιες εταιρείες είχαν κόκκινα ενυπόθηκα δάνεια στα βιβλία τους -και ένα blockchain είναι ουσιαστικά ένας λογιστικός κατάλογος (ledger), με καταγραφή της ημερομηνίας και του χρόνου της συναλλαγής, ο οποίος είναι ανοιχτός για όλους τους χρήστες του.
Από τότε, εταιρείες από πολλούς και διάφορους κλάδους άρχισαν να εξερευνούν την τεχνολογία blockchain. Τα προβλήματα που προσπαθούν να λύσουν έχουν να κάνουν κυρίως με την αναποτελεσματικότητα και την απάτη.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της εταιρείας ερευνών Gartner, το όφελος για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως από την τεχνολογία blockchain ανήλθε συνολικά στα 5 δισ. δολάρια το 2018 και θα υπερτετραπλασιαστεί στα 21 δισ. δολάρια μέχρι το 2021!
Η IBM βοηθά πολλές εταιρείες να υιοθετήσουν την τεχνολογία blockchain. «Έχουμε ήδη δει περισσότερους από 400 πελάτες να το χρησιμοποιούν και αρχίζουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών», δήλωσε η Marie Wieck, γενική διευθύντρια του τμήματος blockchain της IBM, κάνοντας σύγκριση με το 2016 όταν, όπως ανέφερε, έβλεπε έναν «τουρισμό blockchain -όλοι απλώς έβλεπαν τα… αξιοθέατα». Η IBM τονίζει πως το blockchain λειτουργεί καλύτερα ως δίκτυο κι έτσι τώρα η κ. Wieck βλέπει περισσότερες πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στο να υπάρχει ένας minimum αριθμός εταιρειών που να χρησιμοποιεί ένα blockchain.
Ωστόσο, τα blockchain για τις επιχειρήσεις εξακολουθούν να αποτελούν κυρίως πειράματα, όπως ανέφερε ο αντιπρόεδρος της Gartner, David Furlonger. «Δοκιμαστικές εφαρμογές κάνουν σχεδόν όλες οι βιομηχανίες και κυβερνήσεις και το ενδιαφέρον παραμένει εξαιρετικά μεγάλο», δήλωσε. «Η προσοχή είναι στραμμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό στην έρευνα και στην ανάπτυξη, όχι στη μαζική εφαρμογή».
Το αν οι δοκιμαστικές εφαρμογές αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητες της τεχνολογίας, είναι άλλο θέμα. Σημειώνοντας πως ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα των blockchain είναι η αποκέντρωση -δηλαδή η δυνατότητα ένα δίκτυο να αποφασίζει κατόπιν ομαδικής συναίνεσης αντί μιας άνωθεν εντολής- ο κ. Furlonger σημείωσε πως «Πολλές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες εστιάζουν στην αναδιάταξη στις πλατφόρμες, αντί να επαναπροσδιορίζουν πώς μπορεί να λειτουργήσει η πλατφόρμα συνολικά, ενδεχομένως και σε νέες βάσεις. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι κακές πρωτοβουλίες, αν μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση του κόστους ή σε βελτίωση της αποδοτικότητας».
Πρόσφατα ανακοινώθηκε για το Xbox της Microsoft ένα προϊόν που ονομάζεται «Κατανεμημένο Δίκτυο Συμβάσεων» (Distributed Contracting Network). Ο Paul Brody, παγκόσμιος innovation leader για το blockchain στην ΕΥ, η οποία βοήθησε στη δημιουργία του προϊόντος, είπε πως είναι «ένα εργαλείο βασισμένο στο blockchain, που δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να εκτελούν μεταξύ τους ψηφιακές συμβάσεις -και πολύ συγκεκριμένα, η πρωταρχική εστίαση είναι στο περιεχόμενο των ψηφιακών media, στα δικαιώματα και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης από βιντεοπαιχνίδια μέχρι media και ψυχαγωγία -μουσική, ταινίες κ.ά.».
Το Xbox, το οποίο διαθέτει παιχνίδια εταιρειών απ’ όλο τον κόσμο, εξ αρχής παρακολουθούσε και υπολόγιζε… χειροκίνητα, με υπολογιστικά φύλλα, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης με τα οποία έπρεπε να αμειφθούν οι δημιουργοί περιεχομένου, όπως ανέφερε ο Rohit Amberker, διευθυντής του τμήματος δικαιωμάτων και περιεχομένου της Microsoft. Η διαδικασία έπαιρνε συνήθως 30-60 μέρες. Το νέο σύστημα είναι διαφανές και εκτιμάται ότι μειώνει τα κόστη κατά τα δύο τρίτα, σύμφωνα με τον κ. Brody.
Ένας από τους πρώτους που θα το χρησιμοποιήσει θα είναι η Ubisoft, εκδότης παιχνιδιών, αν και μόλις χρησιμοποιηθεί σε ολόκληρο το οικοσύστημα gaming της Microsoft, θα συμπεριλαμβάνει χιλιάδες παρόχους περιεχομένου, ανέφερε ο κ. Amberker. Μελλοντικά, στόχος είναι το blockchain να χειρίζεται επίσης πληρωμές και να είναι χρήσιμο σε οποιονδήποτε χειρίζεται θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή δικαιωμάτων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένων των συγγραφέων, των συνθετών τραγουδιών και των developers, είπε.
Ο κλάδος των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών έχει προχωρήσει περισσότερο από άλλους τομείς. Το Insurwave, ένα πρόγραμμα ναυτιλιακής ασφάλισης που δημιουργήθηκε από επτά εταιρείες, άρχισε να χρησιμοποιείται στο τέλος Μαΐου 2018 για περισσότερα από 1.000 πλοία. Ο Shaun Crawford, παγκόσμιος επικεφαλής ασφαλειών της EY, που χτίζει το πρόγραμμα με την GuardTime, δήλωσε πως η ασφάλιση των πλοίων είναι παραδοσιακά μια δραστηριότητα που χρειαζόταν πολύ χαρτί.
Το Insurwave ενσωματώνει ιστορικά στατιστικά δεδομένα και πρότυπες εκτιμήσεις για να ποσοτικοποιήσει την ασφαλιστική κάλυψη οποιουδήποτε πλοίου έναντι συγκεκριμένων δυνητικών κινδύνων. Αυτός μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του πλοίου, το ιστορικό της υπηρεσίας του (λ.χ. επισκευές), τα δρομολόγια που κάνει (λ.χ. αν πλέει μέσω εμπόλεμων ζωνών, όπου είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί πειρατεία) και άλλους παράγοντες. Με το Insurwave, οι ασφαλιστές μπορούν, για παράδειγμα, να αυξήσουν τα ασφάλιστρα για ένα πλοίο που έχει λάβει οδηγία να πλεύσει μέσω μιας επικίνδυνης ζώνης, κάτι που μπορεί με τη σειρά του να ωθήσει τη ναυτιλιακή εταιρεία να χαράξει άλλη ρότα. Και όλα αυτά μέσω του blockchain.
Τεχνολογία blockchain υπάρχει σε όλα τα πλοία της ναυτιλιακής εταιρείας A.P. Moller-Maersk. Οι ασφαλιστικές εταιρείες Willis Towers Watson, XL Catlin και MS Amlin βρίσκονται επίσης στη συγκεκριμένη πλατφόρμα.
«Η ασφαλιστική είναι μια πολύ… κοιμισμένη, παλιά βιομηχανία και την ταρακουνάμε λίγο», σχολίασε ο κ. Crawford. Αναφερόμενος στη δημιουργία του προϊόντος, μετά τις δοκιμαστικές εφαρμογές, είπε πως «αντιληφθήκαμε ότι δεν ψηφιοποιούμε υφιστάμενες διαδικασίες, αλλά αλλάζουμε τον τρόπο με τον οποίον δραστηριοποιούμαστε. Έπρεπε να αλλάξουμε την αρχιτεκτονική της πρότασής μας δύο ή τρεις φορές για να μπορέσουμε πραγματικά να κάνουμε αυτό το blockchain να λειτουργήσει, άρα υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της δοκιμαστικής εφαρμογής και της πραγματικότητας του blockchain».
Ένα άλλο προϊόν που βασίζεται στο blockchain χρησιμοποιείται από την τράπεζα Northern Trust, η οποία άρχισε να αυτοματοποιεί τη διαδικασία της επένδυσης σε private equity μέσω συντάξεων και κληροδοτημάτων. Ο Peter Cherecwich, πρόεδρος εταιρικών και θεσμικών υπηρεσιών, παρομοίασε την παραδοσιακή διαδικασία με την αγορά ενός σπιτιού. «Πρέπει να έχεις όλα τα συμβόλαια, να τα πηγαινοφέρνεις, όλοι πρέπει να τα υπογράψουν την ίδια στιγμή, μεταφέρεις τα χρήματα την ίδια στιγμή», είπε. Όλα αυτά είναι αυτοματοποιημένα και η ελεγκτική εταιρεία PwC ελέγχει το ledger σε πραγματικό χρόνο.
Μέχρι το τέλος του 2018, μια κοινοπραξία που ίδρυσαν οι Maersk και IBM ανέλαβε να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία blockchain αντί των τεράστιων όγκων χαρτιού που απαιτούνταν μέχρι τώρα, για να διαχειριστεί τη διακίνηση των φορτίων στα πλοία της Maersk, από τους προμηθευτές μέχρι τους καταναλωτές. Αυτό το blockchain είναι συμπληρωματικό του Insurwave. Για παράδειγμα, κάποιος που πρέπει να μεταφέρει λ.χ. αβοκάντο από την Κένυα στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, χρειάζεται ένα πιστοποιητικό προέλευσης υπογεγραμμένο από τις αρχές του Ναϊρόμπι, ένα άλλο έγγραφο που δηλώνει πως τα φρούτα έχουν ελεγχθεί, μια φορτωτική, έναν κατάλογο συσκευασίας και ένα τιμολόγιο. Όλα τα έγγραφα, που πρέπει να είναι πιστοποιημένα από τις αρχές, πρέπει να πηγαινοέρχονται στους διάφορους φορείς της Κένυας για τις απαραίτητες υπογραφές.
Έχοντας ταξιδέψει με πλοίο, τα έγγραφα αυτά αποστέλλονται ταχυδρομικά στον τελωνειακό μεσίτη στο Ρότερνταμ. Χρειάζονται 4-6 εβδομάδες για να επικυρωθούν και έτσι το εμπόρευμα αποδεσμεύεται υπό όρους•-γιατί αν κάτι δεν πάει καλά, μπορεί να επιβληθούν πρόστιμα. Στην αποστολή αυτή εμπλέκονται 30 οντότητες που περιλαμβάνουν περισσότερα από 100 άτομα και χρειάζεται περισσότερες από 200 ανταλλαγές εγγράφων, όπως ανέφερε ο Mike White, διευθύνων σύμβουλος της κοινοπραξίας. Αν σε οποιοδήποτε σημείο της διαδικασίας παρουσιαστεί πρόβλημα, τότε προκαλούνται καθυστερήσεις, κάτι που αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην περίπτωση των ευπαθών τροφίμων.
«Πλέον, όλα αυτά τα έγγραφα ψηφιοποιούνται και είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά, με όλες τις αναγκαίες εγκρίσεις από κρατικές αρχές, τελωνεία, μεταφορείς και λιμάνια», συμπληρώνει ο κ. White. «Όλοι έχουν πρόσβαση στα έγγραφα που πρέπει να δουν και όλοι οι εμπλεκόμενοι στη συναλλαγή αυτή μπορούν αμέσως να εντοπίσουν αν έχουν γίνει αλλαγές».
Στόχος της κοινοπραξίας είναι πάνω από το 50% των σημαντικών εμπορικών διαδρομών να είναι συνδεδεμένες με την πλατφόρμα τα επόμενα 3 χρόνια, όμως θα υπάρξει ανταγωνισμός από το αναμενόμενο λογισμικό της Foxcom Technology Group με βάση το blockchain για τις αλυσίδες προμηθειών.
Ο Brian Behlndorf, εκτελεστικός διευθυντής της Hyperledger, ενός project με open source blockchains το οποίο διαχειρίζεται το Linux Foundation, υπογράμμισε πως οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις συναλλαγές ή που λειτουργούν ως σύστημα καταγραφής για έναν τομέα, θα πρέπει να προσαρμοστούν. «Η τεχνολογία», επισήμανε, «τους αναγκάζει να μετασχηματιστούν με τον ίδιο τρόπο που οι εταιρείες που επικεντρώνονταν στις πληροφορίες, έπρεπε να αλλάξουν με την άνοδο του διαδικτύου. Το ίδιο θα συμβεί με οποιαδήποτε εταιρεία συναλλαγών ή οποιαδήποτε εταιρεία αποτελεί σύστημα καταγραφής οποιασδήποτε βιομηχανίας. Αν αλλάξει πριν από τους ανταγωνιστές της, τότε θα έχει μέλλον».
*H Laura Shin είναι δημοσιογράφος των New York Times