του Andrew Ross Sorkin*
Αυτό είναι τρελό.
Μια νέα εταιρεία, που αυτοαποκαλείται blockchain, πουλά σε μια online αγορά real estate εικονικά σπίτια σε τιμές που φτάνουν και τις 120.000 δολάρια για ένα εικονικό οικόπεδο 10 x 10 μέτρα. Μπορείς να αγοράσεις ένα εικονικό οικόπεδο σε μια εικονική πόλη, με συγκεκριμένες εικονικές γειτονιές να κοστίζουν περισσότερο από άλλες, σαν να πρόκειται για μια πραγματική πόλη.
Μόνο που δεν είναι μια πραγματική πόλη. Είναι όλα εικονικά.
Καταλαβαίνετε; Ούτε κι εγώ.
Με κάποιον τρόπο αυτή η εταιρεία, η Decentraland, κατάφερε το 2017 να αντλήσει 26 εκατ. δολάρια από επενδυτές μέσα σε 30 δευτερόλεπτα. Αυτά τα χρήματα δεν είναι εικονικά. Είναι πραγματικά.
Καλώς ορίσατε στον κόσμο του blockchain, αυτού που θεωρείται η τελευταία τεχνολογική επανάσταση για αυτούς που γνωρίζουν και αυτού που για τον μέσο άνθρωπο μοιάζει με την τελευταία σαχλαμάρα για το πώς να γίνεις γρήγορα πλούσιος.
Πιθανότατα έχετε ακούσει πως το blockchain είναι μια τεχνολογία που θα αλλάξει τον κόσμο -είναι η ραχοκοκαλιά του Bitcoin, αυτού του περιβόητου πλέον κρυπτονομίσματος. Μπορεί ακόμα και να έχετε ακούσει κάποιον να προσπαθεί να εξηγήσει το blockchain περιγράφοντάς το ως έναν «αξιόπιστο κατανεμημένο λογιστικό κατάλογο» (trusted distributed ledger).
Αν είστε σαν τον περισσότερο κόσμο, σ’ εκείνο το σημείο σταματήσατε να καταλαβαίνετε ή να προσπαθείτε να καταλάβετε τι είναι αυτό το blockchain (παρακολουθήστε με για λίγο και υπόσχομαι πως σύντομα θα καταλάβετε).
Όλο αυτό το πράγμα δίνει λίγο την αίσθηση του 1999, κοντά στην περίοδο της «φούσκας» των dot-com. Στις Κάννες της Γαλλίας, τον Ιούνιο του 2018, σε μια ετήσια συγκέντρωση διαφημιστών, υπήρχε ένα «γιοτ blockchain» και μια «βίλα blockchain». Στο Νταβός της Ελβετίας, στις αρχές του 2018, υπήρχε το «σαλόνι blockchain».
Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες του Fortune 500 επενδύουν δισεκατομμύρια στο blockchain. Η IBM έχει ολόκληρο τμήμα επικεντρωμένο στο blockchain, όπως και οι συμβουλευτικές εταιρείες Accenture και PwC. Ο Jamie Dimon, διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Chase, έχει απορρίψει το Bitcoin, όμως δηλώνει πως «το blockchain είναι πραγματικό».
Οι venture capitalists της Silicon Valley ήδη έριξαν περισσότερα από 1,3 δισ. ευρώ στην τεχνολογία blockchain το 2017. Και τον Ιούνιο του 2018 η Andreessen Horowitz, μια από τις επιφανέστερες τεχνολογικές εταιρείες που ιδρύθηκε εν μέρει από τον Marc Andreessen -ο οποίος πιστώνεται με την εφεύρεση του σύγχρονου web browser- ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός ταμείου «crypto» ύψους 300 εκατ. δολαρίων αποκλειστικά για την επένδυση σε τεχνολογίες blockchain.
«Για εμάς που ασχολούμαστε με το λογισμικό για πολύ καιρό, έχει την αίσθηση των πρώτων ημερών του διαδικτύου, του web 2.0 ή των smartphones», είπαν ο κ. Andreessen και οι συνάδελφοί του παρουσιάζοντας το ταμείο.
Αυτή η εξήγηση για το πού τοποθετείται ιστορικά αυτή η νέα τεχνολογία ακούγεται σωστή: ενώ σε κάποιους αρέσει να αναφέρονται στα crypto και στο blockchain σαν να είναι μια «φούσκα», πιθανότατα βρισκόμαστε σε πολύ πρώιμη περίοδο. Και ενώ το 1999 σηματοδότησε αυτό που φαινόταν ως ένα κορυφαίο σημείο για το διαδίκτυο πριν από την ξαφνική πτώση, αποδείχθηκε πως απλώς ήταν η πρώτη φάση της ανόδου του Internet. Ναι, υπήρχαν καταρρεύσεις όπως αυτή της Pets.com, όμως υπήρχε και η Amazon.
Και αυτό που αναμφισβήτητα θεωρούνταν τρελή σπατάλη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 για τις υποδομές του διαδικτύου και για μια ποικιλία πειραματικών εταιρειών, τελικά έθεσε τα θεμέλια για τη σύγχρονη εποχή μας.
Σκεφτείτε το blockchain κάπως έτσι: θα υπάρχουν τεράστιες αποτυχίες και σπατάλη χρήματος -και ναι, απάτες (οι εποπτικές αρχές δύσκολα θα μπορέσουν να ακολουθήσουν τον αριθμό των απατεώνων που υπάρχουν εκεί έξω), όμως σε μια δεκαετία από τώρα, όταν θα κοιτάμε πίσω στο 2018, πιθανότατα το blockchain θα έχει ενσωματωθεί στην καθημερινότητά μας με τρόπους που σήμερα δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.
«Νέα υπολογιστικά μοντέλα τείνουν να προκύπτουν κάθε 10-15 χρόνια: τα mainframes τη δεκαετία του ’60, τα PCs στα τέλη της δεκαετίας του ’70, το διαδίκτυο στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και τα smartphones στα τέλη της δεκαετίας του 2000», ανέφερε ο κ. Andreessen. Και τώρα το blockchain.
Ο ευκολότερος και πιο στοιχειώδης τρόπος για να σκεφτείτε την τεχνολογία τώρα είναι να σκεφτείτε μια τεχνολογία που κρατά έναν κατάλογο master οποιουδήποτε έχει αλληλεπιδράσει ποτέ μαζί της. Είναι κάπως υπεραπλουστευμένο, όμως αν έχετε χρησιμοποιήσει ποτέ τα Google Docs και επιτρέψατε σε άλλους να μοιραστούν μαζί σας κάποιο αρχείο για να μπορέσουν να κάνουν αλλαγές, τα προγράμματα τηρούν κατάλογο όλων των αλλαγών που έχουν γίνει στο αρχείο και από ποιους. Το blockchain αυτό κάνει, όμως με ακόμα πιο ασφαλή τρόπο, ώστε όποιος αγγίζει το αρχείο να είναι έμπιστος και ο καθένας να παίρνει αντίγραφο όλων των αλλαγών που έχουν γίνει, ώστε να μην υπάρξει ποτέ ερώτημα ως προς το τι έγινε στην πορεία. Δεν υπάρχουν πολλαπλά αντίγραφα ενός αρχείου και διαφορετικές εκδοχές -υπάρχει μόνο ένα αξιόπιστο αρχείο και μπορείς να παρακολουθείς ό,τι του έχει συμβεί.
Φυσικά, το blockchain χρησιμοποιείται για να δημιουργηθούν διάφορα κρυπτονομίσματα, με πρώτα το Bitcoin και το Ethereum.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ο τρόπος με τον οποίο αγγίζει διάφορες βιομηχανίες.
Η διαφημιστική βιομηχανία σχεδιάζει να το χρησιμοποιήσει για να παρακολουθεί τις διαφημίσεις στο διαδίκτυο. Η μουσική βιομηχανία σχεδιάζει να το χρησιμοποιήσει για να παρακολουθεί τις πωλήσεις τραγουδιών. Οι τράπεζες θέλουν να το χρησιμοποιήσουν, μεταξύ άλλων, στα στεγαστικά δάνεια, για να παρακολουθούν τους τίτλους ιδιοκτησίας σπιτιών και για την περίπλοκη διαδικασία του ελέγχου όλων των δικαιολογητικών. Οι ναυτιλιακές εταιρείες επενδύουν στην τεχνολογία blockchain για να παρακολουθούν τις φορτωτικές. Η φαρμακοβιομηχανία θέλει να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να επιβεβαιώνει την ομαλή λειτουργία της αλυσίδας προμηθειών και της διανομής των φαρμάκων.
Αν πετύχει, η τεχνολογία blockchain θα αυξήσει την αξιοπιστία των εμπορικών συναλλαγών και παράλληλα θα εξαλείψει τους μεσάζοντες που παρακολουθούν -και κερδίζουν- από την πολυπλοκότητα των τόσων διαφορετικών συστημάτων που προσπαθούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Αν συμβεί αυτό, οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών θα μειωθούν.
Την ίδια ώρα, παρά τις προοπτικές του blockchain, υπάρχουν πραγματικά ερωτήματα για το αν μπορεί να εφαρμοστεί για να λύσει προβλήματα που δεν υπάρχουν. Οι βάσεις δεδομένων ήδη υπάρχουν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μια κεντρική βάση δεδομένων μπορεί να είναι στην πραγματικότητα καλύτερη από το blockchain.
Το blockchain σε τελική ανάλυση αφορά την επίλυση της υπέρτατης πρόκλησης της κοινωνίας: την εμπιστοσύνη. Ή, καλύτερα, την έλλειψη εμπιστοσύνης. Το blockchain αφορά τη χρήση τεχνολογίας για να δημιουργηθεί μια κοινή αίσθηση εμπιστοσύνης σε μια ετερόκλητη ομάδα συμμετεχόντων.
Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι αν τα εκατοντάδες projects όπως το Decentraland, στα οποία άνθρωποι χρησιμοποιούν πραγματικό χρήμα για να αγοράσουν εικονικά ακίνητα, θα έχουν καλή ή κακή κατάληξη -και αν αυτή η εμπειρία τελικά θα φέρει ή θα υπονομεύσει την εμπιστοσύνη σε αυτή την αναδυόμενη τεχνολογία.
*O Andrew Ross Sorkin είναι δημοσιογράφος των New York Times