Στις 18 Φεβρουαρίου 2021, ένας ρομποτικός εξερευνητής 1 τόνου, φορτωμένος με πλήθος οργάνων και άλλου επιστημονικού εξοπλισμού, προσεδαφίστηκε στην επιφάνεια του Άρη. Το όνομα του σκάφους ήταν «Επιμονή» («Perseverance»). Η αποστολή του ήταν σαφής:
Να μελετήσει τον γεωλογικό σχηματισμό του κρατήρα Jezero στην επιφάνεια του πλανήτη, σε μια περιοχή που πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια ήταν γεμάτη με κοίτες ποταμών και έναν τεράστιο όγκο νερού, στο μέγεθος της λίμνης Tahoe.
Να ερευνήσει την πιθανότητα ύπαρξης μικροοργανισμών την περίοδο που ο πλανήτης είχε ακόμα νερό.
Να συλλέξει δείγματα πετρωμάτων και χώματος από την επιφάνεια του Άρη.
Οι πρώτες εικόνες που μετέδωσε η «Επιμονή» στη Γη από το σημείο προσεδάφισης Octavia E. Butler, έδειξαν μεγάλες έρημες περιοχές και στρόβιλους σκόνης, ένα τοπίο που μου θύμισε νουβέλες επιστημονικής φαντασίας που διάβαζα παιδί.
Όπως όλοι οι μεγάλοι εξερευνητές, η «Επιμονή» συνοδευόταν από ένα σύντροφο. Το «Ευφυΐα» (Ingenuity), ένα μικρό ελικοφόρο όχημα, προσκολλήθηκε στην «Επιμονή» για το ταξίδι στην επιφάνεια του Άρη.
Η «Ευφυΐα» (Ingenuity), ένα ελικοφόρο σκάφος σχεδιασμένο από μηχανικούς του Jet Propulsion Laboratories. Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί τον Ιούνιο του 2021, από το σκάφος «Επιμονή» (Perseverance) στον Άρη. Η «Ευφυΐα» είναι πλέον μόνιμος συνοδοιπόρος της «Επιμονής», της οποίας η βασική αποστολή είναι να συλλέξει ενδείξεις ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη.
Είμαι μια μηχανικός που έχει την τύχη -μάλλον το προνόμιο- να είναι μέλος του προγράμματος της NASA για την εξερεύνηση του Κόκκινου Πλανήτη. Τα «Επιμονή» και «Ευφυΐα» είναι προϊόντα της διαρκούς προσπάθειας της ομάδας μας και του Jet Propulsion Laboratory στην Καλιφόρνια. Δουλέψαμε αμέτρητες ώρες γι’ αυτή την αποστολή τα τελευταία χρόνια και ξεπεράσαμε τεχνικά εμπόδια, προσωπικά προβλήματα, ακόμα και παγκόσμιες προκλήσεις, όλα για να έχουμε την ευκαιρία να γράψουμε το επόμενο μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία των εξερευνήσεων.
Πολλοί δρόμοι και πολλές επιλογές συγκλίνουν σε αυτή την ιστορική για την ανθρωπότητα στιγμή, αλλά αξίζει να θυμάται κανείς ότι όλοι έχουμε τις ξεχωριστές μας ιστορίες εξερεύνησης. Ο τελευταίος χρόνος μού έδωσε πολλές ευκαιρίες να συλλογιστώ τις δικές μου, όπως και αυτές της οικογένειάς μου.
Γεννήθηκα στο Los Angeles, αλλά οι γονείς και οι παππούδες μου ήρθαν στις ΗΠΑ από το Μεξικό στα τέλη της δεκαετίας του 1960 - αρχές δεκαετίας του 1970. Οι παππούδες μου ήταν οικοδόμοι και είχαν προτεραιότητα να αποκτήσουν τα παιδιά τους καλή εκπαίδευση. Αρκετά χρόνια πριν, έφερα τη γιαγιά μου Antonia, τη Nana Tonita όπως τη λέω χαϊδευτικά, στο Jet Propulsion Laboratory, σε μια ανοιχτή επίσκεψη για το κοινό. Η γιαγιά μου πάντα λάτρευε να μαθαίνει -ιδίως θέματα σχετικά με το σύμπαν- και κυριολεκτικά ακτινοβολούσε καθώς τα ρομποτάκια μας κυκλοφορούσαν και αλληλοεπιδρούσαν με τους επισκέπτες.
Αμέσως μετά, με δάκρυα στα μάτια, μου είπε μια ιστορία που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Σχεδόν αμέσως αφότου έφτασαν με τον παππού μου στις ΗΠΑ από το Μεξικό, έπιασαν και οι δύο δουλειά σε εργοστάσιο του Los Angeles. Ήταν παράνομοι μετανάστες και η ανάγκη τους να βγάλουν τα προς το ζην, σε συνδυασμό με τον φόβο της απέλασης, ήταν συνεχείς και καθημερινές προκλήσεις. Μια μέρα, η υπηρεσία αλλοδαπών τους συνέλαβε και τους οδήγησε στο τοπικό κέντρο κράτησης.
Η γιαγιά μου μού είπε πολύ γλαφυρά ότι καθ’ οδόν άκουγε στο ραδιόφωνο συνεντεύξεις με τους αστροναύτες της αποστολής «Apollo»: της φαινόταν σουρεαλιστικό ότι άνθρωποι εξερευνούσαν τη Σελήνη! Φαντάζομαι ότι -χρόνια μετά- θα ένιωθε το ίδιο σουρεαλιστικά κατά την επίσκεψή της στο εργαστήριό μας. Κράτησα αυτή την ιστορία στην καρδιά μου.
Τον Φεβρουάριο του 2021, καθώς η «Επιμονή» βουτούσε στην ατμόσφαιρα του Άρη, μόλις δευτερόλεπτα πριν προσεδαφιστεί, κοίταξα τα πρόσωπα της οικογένειάς μου, που ήταν εκεί μαζί μου μέσω του Zoom. Έβαζα το τελευταίο λιθαράκι σε έναν τοίχο που είχαν ξεκινήσει εκείνοι! Καθώς πανηγύριζαν, βούρκωσα. «Mija, ya llegamos a Marte», είπε η γιαγιά μου. «!Somos exploradoras!» («Τα καταφέραμε να φτάσουμε στον Άρη. Είμαστε εξερευνητές!»).
Έφερα στο μυαλό μου την ιστορία της για το «Apollo» και όλα συνδέθηκαν! Τόσοι πολλοί από εμάς είμαστε απόγονοι μεταναστών όπως η γιαγιά μου, που πίστευε ότι υπήρχε κάτι περισσότερο στη ζωή για εκείνους και τα παιδιά τους. Είτε ήρθαν στις ΗΠΑ για περισσότερες ευκαιρίες είτε για εκπαίδευση είτε για ασφάλεια, έκαναν με τόλμη αυτά τα πρώτα βήματα σε έναν άγνωστο, συχνά εχθρικό κόσμο. Ρίσκαραν τα πάντα και αντιμετώπισαν πολλές από τις προκλήσεις που συναντούν οι πιονέροι. Μέσα από τους αγώνες τους, ωστόσο, προετοίμασαν ένα σημείο προσεδάφισης για την επόμενη γενιά και άνοιξαν ένα μονοπάτι για όλους μας.
Με τα χρόνια τείνω να καταλήξω ότι η ανθρωπότητα μοιάζει στους ρομποτικούς εξερευνητές μας περισσότερο απ’ ό,τι αντιλαμβανόμαστε με την πρώτη ματιά. Όπως εμείς, προέρχονται από γενιές εξερευνητών. Στον Άρη, στεκόμαστε σε θεμέλια που χτίστηκαν από την «Περιέργεια» (Curiosity), την «Ευκαιρία» (Opportunity) και το «Πνεύμα» (Spirit), ρομποτικά οχήματα που προσεδαφίστηκαν στον Άρη το 2010 και το 2011. Τώρα, η «Επιμονή» και η «Ευφυΐα» επεκτείνουν τα όρια του δυνατού, ανοίγοντας νέους ορίζοντες.
Την ίδια ώρα, συνεχίζουμε να συνδυάζουμε την κληρονομιά μας, την πείρα μας, τις ιδέες και τη φαντασία μας. Θα συνεχίσουμε να σχεδιάζουμε και να κατασκευάζουμε οτιδήποτε θα μας επιτρέψει να ανακαλύψουμε τι είναι εκεί έξω. Θα συνεχίσουμε ακατάπαυστα, με όλες μας τις δυνάμεις, να κυνηγάμε ένα καλύτερο αύριο.
*Η Christina Dίaz Hernàndez είναι Μηχανικός Συστημάτων στη NASA.