Είναι σαφές πως τα τελευταία χρόνια το διαδίκτυο δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας. Παρότι δημιουργήθηκε με την ελπίδα να χρησιμοποιείται ως ένα ανοιχτό εργαλείο για συνεργασία και ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών, τελικά χρησιμοποιείται από απατεώνες και τρολς που χειραγωγούν ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Θα πρέπει να αγωνιστούμε για να διασφαλίσουμε ότι το διαδίκτυο θα εξυπηρετεί ολόκληρη την ανθρωπότητα και όχι μόνο τους προνομιούχους και τους ισχυρούς. Αυτός είναι ο λόγος που ζητάω από τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες σε όλο τον κόσμο να δεσμευθούν στην τήρηση ενός συνόλου βασικών αρχών για τη χρήση του.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Ψηφιακή Ανάπτυξη, μέχρι το τέλος του 2019 το διαδίκτυο θα χρησιμοποιείται από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σε οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή της 30ετούς ιστορίας του, πιθανότατα θα απαντούσαμε «Τέλεια! Ας δούμε πώς μπορούμε να συνδέσουμε και τους υπόλοιπους όσο πιο γρήγορα γίνεται». Όμως, ο κόσμος έχει αλλάξει. Μετά από χρόνια που το διαδίκτυο θεωρούνταν ένα εν δυνάμει ισχυρό εργαλείο που θα λειτουργεί για το καλό, πλέον δεν μας αφήνει περιθώρια να αισιοδοξούμε, αφού φοβόμαστε πως θα μπορούσε να βλάψει τις κοινωνίες μας.
Οι ανησυχίες αυτές είναι δικαιολογημένες.
Τα τελευταία χρόνια, είδαμε κυβερνήσεις να μισθώνουν τρολς με δημόσιο χρήμα για να συντρίβουν τις διαφορετικές γνώμες και να επιτίθενται στην αντιπολίτευση. Είδαμε τη διαδικτυακή πειρατεία και τις ξένες παρεμβάσεις να στρεβλώνουν την πολιτική και να υπονομεύουν εκλογικές διαδικασίες. Είδαμε, τέλος, με ποιον τρόπο η διάδοση ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προκαλέσει χάος, σύγχυση και θανατηφόρα βία.
Όταν μάθαμε το 2017 ότι η Cambridge Analytica είχε χρησιμοποιήσει τις προσωπικές πληροφορίες έως και 87 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook για να επηρεάσει τους ψηφοφόρους των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ το 2016, συνειδητοποιήσαμε ότι έχουμε χάσει τον έλεγχο των δεδομένων μας -και πως οι επιπτώσεις από αυτό μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.
Ο Alexander Nix, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Cambridge Analytica, φτάνει στα γραφεία της εταιρείας στο κεντρικό Λονδίνο στις 20 Μαρτίου 2018.
Ωστόσο, δεν πρέπει να παραιτηθούμε από τις ελπίδες που τρέφαμε για το διαδίκτυο. Όλες οι τεχνολογίες παρουσιάζουν κινδύνους. Για παράδειγμα, εξακολουθούμε να οδηγούμε αυτοκίνητα παρά την πιθανότητα ατυχημάτων ή να παίρνουμε συνταγογραφούμενα φάρμακα παρά τον κίνδυνο των παρενεργειών ή του εθισμού. Φροντίζουμε, όμως, να φτιάχνουμε δικλείδες ασφαλείας σε καινοτόμες τεχνολογίες, ώστε να μπορούμε να διαχειριζόμαστε τους κινδύνους και να επωφελούμαστε από τις δυνατότητές τους.
Το διαδίκτυο είναι μια παγκόσμια πλατφόρμα -οι προκλήσεις του ξεπερνούν τα σύνορα και τους πολιτισμούς. Όπως δημιουργήθηκε από τη συνεργασία εκατομμυρίων ανθρώπων από όλο τον κόσμο, έτσι και το μέλλον του βασίζεται στη συνεργασία και τη συλλογική προσπάθεια να το καταστήσουμε ένα καλύτερο εργαλείο για όλους.
Καθώς δημιουργούμε το διαδίκτυο του αύριο, χρειαζόμαστε μια σειρά κατευθυντήριων αρχών που θα εξασφαλίζουν ότι θα έχουμε το διαδίκτυο που θέλουμε. Η θέσπισή τους δεν θα είναι εύκολη -δεν είναι δυνατόν να υπάρξει οποιαδήποτε συμφωνία που θα καλύπτει τόσο διαφορετικά σύνολα χωρών, πολιτισμών και συμφερόντων. Πιστεύω, όμως, ότι είναι εφικτή η ανάπτυξη ενός συνόλου βασικών αρχών στις οποίες συμφωνούμε όλοι και θα κάνουν το διαδίκτυο να λειτουργεί καλύτερα όχι μόνο για όσους το χρησιμοποιούμε ήδη αλλά και για όσους δεν έχουν έρθει ακόμη σε επαφή μαζί του.
Ο ρόλος των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων, αλλά και των απλών χρηστών είναι καθοριστικός. Το Ίδρυμα World Wide Web, ένας οργανισμός που ίδρυσα το 2009 για να προστατεύσω το διαδίκτυο ως δημόσιο αγαθό, έχει συντάξει μια σειρά από βασικές αρχές που περιγράφουν τις ευθύνες του καθενός ξεχωριστά, ώστε το διαδίκτυο να διαφυλαχθεί και να εξυπηρετεί όλη την ανθρωπότητα. Ζητάμε, λοιπόν, απ’ όλους να προσυπογράψουν αυτές τις αρχές και να ενωθούν μαζί μας, καθώς δημιουργούμε μια επίσημη σύμβαση για το Διαδίκτυο το 2019.
Οι αρχές αυτές ορίζουν ως υπεύθυνες τις κυβερνήσεις για τη σύνδεση των πολιτών τους σε ένα ανοιχτό διαδίκτυο που θα σέβεται τα δικαιώματά τους. Επίσης, θέλουν τις διαδικτυακές εταιρείες να διασφαλίζουν ότι το διαδίκτυο είναι ασφαλές, προσβάσιμο και προστατεύει τα δεδομένα των χρηστών. Καθιστούν σαφές ότι οι μεμονωμένοι χρήστες έχουν την ευθύνη να ενεργούν με αγαθή προαίρεση και να καταδικάζουν αρνητικές συμπεριφορές που δεν θα ανέχονταν και εκτός του εικονικού κόσμου. Τελευταίο και σημαντικότερο: οι αρχές αυτές λένε πως πρέπει όλοι να αγωνιστούμε για ένα διαδίκτυο που θα εξυπηρετεί τους πάντες. Αν δεν το υπερασπιστούμε εμείς, τα δισεκατομμύρια των χρηστών, τότε ποιος θα το κάνει;
Βασιζόμενη σε αυτές τις θεμελιώδεις αρχές, η Σύμβαση για το Παγκόσμιο Διαδίκτυο θα δημιουργήσει ένα νέο σύνολο κανόνων που θα καθοδηγούν την ψηφιακή πολιτική των κυβερνήσεων και τις αποφάσεις των εταιρειών, καθώς θα χτίζουν τις διαδικτυακές τεχνολογίες του αύριο. Όσοι την υποστηρίζουν και συμβάλλουν στην ανάπτυξή της, δεν θα δείξουν μόνο το ενδιαφέρον τους για το μέλλον του Internet. Θα βοηθήσουν στη διαμόρφωσή του. Αν θέλουμε ένα διαδίκτυο που θα λειτουργεί για εμάς, πρέπει εμείς να εργαστούμε για το μέλλον του.
Πριν από 10 χρόνια, όταν η Rosemary Leith και εγώ ξεκινήσαμε το Ίδρυμα World Wide Web, οι χρήστες ήταν λιγότεροι από 1 στους 4 ανθρώπους. Η αποστολή μας ήταν να τους αυξήσουμε και να διατηρήσουμε το διαδίκτυο ανοιχτό και ελεύθερο, ώστε όλοι να μπορούν να επωφεληθούν απ’ όσα έχει να προσφέρει. Το διαδίκτυο σώζει ζωές και δημιουργεί νέα επαγγέλματα. Μας δίνει πρόσβαση σε πληροφορίες απ’ όλο τον κόσμο και μας συνδέει με τους φίλους και την οικογένειά μας παντού. Ενισχύει τις κοινωνικές δράσεις και έχει δημιουργήσει αμέτρητους επιχειρηματικούς κλάδους που τροφοδοτούν ευρέως τις καινοτομίες.
Καθώς το διαδίκτυο είναι μια σχετικά νέα εφεύρεση, όλα αυτά, λογικά, είναι μόνο η αρχή απ’ όσα έχει να μας προσφέρει. Φανταστείτε τι θα μπορέσουμε να επιτύχουμε όταν το υπόλοιπο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο και θα συμβάλλει στην εκρηκτική δημιουργικότητά του.
Τα καλά νέα είναι ότι η διάθεση να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις του διαδικτύου δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη. Ας βεβαιωθούμε ότι το επόμενο δισεκατομμύριο ανθρώπων θα συνδεθεί σε ένα διαδίκτυο που θα αξίζει τον κόπο. Το 2019 ας είναι το έτος που θα πατάξουμε τις δυνάμεις που υπονομεύουν το ανοιχτό πνεύμα του διαδικτύου. Χρειαζόμαστε ένα ελεύθερο και ανοικτό διαδίκτυο για όλους.
*Ο Tim Berners-Lee είναι ο εφευρέτης του World Wide Web και πρώτος διευθυντής του Ιδρύματος World Wide Web.