Oσο κοιτάζουµε στο σύµπαν, τόσο περισσότερο υποπτευόµαστε ότι κάποιος µπορεί να κοιτάζει και µας. Η πιθανότητα αυτή εξήψε ακόµη περισσότερο το ενδιαφέρον λίγους µήνες πριν, όταν µια διεθνής οµάδα αστρονόµων ανακάλυψε τουλάχιστον τρεις πλανήτες στο κοντινό αστρικό σύστηµα Trappist-1, που ίσως να φιλοξενούν ζωή.
Η ανακάλυψη ζωής σε έναν άλλο κόσµο θα µπορούσε να αλλάξει τον δικό µας. Θα άλλαζε θεµελιωδώς τον τρόπο µε τον οποίο καθένας από µας νιώθει πώς είναι να είσαι ένα ζωντανό ον στο σύµπαν. Και, όπως φαίνεται ότι συµβαίνει πάντα µε τις ανακαλύψεις στην αστρονοµία, θα µας αφύπνιζε.
Πιθανώς θα γνωρίζετε κάποια φηµισµένα παραδείγµατα. Ο Κοπέρνικος έδειξε ότι η Γη και οι άλλοι πλανήτες του ηλιακού µας συστήµατος κινούνται γύρω από τον Ήλιο και όχι ο Ήλιος γύρω από τη Γη. Ο Γαλιλαίος παρατήρησε ότι η Σελήνη είναι καλυµµένη µε απότοµες κορυφές και βραχώδεις πεδιάδες, ενώ αστρονόµοι από όλο τον κόσµο απέδειξαν ότι ο Ήλιος µας, το ζωογόνο άστρο µας, δεν είναι και τίποτα σπουδαίο -είναι απλώς ένα άστρο ανάµεσα σε δισεκατοµµύρια άλλα. Ακόµη και ο Γαλαξίας µας δεν είναι κάτι ασυνήθιστο -υπάρχουν δισεκατοµµύρια τέτοιοι.
Φανταστείτε µόνο να βρεθεί ένας πλανήτης µε ιδανική θερµοκρασία επιφανείας και µε ατµόσφαιρα µε σηµαντικές ποσότητες όχι µόνο υδρατµών, αλλά και µεθανίου, του βασικού συστατικού του φυσικού αερίου. Αν και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να παραχθεί, ο βασικός τρόπος µε τον οποίο παίρνουµε νέο φυσικό αέριο και οργανικά µόρια είναι µε τις φυσικές λειτουργίες των οργανισµών. Μιλάµε για µικρόβια -είτε γι’ αυτά που διαβιούν σε θάλασσες και βάλτους είτε για εκείνα που διαβιούν σε πλάσµατα όπως εµείς.
Άρα πού ερευνούµε αν θέλουµε να βρούµε µικρόβια; Ή, ακόµη καλύτερα, πώς ψάχνουµε; Το να βρούµε έναν πλανήτη όχι και πολύ διαφορετικό από τον δικό µας θα ήταν ένα λογικό µέρος για να αρχίσουµε. Αυτό που ξεχωρίζει τη Γη από τους άλλους πλανήτες που γνωρίζουµε καλά -την Αφροδίτη, τον Άρη, τον Δία, τον Κρόνο, τον Ουρανό, τον Ποσειδώνα και τον Ερµή- είναι η απόστασή της από τον Ήλιο, που της επιτρέπει να έχει νερό σε υγρή µορφή. Έχει κατάλληλη ατµοσφαιρική πίεση και θερµοκρασίες επιφανείας ανάµεσα σε εκείνες που το νερό παγώνει ή βράζει, τους 0 και τους 100 βαθµούς Κελσίου.
Οι επιστήµονες που εντόπισαν το σύστηµα Trappist-1 έψαχναν ακριβώς γι’ αυτό και βρήκαν όχι έναν, αλλά επτά εξωπλανήτες -πλανήτες εκτός του ηλιακού µας συστήµατος- να περιστρέφονται γύρω από ένα κεντρικό άστρο. Θεωρείται πιθανό ότι τρεις από αυτούς έχουν νερό σε υγρή µορφή στην επιφάνειά τους.
Τους επόµενους µήνες και τα επόµενα χρόνια οι αστρονόµοι θα εντείνουν την έρευνά τους, ελπίζοντας να αντλήσουν τα κρίσιµα εκείνα δεδοµένα που θα µας επιβεβαιώσουν αν υπάρχουν υδρατµοί σε αυτές τις µακρινές ατµόσφαιρες, καθώς και νερό σε υγρή µορφή σε κάποιον ωκεανό.
Ο εξωπλανήτης Trappist-1f έχει στο ένα ηµισφαίριό του µονίµως φως. Μια ψηφιακή απεικόνιση της NASA δίνει την καλλιτεχνική προσέγγιση της περιοχής που χωρίζει τις περιοχές νύχτας και ηµέρας στον εξωπλανήτη. Αν η πλευρά της ηµέρας έχει αρκετό αστρικό φως, µπορεί να διαθέτει νερό σε υγρή µορφή, το οποίο θεωρείται προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής. (NASA/NASA via Getty Images)
Και πάλι, όµως, οι εξωγήινες επισκέψεις είναι ιδιαιτέρως απίθανες. Σύµφωνα µε όλη τη γνωστή σε µας φυσική, δεν υπάρχει πρακτικά τρόπος για µας να ταξιδέψουµε, µε τον τρόπο των αστροναυτών, σε κάποιο άλλο ηλιακό σύστηµα. Υπάρχει πάρα πολύ διάστηµα στο… διάστηµα. Ένα διαστηµόπλοιο θα χρειαστεί δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να φτάσει στον Proxima Centauri, το πιο κοντινό άστρο στο δικό µας.
Η απόσταση έως το Trappist-1 είναι πολλές φορές µεγαλύτερη -απέχει 40 έτη φωτός. Και παρά τις δεκαετίες ακρόασης και παρατήρησης, δεν έχουµε ακούσει ούτε ένα κατανοητό σήµα από το σύµπαν.
Οποιοδήποτε σήµα, οποιαδήποτε λάµψη, οποιαδήποτε ακτίνα από κάποιο µακρινό άστρο θα προκαλούσε κύµα ερωτήσεων. Έχουν γραπτή γλώσσα; Καλλιεργούν; Έχουν φύλο; Θα έρθουν να µας επισκεφθούν; Τι θα κάνουµε αν είναι ήδη καθ’ οδόν; Τι θα σκεφτούν για µας; Αξίζει τον κόπο για κάποιον στην άλλη άκρη του σύµπαντος να µιλήσει µαζί µας; Ή µήπως οι ανθρώπινες υποθέσεις είναι πολύ ασήµαντες για να απασχολήσουν άλλα όντα;
Αν αυτοί οι εξωγήινοι µπορούσαν να ταξιδέψουν εδώ, µάλλον δεν θα είχαν για µας άλλη γνώµη από αυτήν που έχουµε εµείς για τους τερµίτες: Αυτοί οι άνθρωποι είναι σίγουρα ενδιαφέροντες. Χτίζουν περίπλοκα περιβάλλοντα διαβίωσης έχοντας µόνο στοιχειώδεις οδηγίες (συνταγµατικές κυβερνήσεις, ολιγαρχίες, τεχνοκρατίες). Αλλά µέχρι εκεί.
Άλλωστε, φαίνεται ότι ασχολούµαστε µε το να κάνουµε τον κόσµο µας µη βιώσιµο για δισεκατοµµύρια άλλους του είδους µας -χωρίς να αναφέρουµε τα εκατοντάδες άλλα ζωικά είδη που απειλούνται µε εξαφάνιση. Αν λάβουµε σήµα από εκεί, θα αλλάξουµε συµπεριφορά; Οι ερευνητές του προγράµµατος Transiting Planets and Planetsimals Small Telescope (Trappist) λέγεται ότι είναι φιλειρηνικοί και βαθυστόχαστοι, όπως µαρτυρά το όνοµά τους -το πήραν από το θρησκευτικό τάγµα των Τραπιστών µοναχών. Μπορούµε να µάθουµε κάτι από αυτούς.
Ο παγκόσµιος προϋπολογισµός για εξοπλισµούς είναι 1,7 τρισ. δολάρια. Με το σωστό κίνητρο -ας πούµε για να κρατήσουµε τον πλανήτη σε αρκετά καλή κατάσταση για να δούµε τι είναι στην άλλη άκρη αυτού του υποθετικού εξωγήινου σήµατος- θα µπορούσαµε να περικόψουµε στο µισό αυτό το ποσό και να χρησιµοποιήσουµε το µισό για να ενώσουµε, να προστατεύσουµε και να ενισχύσουµε τη Γη που υποφέρει, αντί να τη σκίζουµε σε κοµµάτια.
*Ο Bill Nye είναι Διευθύνων σύµβουλος του Planetary Society, ενός µη κερδοσκοπικού οργανισµού αφιερωµένου στην εξερεύνηση του ηλιακού συστήµατος
© 2018 Bill Nye. Distributed by The New York Times Syndicate.