Η Keyu Jin ήταν 14χρονη μαθήτρια στο Πεκίνο όταν πήγε στη Νέα Υόρκη μέσω ενός προγράμματος ανταλλαγής μαθητών. Φοίτησε στο Horace Mann, ένα ιδιωτικό λύκειο στο Bronx. Έγινε δεκτή στο Harvard, απ’ το οποίο πήρε πτυχίο οικονομικών σπουδών, καθώς και PhD, και είναι τώρα αναπληρώτρια καθηγήτρια στο London School of Economics.
Εμποτισμένη και από τις δύο κουλτούρες, η κ. Jin μεταφέρει τώρα τη διττή οπτική της σε διαλέξεις, ομιλίες και γραπτά. Τον περασμένο Μάιο εκδόθηκε ένα σχετικό με το θέμα βιβλίο της, με τίτλο «The New China Playbook» («Το νέο εγχειρίδιο της Κίνας»). «Σήμερα η οπισθοδρομική πατρίδα των παιδικών μου χρόνων έχει καταστεί η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου», γράφει στην εισαγωγή. «Ωστόσο, τόσος πολύς κόσμος κάνει τις ίδιες ερωτήσεις και εξακολουθεί να συγκρίνει την Κίνα με τις πρώην κομμουνιστικές χώρες και τα αυταρχικά και καταπιεστικά τους καθεστώτα». Η κ. Jin ήταν μεταξύ των ομιλητών του Athens Democracy Forum.
Γράφετε στο βιβλίο σας ότι η Κίνα έχει ερμηνευθεί κατά βάση λάθος από τη Δύση. Γιατί;
Η Κίνα είναι ένα πολύ μεγάλο και πολύ περίπλοκο έθνος, το οποίο εξελίσσεται συνεχώς. Αυτό που έχει παρεξηγηθεί πάρα πολύ είναι το ότι η Κίνα έχει δημιουργήσει ένα μοναδικό μοντέλο συγκεντρωτικής πολιτικής μαζί με μια ισχυρή μορφή οικονομικής αποκέντρωσης.
Για πολύ καιρό, η εικόνα που είχε η Δύση για την Κίνα ήταν η εικόνα μιας μάχης του κράτους με τον ιδιωτικό τομέα, μια καταπίεση του ιδιωτικού. Στην πραγματικότητα η κινεζική κυβέρνηση έχει ανάγκη την ευημερία κάθε μικρού τμήματος του ιδιωτικού τομέα. Γιατί; Επειδή οι ιδιωτικές εταιρείες οδηγούν την οικονομική ανάπτυξη, παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της απασχόλησης και είναι εκείνες που θα πραγματοποιήσουν τον στρατηγικό σκοπό της τεχνολογικής υπεροχής, που είναι ο βασικός στόχος της κινεζικής ηγεσίας.
Γιατί οι σχέσεις ΗΠΑ- Κίνας είναι τώρα τόσο τεταμένες;
Αύξηση του ανταγωνισμού και ταυτόχρονα σύγκρουση πολιτισμών - διαφορετικά συστήματα αξιών και κοσμοθεωρίες. Η ένταση έχει σε μεγάλο βαθμό υπερτονιστεί από την έλλειψη αποτελεσματικού διαλόγου και επικοινωνίας. Οι δύο χώρες έχουν την τάση να μιλούν ταυτόχρονα για διαφορετικά θέματα ή να μιλούν η μία στην άλλη, όχι όμως να μιλούν η μία με την άλλη. Καλύτερη επικοινωνία και αυστηρότερα καθορισμένες πολιτικές ανταγωνισμού θα είχαν καλύτερο αποτέλεσμα. Το καλύτερο θα ήταν η ανταγωνιστική συνεργασία.
Έχει συμβάλει στην κατάσταση έντασης ο πρόεδρος Biden;
Ο Biden έθεσε ελέγχους στην εξαγωγή ημιαγωγών, οπότε οι αμερικανικές εταιρείες δεν μπορούν να εξάγουν συγκεκριμένα είδη μικροκυκλωμάτων στην Κίνα. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι αυτό θα μπορούσε τελικά να αποβεί εις βάρος των ΗΠΑ. Πρώτα απ’ όλα, έτσι ωθείται η Κίνα να ενεργοποιήσει εθνικούς πόρους προς όφελος των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών της χώρας. Οι Alibaba, Tencent και Huawei ενώνονται για να ξεπεράσουν τα εμπόδια που έθεσαν οι ΗΠΑ στην Κίνα. Προηγουμένως δεν ήταν πιθανό να συνεργαστούν, η Κίνα είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οπότε έχεις ένα ολόκληρο έθνος που ενώνεται για να υποστηρίξει έναν στρατηγικό στόχο. Δεν είμαι σίγουρη ότι οι ΗΠΑ στόχευαν σε κάτι τέτοιο.
Τι λέτε σχετικά με τη γεωπολιτική ένταση για την Ταϊβάν και την επιθετική στάση της Κίνας;
Οι προκλήσεις αφορούν και τις δύο πλευρές. Είναι λάθος να λέμε ότι η Κίνα είναι επιθετική από μόνη της. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι μεγάλο μέρος αυτής της επιθετικότητας είναι απάντηση στις προκλήσεις των ΗΠΑ στην περιοχή. Νομίζω ότι πρέπει να αποκλιμακώσουν την ένταση και να συνεχίσουν τον διάλογο.
Δεν θα υποτιμούσα τη σημασία που έχει η ειρήνη για τον κινεζικό λαό. Οι άνθρωποι εκεί έχουν περάσει ταραγμένους καιρούς και αυτό είναι ακόμη φρέσκο στη μνήμη των μεγαλύτερων γενεών. Η νέα γενιά είναι γενιά «του ενός παιδιού». Φανταστείτε τους γονείς των μοναχογιών. Το κατά πόσο είναι πρόθυμοι να στηρίξουν την ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Οι δυτικές κοινωνίες είναι κατηγορηματικά υπέρ των φιλελεύθερων δημοκρατιών και του κράτους δικαίου. Στις ΗΠΑ βλέπουμε τον πρώην πρόεδρο Trump να εμφανίζεται αρκετές φορές ενώπιον δικαστηρίου για να του απαγγελθούν κατηγορίες. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο στην Κίνα.
Η σχέση μας με την εξουσία είναι κάτι που δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Δεν είναι μόνο κάτι μεταξύ του λαού και του κράτους, είναι επίσης ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά, τους μαθητές και τους δασκάλους. Ένας Κινέζος πρέπει πάντα να ισορροπεί ανάμεσα στον ατομισμό και, ως ένα βαθμό, στον σεβασμό της εξουσίας. Δεν είναι μαύρο και άσπρο, είναι γκρι. Ο δυναμισμός των ιδεών δεν υπάρχει μόνο στις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Η πληροφορία μέσα στην Κίνα, παρά τη λογοκρισία επί ορισμένων πολιτικά ευαίσθητων ζητημάτων, στην πραγματικότητα διακινείται πολύ ελεύθερα. Υπάρχει μια τεράστια και δυναμική δημόσια συζήτηση για τις διαδικτυακές πλατφόρμες.
Όμως, η Κίνα φυλακίζει και κακομεταχειρίζεται τους αντιφρονούντες και τους ακτιβιστές, ενώ η μειονότητα των Ουιγούρων διώκεται. Δεν νομίζετε ότι είστε λίγο ανεκτική με την Κίνα;
Στις συνεντεύξεις μού αρέσει να λέω πράγματα που δεν έχουν ειπωθεί. Μου αρέσει να εξισορροπώ λίγο τη συζήτηση παρά να ενώνω τη φωνή μου με τις υπόλοιπες φωνές, να δείχνω ότι υπάρχει κι άλλη πλευρά. Η Κίνα είναι μια περίπλοκη χώρα. Υπάρχει το καλό, το κακό και το μέλλον για το οποίο όλοι πρέπει να μάθουμε. Θέλω να δείξω μια ρεαλιστική εικόνα. Υπάρχουν πολλά προβλήματα με την Κίνα, όπως υπάρχουν σε κάθε κοινωνία.
Ωστόσο, άλλες κοινωνίες στον κόσμο δεν διώκουν μια μειονότητα όπως οι Ουιγούροι.
Νομίζω ότι όλες αυτές είναι ατυχείς περιστάσεις και δεν είμαι ειδική σε αυτά τα θέματα. Αλλά απ’ όσα έχω μάθει, τα στρατόπεδα αναμόρφωσης στην επαρχία Xinjiang έχουν κλείσει. Μπορεί όποιος θέλει, να επισκεφθεί την περιοχή και να δει. Δεν προσπαθώ να βρω δικαιολογίες για οτιδήποτε από αυτά. Απλώς παρατηρώ, με τη ματιά μιας οικονομολόγου, την ευημερία εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων και τις περιστάσεις που αλλάζουν. Υπάρχει βελτίωση σε συγκεκριμένα πεδία και οπισθοδρόμηση σε κάποια άλλα.
Έχοντας τη συγκεκριμένη πορεία, θεωρείτε ότι ρόλος σας είναι να γεφυρώσετε την απόσταση μεταξύ των δύο παγκόσμιων υπερδυνάμεων;
Είναι πολύ δύσκολο προς το παρόν να αναλάβει κάποιος τέτοιο ρόλο, καθώς θα δέχεται επιθέσεις και από τις δύο πλευρές. Προσωπικά προτιμώ να στέκομαι πάνω από τα συναισθήματα και να κοιτάζω τα δεδομένα, τις αλήθειες, τα στοιχεία και ευελπιστώ να συνεισφέρω όπου νομίζω ότι υπάρχουν «τυφλά» σημεία ή κενά στην κατανόηση. Οι συναισθηματικές αντιδράσεις που παρατηρούνται και στις δύο χώρες, δεν πρόκειται να κάνουν καλύτερο τον κόσμο μας.
Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η αντιπαράθεση της Κίνας με τις ΗΠΑ;
Νομίζω ότι πρόκειται για καβγά και όχι για διαζύγιο. Είναι πιο πολύ ένας πόλεμος λέξεων και μια αργή διαρθρωτική κάμψη της οικονομικής δια-σύνδεσής τους, είτε μιλάμε για εμπόριο είτε για κοινές επενδύσεις. Δεν ξέρω αν αυτό θα είναι μόνιμο, γιατί η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Αν η Κίνα ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε ρυθμούς ανάπτυξης κατά 1,5% ανά έτος, που δεν είναι πολύ, θα γίνει εκείνη η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε λίγο περισσότερο από 10 χρόνια. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις θα πρέπει να αναρωτηθούν αν θέλουν να απαρνηθούν τη μεγαλύτερη αγορά του κόσμου. Οι κινεζικές επιχειρήσεις θα πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους το ίδιο ερώτημα.
© 2023 The New York Times Company