Οι οπαδοί της… Αποκάλυψης θα μπορούσαν να πανηγυρίζουν. Την πανδημία και την οικονομική αναταραχή που προκάλεσε, ακολούθησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μετά η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, κι όλα αυτά εν μέσω των όλο και πιο έντονων επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.
Λογικό να επιτείνονται οι φόβοι και για μια σειρά από άλλα θέματα όπως η πιθανή έκρηξη του μεταναστευτικού ή το ενδεχόμενο πολιτικών κρίσεων, ακόμη και μέσα στη Δύση, καθώς ο λαϊκισμός δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης.
Οι πιο ψύχραιμοι αντιλαμβάνονται ότι ανάμεσα στις βασικές αιτίες των σημερινών κρίσεων, είναι η τεκτονική μετατόπιση στις γεωπολιτικές συνθήκες που είχαν επικρατήσει επί δεκαετίες, αλλά και τα συμπτώματα σύγχυσης σε προηγμένες κοινωνίες, που έχουν βρεθεί την ίδια ώρα αντιμέτωπες με νέες «παγκοσμιοποιημένες» τεχνολογίες και τάσεις, αλλά και με φαινόμενα του παρελθόντος, όπως η άνοδος του εθνικισμού.
Υπάρχει, όμως, μια μεγάλη διαφορά σε σχέση με άλλες ιστορικές περιόδους: Η κλιματική κρίση. Το 2023 είναι και επισήμως η χρονιά με τις μεγαλύτερες καταστροφές εξαιτίας της. Το ζήσαμε έντονα και στην Ελλάδα, με τη φωτιά στον Έβρο και τις πλημμύρες στη Θεσσαλία. Αυτός ο παράγοντας από μόνος του είναι αρκετός για να προκαλέσει ντόμινο προβλημάτων χωρίς τοπικά όρια. Στην πραγματικότητα, διακυβεύεται το μέλλον του πλανήτη. Μπροστά στην απειλή, οι γεωπολιτικές επιδιώξεις ακόμη και σύγχρονων γιγάντων, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, θα έπρεπε να ωχριούν, αλλά μάλλον συμβαίνει το αντίθετο.
Η συζήτηση για το ποιος μπορεί να δώσει απαντήσεις, ήταν και παραμένει επίκαιρη. Οι ανά τον κόσμο λαϊκιστές, όπως πάντα, έχουν «μαγικές» λύσεις, που δήθεν μπορούν να τα διορθώσουν όλα. Οι «χαρισματικοί» ηγεμόνες των απολυταρχικών κρατών δείχνουν να προτάσσουν την ενίσχυση της εξουσίας και της επιρροής τους.
Ο κλήρος, λοιπόν, πέφτει στις φιλελεύθερες δημοκρατικές ηγεσίες, με όλα τους τα προβλήματα. Ιστορικά, φαίνονται πάντα πιο αργές, αλλά αποδεικνύονται σχεδόν πάντα πιο αποτελεσματικές. Τα δεδομένα του παρελθόντος, όμως, δεν διασφαλίζουν τις μελλοντικές επιδόσεις.
Η κλεψύδρα του χρόνου δείχνει να αδειάζει, ενώ οι ίδιες οι πολιτικές ηγεσίες φαίνονται σήμερα προσκολλημένες στις συνθήκες του προηγούμενου αιώνα, που μάλλον έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η αντιμετώπιση της «αεικρίσης», όμως, θα απαιτήσει τολμηρές ενέργειες και πρωτοβουλίες, με το βλέμμα στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Ίσως για πρώτη φορά στα χρονικά της ανθρωπότητας, από την επιτυχία ή την αποτυχία τους, μάλλον θα εξαρτηθεί πραγματικά το μέλλον του κόσμου.
*O κ. Γιώργος Παπανικολάου είναι Διευθυντής στο Euro2day.gr