Οι παγκόσμιες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι αποτέλεσμα της αυξημένης παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα και άλλων θερμοκηπικών αερίων από τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Η αύξηση αυτή οδηγεί στον εγκλωβισμό της εκπομπής θερμότητας από τη Γη προς το Διάστημα διότι εμποδίζεται η θερμική ισορροπία του πλανήτη. Αποτέλεσμα είναι η όλο και μεγαλύτερη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη.
Για παράδειγμα, στη Μεσόγειο η μέση θερμοκρασία στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν 14,5οC και τα τελευταία 30 χρόνια η μέση θερμοκρασία έχει ξεπεράσει τους 16οC. Ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία έχουν παρατηρηθεί τόσο ακραία φαινόμενα όσο δεν έχουμε ξαναδεί στην περίοδο δεκάδων ετών στο παρελθόν.
Η κλιματική κρίση στη χώρα μας έχει σημαντικές ιδιαιτερότητες λόγω της πολύπλοκης τοπογραφίας της και της γεωγραφικής της θέσης. Η Ελλάδα εμφανίζει μια πολύ μεγάλη ακτογραμμή, που υπερβαίνει τα 16.400 χλμ. σε μήκος, και επομένως οι παράκτιες περιοχές της εμφανίζονται εξαιρετικά ευάλωτες στα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία δυστυχώς αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση με την εξελισσόμενη κλιματική κρίση. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τη δεκαετία του ’80 μέχρι την παρούσα δεκαετία, ο αριθμός καυσώνων στη χώρα μας το θέρος έχει αυξηθεί.
Ο πρώτος σοβαρός καύσωνας που έπληξε την Ελλάδα ήταν το 1987 και από εκεί ακολούθησε σειρά καυσώνων με σημαντικές συνέπειες τόσο στην υγεία των κατοίκων των μεγαλουπόλεων όσο και στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος γενικότερα και οδήγησε στην «προετοιμασία» για δασικές πυρκαγιές. Ολόκληρη η μεσογειακή ζώνη, και ιδίως η Ανατολική Μεσόγειος, θεωρούνται θερμό σημείο στις πρόσφατες Εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή. Τα ακραία φαινόμενα έχουν επιπτώσεις τόσο την ψυχρή περίοδο του έτους όσο και κατά τη θερμή περίοδο του έτους. Ο ρυθμός αύξησης της στάθμης της θάλασσας έχει αρχίσει και αυξάνεται από δεκαετία σε δεκαετία.
Ζευγάρι ηλικιωμένων εγκαταλείπει το σπίτι του την ώρα που μαίνεται η πυρκαγιά στη Χασιά, στα περίχωρα της Αθήνας (Αύγουστος 2023). Η αύξηση της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής κρίσης έχει οδηγήσει σε αύξηση των καυσώνων τα καλοκαίρια και, συνακόλουθα, στην αύξηση των δασικών πυρκαγιών, με τεράστιες επιπτώσεις.
Με την παρούσα εξέλιξη των πραγμάτων, η εφαρμογή της Συμφωνίας των Παρισίων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι εκ των ων ουκ άνευ, ιδιαίτερα για τις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, μεταξύ αυτών και για την Ιταλία, την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η εφαρμογή της Συμφωνίας των Παρισίων, εκτός από ευρέα προγράμματα προσαρμογής σε κάθε χώρα, περιφέρεια και νομό, προϋποθέτει μεταξύ άλλων και την αλλαγή της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο καύσιμο που χρησιμοποιείται σε κάθε χώρα.
Το ίδιο ισχύει βέβαια και παγκόσμια. Σε πρόσφατη Έκθεση που δημοσίευσαν από κοινού επιστήμονες από το Ινστιτούτο Potsdam, την Ακαδημία Αθηνών και άλλα γνωστά Ινστιτούτα, προκύπτει ότι για την περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις 27 χώρες-μέλη, είναι εφικτή η χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας κατά 80% στο συνολικό μείγμα καυσίμων.
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας από τον ήλιο, τον άνεμο, τη γεωθερμία, τα κύματα και τις μικρές υδροηλεκτρικές και άλλες εγκαταστάσεις, φέρνουν τη χώρα μας, μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες του Νότου, στην πρώτη γραμμή χωρών που είναι προικισμένες με σημαντικά αυξημένες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Η απαίτηση της Συμφωνίας των Παρισίων για πλήρη απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050, φαίνεται ότι είναι και αυτή εφικτή, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ακόμα η συνέχεια της σχετικής μελέτης. Όλα αυτά βρίσκονται σε εξέλιξη και δημιουργούν ένα κλίμα αισιοδοξίας για το μέλλον.
Θα πρέπει εδώ να τονιστεί ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης έχουν υπολογιστεί από την Τράπεζα της Ελλάδος, σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών και άλλα ιδρύματα, ότι θα υπερβούν τα 700 δισ. ευρώ στο τέλος του αιώνα στην περίπτωση του σεναρίου που δεν λαμβάνονται καθόλου μέτρα. Το κόστος αυτό μπορεί να μειωθεί σχεδόν στο μισό για την Ελλάδα με την ορθή εφαρμογή πολιτικών προσαρμογής, πράγμα που ήδη εξελίσσεται στη χώρα σε μεγάλα προγράμματα όπως το LIFE-IP, το οποίο δημιουργήθηκε αρχικά σε συνεργασία του Υπουργείου Ενέργειας και της Ακαδημίας Αθηνών.
Χαρακτηριστικά εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι πολύ ακραία φαινόμενα, όπως ο μεσογειακός κυκλώνας Daniel, έχουν δημιουργήσει κόστος που υπολογίζεται ότι θα υπερβεί τα 4 δισ. ευρώ. Το ζήτημα είναι επείγον και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπισθεί απ’ όλες τις χώρες, όχι μόνο εκείνες που είναι μέλη της Ε.Ε. αλλά και παγκόσμια.
*Ο κ. Χρήστος Σ. Ζερεφός είναι Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή, Επίτιμος Καθηγητής της Φυσικής της Ατμόσφαιρας