O όρος «πολυκρίση» μπορεί να επινοήθηκε τη δεκαετία του ’90, όμως βρήκε τη θέση του στο πολιτικό λεξιλόγιο το 2016, όταν ο Jean-Claude Juncker θέλησε να περιγράψει την εμπειρία του ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διαχειριζόμενος πολλές, διαφορετικές, αλλά και ταυτόχρονες προκλήσεις: το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας, τις προσφυγικές ροές από τον πόλεμο στη Συρία, την έξαρση της επιθετικότητας του Πούτιν και το επαπειλούμενο, τότε, Brexit.
Επτά και πλέον χρόνια μετά, όλοι συνειδητοποιούμε πως εκείνη η συνθήκη ήταν το προοίμιο μιας νέας πραγματικότητας. Μπορεί ο ίδιος ο όρος «κρίση» να δηλώνει μια οξεία κατάσταση, συχνά παροδικής φύσης. Ωστόσο, η πολυπλοκότητα των σημερινών γεωπολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων συνυφαίνει πλέον μεταξύ τους τα μεμονωμένα γεγονότα, διαμορφώνοντας μια καινούργια και πιο σύνθετη εικόνα με διάρκεια. Εικόνα που αρκετοί περιγράφουν και ως «αεικρίση».
Ανεξαρτήτως ορολογίας και προσέγγισης, πάντως, το φαινόμενο είναι ήδη εδώ. Γιατί κανείς δεν αμφισβητεί ότι η τρέχουσα ιστορική φάση χαρακτηρίζεται από ένα κύμα διαδοχικών αναταραχών, οι οποίες αλληλοτροφοδοτούνται και αλληλοεπηρεάζονται. Δημιουργείται έτσι ένα διεθνές περιβάλλον με συνέπειες στο εσωτερικό των χωρών, πολύ μακριά από αυτό που άλλοτε θεωρούσαμε «φυσιολογικό». Συνεπώς, απέναντι σε αυτό, απαιτούνται νέα ερμηνευτικά εργαλεία και νέες απαντήσεις.
Οι οικονομικοί κραδασμοί, η πανδημία, οι φυσικές καταστροφές, οι μεταναστευτικές μετακινήσεις και οι γεωπολιτικές συγκρούσεις γίνονται πλέον κρίκοι μιας αλυσίδας που τυλίγει απειλητικά την ευημερία και τη συνοχή των κοινωνιών, γεννώντας την αβεβαιότητα και την αμφιβολία. Ταυτόχρονα, δοκιμάζουν τις αντοχές του κράτους να προσφέρει ασφάλεια και σιγουριά στους πολίτες του. Αλλά και τις δυνατότητες κάθε τόπου να ζήσει και να αναπτυχθεί, όπως αρχικά έχει ο ίδιος επιλέξει.
Ακριβώς για όλα τα παραπάνω, επιμένω πως για να πλοηγηθούμε μέσα σε αυτή την αχαρτογράφητη περίοδο πρέπει να αναζητήσουμε όχι την επάνοδο σε μια παλαιά κανονικότητα. Αλλά την έγκαιρη προσαρμογή στη νέα απαιτητική πραγματικότητα. Να μην προσδιοριζόμαστε από τις κρίσεις, αλλά από την υπέρβασή τους. Τολμώντας γενναίες αλλαγές. Και σφυρηλατώντας σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτείας και πολιτών. Μετατρέποντας δηλαδή σε μόνιμες ευκαιρίες τις πρόσκαιρες δυσκολίες.
Η πανδημία, για παράδειγμα, ανέδειξε τα τρωτά σημεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και μαζί τους τον δρόμο της ανάταξης, στον οποίο επικεντρωνόμαστε τώρα. Χτίζουμε έτσι το νέο ΕΣΥ με καλύτερες υπηρεσίες και έμφαση στην πρόληψη. Η εμπειρία, ωστόσο, μας οδήγησε και στα πεδία που γίνονται προτεραιότητες: στη λειτουργία του ΕΚΑΒ, στην ανακαίνιση των Τμημάτων Εκτάκτων Περιστατικών νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας, στα χρόνια νοσήματα και στην ψηφιοποίηση όλων των διαδικασιών υγείας.
Με τον ίδιο τρόπο αμυνόμαστε και στην κλιματική κρίση. Ενισχύοντας, από τη μία πλευρά, τις δυνάμεις και τα μέσα για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Από την άλλη, μελετώντας εξαρχής τη διαχείριση των υδάτων, καθώς οι εθνικές μας υποδομές είχαν διαμορφωθεί με καιρικά δεδομένα που σήμερα δεν ισχύουν. Ενώ στρατηγική μας παραμένει η «πράσινη» ανάπτυξη, είτε με τη στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είτε με την επεξεργασία των αποβλήτων και την εξάπλωση της ανακύκλωσης.
Ανεμογεννήτριες κοντά σε παραδοσιακό ανεμόμυλο στη Νάξο. Στρατηγική μας παραμένει η «πράσινη» ανάπτυξη, είτε με τη στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είτε με την επεξεργασία των αποβλήτων και την εξάπλωση της ανακύκλωσης, τονίζει ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Σε γεωπολιτικό επίπεδο, η Ελλάδα κατέχει έναν μοναδικό ρόλο στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Έτσι, σε ταραγμένους καιρούς, επιδιώκουμε η γεωγραφική της θέση να μετατραπεί σε διπλωματικό, ενεργειακό, αλλά και αμυντικό προτέρημα. Και, πράγματι, η χώρα αποτελεί ήδη σταθερό προγεφύρωμα ειρήνης και συνεργασίας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Διεθνή ενεργειακό κόμβο μεταξύ τριών ηπείρων. Και πυλώνα ασφαλείας, με ισχυρές και σύγχρονες Ένοπλες Δυνάμεις.
Τέλος, και η οικονομία επιδεικνύει εξαιρετικές δυνατότητες προσαρμογής, αντοχής και ανάπτυξης. Ύστερα από μία πολύχρονη κρίση, όχι μόνο ανθίσταται στις διεθνείς πιέσεις, αλλά βγαίνει και ισχυρότερη. Με εφόδιο το θετικό πρόσημο σε όλους τους δείκτες και την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, ο τόπος συνεχίζει να προσελκύει παραγωγικές επενδύσεις. Μειώνει διαρκώς την ανεργία και το δημόσιο χρέος, ενώ προωθεί δομικές μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν τη δυναμική του.
Όπως έχω πει, στόχος μας είναι να αυξάνεται ο δημόσιος πλούτος, ώστε αυτός να επιστρέφει και πάλι στους πολίτες μέσω των μεγαλύτερων μισθών και των καλύτερων κοινωνικών υπηρεσιών. Η ευημερία, όμως, θα είναι λειψή αν δεν συνδυάζεται με το αίσθημα ασφάλειας, δικαιοσύνης.
Όπως και με την αρμονία της εσωτερικής ζωής που καλλιεργεί η ενότητα και η συμπεριληπτικότητα. Αυτή τη συνολική πορεία προς την πρόοδο συμπυκνώνει η πολιτική του πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού.
Αυτή την Ελλάδα του 21ου αιώνα χτίζουμε ημέρα με την ημέρα, ανοίγοντας μέτωπο με διαχρονικές παθογένειες. Διορθώνοντας αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού και προχωρώντας στις γενναίες μεταρρυθμίσεις που ζητούν οι πολίτες. Μια χώρα που δεν θα ακολουθεί απλώς τις εξελίξεις, αλλά θα τις συνδιαμορφώνει. Με τις δυσκολίες να μετατρέπονται σε καταλύτες μετασχηματισμού. Και με τη σημερινή ανθεκτικότητα στις «αεικρίσεις» να γίνεται θεμέλιο για την οικοδόμηση ενός καλύτερου αύριο.
*Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης είναι Πρωθυπουργός της Ελλάδας