H πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε και εξακολουθεί να προκαλεί τη μεγαλύτερη οικονομική ύφεση που έχει γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα σε καιρό ειρήνης. Ο τουριστικός τομέας, σε αυτή την παγκόσμια υγειονομική κρίση, δέχθηκε το ισχυρότερο πλήγμα στην ιστορία του.
Ο ΣΕΤΕ, από τη στιγμή της εμφάνισης των πρώτων κρουσμάτων κορωνοϊού στην Ελλάδα, δεν υποτίμησε τον κίνδυνο. Αντιθέτως. Αντιλήφθηκε αμέσως ότι το μέγεθος των απωλειών για την οικονομία και ειδικότερα για τον τουρισμό θα είναι πολύ μεγάλο. Στο πλαίσιο αυτό, με όπλο την ωριμότητα και την ψυχραιμία, βάζοντας στο περιθώριο τον εύκολο και ευχάριστο στα αυτιά ορισμένων δρόμο του λαϊκισμού, τον δρόμο των ανεφάρμοστων λύσεων, κατέθεσε ρεαλιστικές προτάσεις για να στηριχθούν οι επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι, ολόκληρη η ελληνική κοινωνία που άμεσα ή έμμεσα έχει σχέση με τον τουρισμό.
Η μεγάλη προσπάθεια για το άνοιγμα του τουρισμού το καλοκαίρι έγινε με κόπο και θυσίες. Οι επιχειρηματίες και οι εργαζόμενοι του τουρισμού, σε πρωτόγνωρες συνθήκες, κατάφεραν να αντεπεξέλθουν και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Η χώρα έδειξε αντανακλαστικά και ο ελληνικός τουρισμός μια αξιοζήλευτη ωριμότητα και σε αυτή τη μεγάλη κρίση.
Το 2021, και υπό την προϋπόθεση ελέγχου της πανδημίας με την πολυαναμενόμενη έναρξη των εμβολιασμών το πρώτο τρίμηνο του έτους, θα ξεκινήσει η διαδικασία σταδιακής ανάκαμψης του ελληνικού τουρισμού, αν και το πρώτο τρίμηνο θα πρέπει να θεωρείται οριστικά χαμένο, όπως και το τρίμηνο που διανύουμε, λόγω της υγειονομικής κατάστασης και του δεύτερου lockdown με την άγνωστη διάρκεια. Με βάση ένα σχετικά ρεαλιστικό σενάριο, με τα τωρινά δεδομένα, το 2021 μπορεί η χώρα να φθάσει στο 50% των τουριστικών εσόδων του 2019. Αυτό προκύπτει και από τις μέχρι στιγμής προβλέψεις των μεγάλων tour operators, αεροπορικών εταιρειών και ευρωπαϊκών αεροδρομίων.
Σε αυτό το περιβάλλον, ο ΣΕΤΕ έχει ζητήσει τη χρονική επέκταση των μέτρων για όλο το πρώτο εξάμηνο του 2021, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με την αγορά εργασίας.
Στις προτεραιότητές μας πρέπει να μπει η μείωση του ΦΠΑ και στα καταλύματα και στο τουριστικό πακέτο, την κατάλληλη χρονική συγκυρία, έστω και πρόσκαιρα. Για όσους μήνες το 2021 μπορεί να λειτουργήσει ομαλά ο τουρισμός, θα είναι ένα βασικό εργαλείο που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι Έλληνες τουριστικοί επιχειρηματίες, για να ανακτήσουν μέρος της κίνησης από τις ξένες αγορές. Μην ξεχνάμε ότι στη φάση της ανάκαμψης του τουρισμού θα βρεθούμε αντιμέτωποι με παγκόσμιες δυνάμεις, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και άλλοι, στοχεύοντας στις ίδιες αγορές, αλλά με διαφορετική ευελιξία στην τιμολογιακή πολιτική.
Επίσης, ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στο θέμα της ρευστότητας και στην ολοκλήρωση του πλαισίου των προτάσεων για χρηματοδοτήσεις μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ο ΣΕΤΕ θεωρεί ότι τα κονδύλια που πρόκειται να διοχετευθούν στην ελληνική οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης θα στηρίξουν σημαντικά την προσπάθεια της χώρας να εξέλθει από την πρωτοφανή κρίση που προκάλεσε η πανδημία, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσουν πολλαπλασιαστικά θετικό αποτέλεσμα στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Παράλληλα, για το 2021 πρέπει να επιτευχθεί μια συντονισμένη δράση στα ταξίδια και η θέσπιση ενιαίων κανόνων, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Να αποφασιστεί, δηλαδή, κατ’ αρχήν σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο ότι δεν θα έχει πλέον δικαίωμα η κάθε χώρα να θέτει τους δικούς της κανόνες, να βάζει τις καραντίνες έτσι όπως το κρίνει, αλλά να υπάρχει ένας ενιαίος αυστηρός κανόνας, ο οποίος να αναπροσαρμόζεται δυναμικά εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν.
Όμως, η στρατηγική του ΣΕΤΕ σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία δεν είναι μόνο να βρεθούν τρόποι και εργαλεία για την επιβίωση του τουρισμού, αλλά και να τεθούν οι βάσεις για την «επόμενη μέρα». Ο στόχος είναι, όταν αυτό καταστεί εφικτό υγειονομικά, να επιστρέψει ο ελληνικός τουρισμός ακόμη πιο ανταγωνιστικός και καλύτερος απ’ ό,τι ήταν πριν από την κρίση της πανδημίας.
Η παραλία Κουτσομύτη στην Αστυπάλαια. Το «πράσινο» project που θα υλοποιηθεί στο νησί δείχνει τον δρόμο για ανάλογες δράσεις, καθώς (και) τουριστική επιχειρηματικότητα χωρίς προστασία του περιβάλλοντος, δεν μπορεί να υπάρξει. shutterstock / leoks
Ο τουρισμός, με βάση τα μοναδικά φυσικά, πολιτιστικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του κάθε προορισμού, μπορεί να λειτουργήσει ως εφαλτήριο για την οικονομική, κοινωνική και αειφόρο ανάπτυξη.
Και αυτό σημαίνει ότι ο ΣΕΤΕ, παράλληλα με τη διαχείριση της κρίσης, θα συνεχίσει να επιδιώκει την υιοθέτηση ενός επενδυτικού περιβάλλοντος φιλικού και ευέλικτου για νέες μεγάλες επενδύσεις, με απλούστευση των διαδικασιών, χωρίς γραφειοκρατία, με ασφάλεια δικαίου και με ένα σύγχρονο, απλό και δίκαιο φορολογικό πλαίσιο, που θα βοηθά την ανταγωνιστικότητα και θα συμβάλλει και αυτό με τη σειρά του στην προσέλκυση επενδύσεων.
Ο ΣΕΤΕ θα συνεχίσει να προωθεί με συγκεκριμένες προτάσεις την καλύτερη δυνατή διαχείριση των προορισμών, που στηρίζεται σε συνολική βελτίωση των υποδομών (διαχείριση απορριμμάτων - υγρών αποβλήτων, ενεργειακή και υδατική επάρκεια, υλοποίηση τοπικών χωροταξικών σχεδίων, διαχείριση του χώρου και του περιβάλλοντος κ.ά.). Γιατί τουριστική επιχειρηματικότητα χωρίς προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί να υπάρξει.
Η ισόρροπη και μακροχρόνια τουριστική ανάπτυξη συνδέεται άμεσα με την έννοια της αειφορίας με έναν ολιστικό τρόπο. Και αυτό σημαίνει προστασία του περιβάλλοντος, κοινωνική ανταποδοτικότητα, ενίσχυση της τοπικής απασχόλησης, διατήρηση και ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού. Η ολιστική βιώσιμη ανάπτυξη είναι αναγκαία προϋπόθεση για να μπορέσει η Ελλάδα να πρωταγωνιστήσει με αξιώσεις και την επόμενη, μετά την πανδημία, εποχή.
Είναι καθήκον μας, παρά τη σφοδρότητα αυτής της κρίσης, να βλέπουμε, να σχεδιάζουμε και να προετοιμαζόμαστε για τη νέα σελίδα του ελληνικού τουρισμού. Με το βλέμμα στραμμένο στην «επόμενη μέρα», να αποδείξουμε για ακόμα μία φορά ότι μπορούμε να βγαίνουμε νικητές από κάθε κρίση που αντιμετωπίζουμε.
*Ο κ. Γιάννης Ρέτσος είναι Πρόεδρος Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) - Διευθύνων Σύμβουλος και από τους βασικούς μετόχους της εταιρείας Electra Hotels & Resorts. Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) από τον Απρίλιο του 2011 έως τον Ιούλιο του 2017 και Πρόεδρος των Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής-Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ) από το 2009 έως το 2012.