Στο Athens Democracy Forum, ένα συνέδριο που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα για τη Δημοκρατία και τον Πολιτισμό σε συνεργασία με τους «New York Times», πολιτικοί απ’ όλο τον κόσμο και άνθρωποι που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την πολιτική σκέψη συζήτησαν για θέματα που αφορούν την εξέλιξη και την πορεία της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Παρατίθενται περιληπτικά κάποια από τα θέματα που αναπτύχθηκαν, καθώς και οι βασικές ιδέες που υποστήριξαν οι ομιλητές.
«Εμείς και Αυτοί»: Οι τεκτονικές πλάκες του εθνικισμού και της πολυπολιτισμικότητας
Το θέμα: Ο εθνικός, ο φυλετικός και ο θρησκευτικός φανατισμός αυξάνονται και τροφοδοτούν τη μισαλλοδοξία, τον αποκλεισμό, τον λαϊκισμό και τις συγκρούσεις. Γιατί τα ιδεώδη της πολυπολιτισμικότητας και της ένταξης είναι τόσο απροσδιόριστα και απαξιωμένα;
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Nathan Law, πολιτικός και ακτιβιστής από το Χονγκ Κονγκ, Kassem Eid, ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συγγραφέας, Sergey A. Karaganov, κοσμήτορας του School of International Economics and Foreign Affairs of the National Research University Higher School of Economics και επίτιμος πρόεδρος του Presidium of the Council on Foreign and Defense Policy in Moscow. Τη συζήτηση συντόνισε η Katrin Bennhold, επικεφαλής του γραφείου των «New York Times» στο Βερολίνο.
Κ. Bennhold: Το θέμα μας σήμερα είναι τόσο παλιό όσο και η ίδια η ανθρωπότητα: «εμείς κι αυτοί» - εμείς εναντίον των άλλων. Nathan, εσύ και πολλοί ακόμα αγωνίζεστε στο Χονγκ Κονγκ για τις δημοκρατικές ελευθερίες, ενώ στη Δύση δυσκολευόμαστε να διαφυλάξουμε τις δικές μας δημοκρατίες. Τι σημαίνει για σας το «εμείς» και το «αυτοί»;
N. Law: Το θέμα του Χονγκ Κονγκ είναι πραγματικά μεγάλο αυτή την περίοδο, και ειδικά το ότι αγωνιζόμαστε για τη δημοκρατία και την αυτονομία της πατρίδας μας. Από προσωπική πείρα, μπορώ να πω πως η χειρότερη μορφή του «εμείς κι αυτοί» είναι η ανατροφοδότηση και η χρήση παραπλανητικών πολιτικών εκστρατειών με στόχο τη δημιουργία νέων συγκρούσεων μεταξύ των ανθρώπων. Δηλαδή αυτό που έκανε η Κίνα.
Κ. Bennhold: Το 2011, κ. Eid, κάνατε περίπου αυτό που κάνει σήμερα ο Nathan -αγωνιστήκατε για τη δημοκρατία στη χώρα σας, τη Συρία, και υποστήκατε πολλά γι’ αυτό. Κάνατε τις ίδιες εκκλήσεις για βοήθεια προς τη Δύση όπως ακριβώς κάνει και ο Nathan σήμερα. Μπορείτε να μας δώσετε μια σύντομη εικόνα της προσπάθειάς σας;
K. Eid: Μεγάλωσα μέσα στη φτώχεια, σε ένα πολύ ζοφερό μέρος, όπου τα όνειρα συνθλίβονται και δεν επιτρέπεται να έχεις γνώμη. Από τη στιγμή που γεννιόμασταν, μας έλεγαν πως ακόμα και οι τοίχοι έχουν αυτιά, πως δεν έπρεπε να μιλάμε, να σκεφτόμαστε, να αγαπάμε ή να ονειρευόμαστε. Το μοναδικό μου όνειρο, αλλά και όλων στη Συρία, ήταν να φύγουμε από τη χώρα ώστε να ξεφύγουμε από αυτή τη μεγάλη φυλακή χωρίς τοίχους. Όμως, το 2011 τα όνειρά μας άλλαξαν. Κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, αντί να σκεφτόμαστε πως πρέπει να εγκαταλείψουμε τη Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο και να τρέξουμε στην Ευρώπη ή την Αμερική, θέλαμε απλώς να μείνουμε στις χώρες μας και να τις κάνουμε ένα καλύτερο μέρος για όλους. Βγήκαμε στους δρόμους και φωνάξαμε για ελευθερία και δημοκρατία. Ωστόσο, ανακαλύψαμε ότι όλα αυτά ήταν ανοησίες. Τελικά νομίζω πως η δημοκρατία δεν είναι για όλους.
Κ. Bennhold: Η Δύση, κ. Karaganov, μοιάζει να αδυνατεί να εκπληρώσει την υπόσχεσή της για μια πολυεθνική δημοκρατία, όπου δεν υπάρχει το «εμείς κι αυτοί», αλλά μόνο το «εμείς». Από τη σκοπιά της Ρωσίας και της Μόσχας του 2019, ο φιλελευθερισμός αποτυγχάνει; Η δυτική Δημοκρατία εγκαταλείπει τη σκηνή;
S. Karaganov: Πρέπει να πω ότι διαφωνώ με το ότι η δημοκρατία, σε παγκόσμιο επίπεδο, πεθαίνει. Αντίθετα, ο κόσμος είναι πιο δημοκρατικός για δύο λόγους. Πρώτον, οι χώρες είναι πιο ελεύθερες από ποτέ να επιλέξουν την κυβέρνηση που θα τους εκπροσωπήσει, τον τρόπο που θα διαμορφώσουν τον πολιτισμό τους ή τα οικονομικά μοντέλα που θα ακολουθήσουν. Δεύτερον, ακόμη και σε πιο αυταρχικές χώρες, οι άνθρωποι των πρώην δημοκρατικών χωρών, λόγω της πληροφόρησης, έχουν περισσότερες δυνατότητες να επηρεάσουν τις κυβερνήσεις τους.
Το κόστος της ανισότητας: Ο προοδευτικός καπιταλισμός δεν είναι σχήμα οξύμωρο
Το θέμα: «Είτε θα έχουμε δημοκρατία είτε συσσώρευση του πλούτου στα χέρια λίγων -δεν μπορούμε να έχουμε και τα δύο», έχει δηλώσει ο Louis Brandeis, μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. Έχει δίκιο; Μπορεί η οικονομική ανισότητα να εξισορροπείται χωρίς να αποθαρρύνεται η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα;
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Paul Polman, πρώην CEO της Unilever και συνιδρυτής και πρόεδρος της Imagine, Margot Wallstrom, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, Άννα Διαμαντοπούλου, πρόεδρος του οργανισμού ΔΙΚΤΥΟ για τη ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Τη συζήτηση συντόνισε η Liz Alderman, επικεφαλής των ανταποκριτών στο τμήμα ευρωπαϊκής επιχειρηματικότητας των «New York Times».
L. Alderman: Γιατί οι πλούσιοι συνεχίζουν να γίνονται ακόμη πιο πλούσιοι, η μεσαία τάξη να αποδομείται και οι φτωχοί να αδυνατούν να εξελιχθούν;
M. Wallstrom: Πιστεύω πραγματικά ότι, σήμερα, ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται σε ένα είδος αγώνα ανάμεσα στο καλό και το κακό. Επίσης, πιστεύω ότι η αυξανόμενη ανισότητα υπονομεύει τη δημοκρατία. Κι αυτό συμβαίνει επειδή έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας στις κυβερνήσεις ενώ η κοινωνία ξεφτίζει.
Έτσι, παρατηρούμε πως οι κοινωνικές συγκρούσεις αυξάνονται, ενώ το ταξικό χάσμα ανάμεσα στους αστούς και τους αγρότες μεγαλώνει. Εάν η δημοκρατία δεν προσφέρει οικονομική ανάπτυξη, ευημερία και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, τότε οι άνθρωποι θα χάσουν την πίστη τους στο συγκεκριμένο πολίτευμα και στα δημοκρατικά θεσμικά όργανα.
L. Alderman: Ένα από τα θέματα που αντιμετωπίζουμε, κα Διαμαντοπούλου, είναι η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της τεχνολογίας (όπως λ.χ. η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο εργασίας), καθώς και η συνεχιζόμενη εξάπλωση της επονομαζόμενης «gig economy» («Οικονομία του Διαμοιρασμού»), η οποία, όπως ανακαλύπτουμε, δεν εμπεριέχει όσο διαμοιρισμό εργασίας μάς είχε υποσχεθεί. Πρόκειται για οικονομικές εξελίξεις που ναι μεν συνέβαλαν στη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά με πολύ χαμηλότερη ποιότητα για τους εργαζομένους. Πώς κρίνετε τη συνεχιζόμενη έλλειψη υποστήριξης των εργαζομένων;
Α. Διαμαντοπούλου: Η ανισότητα είναι λέξη-κλειδί στη διαδρομή της ανθρώπινης ιστορίας, με διαφορετικές μορφές ανά τους αιώνες. Προσωπικά, δυσκολεύομαι πολύ να μιλήσω γενικά για την ανισότητα. Θα ήθελα, λοιπόν, να επικεντρωθώ στον δυτικό κόσμο, στις δυτικές δημοκρατίες και σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα: την καινούργια και μεγάλη τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Τις τελευταίες δεκαετίες στις δυτικές δημοκρατίες, δηλαδή στις σύγχρονες δημοκρατίες, είχαμε καταφέρει να συνδυάσουμε τη δημοκρατία με μια σχετικά δίκαια κατανεμημένη ευημερία. Το αποτέλεσμα ήταν η ύπαρξη ισχυρής μεσαίας τάξης και κοινωνικής κινητικότητας. Αυτό, όμως, έχει σταματήσει να συμβαίνει πλέον και γι’ αυτό παρατηρείται η αύξηση των ανισοτήτων.
L. Alderman: Ακούμε, κ. Polman, ανθρώπους σαν κι εσάς να μιλούν για κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις. Πώς μπορείτε, όμως, όσον αφορά τόσο τη δική σας όσο και άλλες εταιρείες, να μας πείσετε ότι αυτά δεν είναι απλά κουβέντες;
P. Polman: Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με μια θετική δήλωση. Αναμφίβολα, τις τελευταίες 5-6 δεκαετίες έχουμε βγάλει από τη φτώχεια περισσότερους ανθρώπους όσο ποτέ άλλοτε στην παγκόσμια ιστορία -κι αυτό πρέπει να μας ικανοποιεί. Από την άλλη, ο πληθυσμός έχει τριπλασιαστεί, αλλά το παγκόσμιο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) έχει αυξηθεί εννέα φορές στο ίδιο διάστημα. Προφανώς, με την αύξηση του πληθυσμού που προβλέπουμε, η τάση δεν είναι υπέρ μας. Έτσι, ενώ πολλοί ισχυρίζονται ότι με βάση τους δείκτες κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση, η αλήθεια είναι ότι δεν κινούμαστε αρκετά γρήγορα.
Η έναρξη του Athens Democracy Forum στο Ζάππειο Μέγαρο της Αθήνας.
Επιστροφή στα βασικά: Αποκαθιστώντας την πίστη μας στις πρωταρχικές αξίες
Το θέμα: Η διάψευση των προσδοκιών μας από τη φιλελεύθερη δημοκρατία ήρθε αντιμέτωπη με έναν υπαρξιακό κίνδυνο. Κι ενώ το πρόβλημα περιγράφεται πλήρως, είναι λίγες οι απτές λύσεις που προτείνονται για να αντιστραφεί το χάσμα που νιώθουν οι ψηφοφόροι για τους εκλεγμένους ηγέτες και τους θεσμούς τους. Ποια είναι η απάντηση ή οι απαντήσεις σε αυτό το πρόβλημα;
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Huiyao (Henry) Wang, ιδρυτής και πρόεδρος στο Κέντρο για την Κίνα και την Παγκοσμιοποίηση, Jayathma Wickramanayake, εντεταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για θέματα νεολαίας, Karolina Wigura, κοινωνιολόγος - Ίδρυμα Kultura Liberalna της Πολωνίας. Τη συζήτηση συντόνισε ο Steven Erlanger, επικεφαλής ανταποκριτής των «New York Times» για θέματα ευρωπαϊκής διπλωματίας.
S. Erlanger: Είναι γνωστό πως υπάρχει ένα είδος απογοήτευσης με τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Νομίζω, όμως, ότι πρέπει να ψάξουμε τις ρίζες και τις πηγές της εν μέρει στην ανθρώπινη φύση και εν μέρει στον τρόπο με τον οποίο οργανώνουμε τις κοινωνίες μας.
Κ. Wigura: Πιστεύω ότι, αν οι πολίτες κατακλυστούν από θυμό και οργή, τότε το κράτος δικαίου δεν θα έχει διάρκεια. Ποιο είναι το συναίσθημα ή η αίσθηση που κατέστησε δυνατή τη νίκη των λαϊκιστών, αλλά και διατηρεί ακόμα και σήμερα τη δημοφιλία τους σε χώρες όπως η δική μου, για παράδειγμα; Νομίζω πως είναι το αίσθημα της απώλειας. Όλοι συμφωνούμε πως η ανάπτυξη είναι κάτι θετικό. Ωστόσο, η ανάπτυξη σημαίνει αλλαγή και η αλλαγή απώλεια: απώλεια της οικογένειας και των ανθρώπινων σχέσεων. Και οι λαϊκιστές διοχετεύουν το αίσθημα της απώλειας σε εμφύλιο πόλεμο, μίσος και απέχθεια.
S. Erlanger: Προέρχεστε από μια χώρα που αγωνίζεται να βρει τον σωστό τρόπο εκπροσώπησης των πολιτών της. Τι πιστεύετε, κ. Wang, πως πρέπει να παρέχουν οι κυβερνήσεις, οι δημοκρατικές κυβερνήσεις, στους πολίτες τους;
H. Wang: Βρισκόμαστε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, αλλά και σε ένα σταυροδρόμι. Επτάμισι δεκαετίες έπειτα από έναν μεγάλο παγκόσμιο πόλεμο, η δημοκρατία έχει ακμάσει σε πολλά κράτη και τα έχει οδηγήσει στην ευημερία. Πιστεύω λοιπόν ότι το παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης -το οποίο καθοδηγείται από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και άλλες χώρες- έχει προετοιμάσει πραγματικά τον δρόμο για πολλά καλά πράγματα που θα συμβούν. Αλλά όσο περνά ο καιρός και με όλη αυτή την τεχνολογική εξέλιξη ή τη συγκλονιστική ανάπτυξη που βιώνουμε, είναι καιρός να αναθεωρήσουμε το δημοκρατικό μας μοντέλο. Χρειάζεται να το αναβαθμίσουμε, να το επανεφεύρουμε.
S. Erlanger: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κ. Wickramanayake, που μας έχουν επηρεάσει όλους, αλλά κυρίως τους νέους, πιστεύετε πως βοηθούν ή πως βλάπτουν τη δημοκρατία;
J. Wickramanayake: Νομίζω ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σίγουρα δίκοπο μαχαίρι. Αγωνίζομαι πολύ για να επικοινωνήσω το έργο των Ηνωμένων Εθνών με τρόπο συμβατό προς τους νέους, κάτι αναμφίβολα σημαντικό και κρίσιμο, δεδομένου ότι ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός σήμερα είναι κάτω από 30 ετών. Νομίζω είναι αρκετοί οι λόγοι που απομακρύνουν τους νέους από τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τη δέσμευσή τους στους δημοκρατικούς θεσμούς. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς, όμως, είναι ένας από τους σημαντικότερους.
Η κατάρρευση των παραδοσιακών κομμάτων
Το θέμα: Σήμερα, τα παραδοσιακά κόμματα σε πολλές ώριμες δημοκρατίες μοιάζουν να είναι πολωμένα, αποδυναμωμένα και αποξενωμένα από το κοινό. Έτσι, αφήνουν χώρο σε λαϊκίστικα κόμματα και ηγέτες, που θέτουν τα προσωπικά τους συμφέροντα πάνω από τις αξίες της δημοκρατίας. Γιατί συνέβη αυτό και ποια είναι η λύση;
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Γιώργος Α. Παπανδρέου, πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας, Angie Hobbs, καθηγήτρια φιλοσοφίας στο University of Sheffield, Jay Weatherill, πρώην κυβερνήτης της Νότιας Αυστραλίας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας. Τη συζήτηση συντόνισε ο Serge Schmemann, υπεύθυνος προγράμματος στο Athens Democracy Forum και μέλος του συντακτικού συμβουλίου των «New York Times».
S. Schmemann: Τα πολιτικά κόμματα αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο μιας ζωντανής δημοκρατίας. Θεωρητικά, ο ρόλος τους είναι να κρατούν, να χαλιναγωγούν τις συναισθηματικές αντιδράσεις του εκλογικού σώματος. Επομένως, κ. Παπανδρέου, επιτρέψτε μου να σας θέσω το πρώτο ερώτημα. Ο πατέρας σας ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ, ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα στην Ελλάδα. Ωστόσο, το 2012 παραιτηθήκατε από το κόμμα και πλέον είστε βουλευτής ως μέλος ενός νέου κόμματος που ονομάζεται Κίνημα Αλλαγής. Γιατί μετακινηθήκατε από το ΠΑΣΟΚ, που ήταν ένα καθιερωμένο κόμμα;
Γ. Παπανδρέου: Στην Ελλάδα υπήρξε τέτοια συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας που τελικά υπονομεύθηκε η δημοκρατία. Πλέον, δεν είναι απαραίτητη η ένταξη κάποιου σε ένα κόμμα. Για να εκλεγεί, χρειάζεται μια γενναιόδωρη χρηματοδότηση και τα media με το μέρος του. Επίσης, κάποτε, πολλά κόμματα ήταν ένας τρόπος έκφρασης. Σήμερα, όμως, οι άνθρωποι εκφράζονται προσωπικά μέσα από το Facebook και τα social media. Αυτό που χρειάζεται είναι να δημιουργηθούν κόμματα πολύ πιο ανοιχτά και συμμετοχικά, αφού όλο και περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν έχουν πραγματικό λόγο σε όσα συμβαίνουν στη χώρα τους.
S. Schmemann: Κυρία Hobbs, αφιερώνετε πολύ χρόνο στη μελέτη της Αρχαίας Ελλάδας, όπου η ρητορική και η λογική πρωτοστατούσαν στις συζητήσεις των ελίτ. Τώρα που αυτό έχει υποκατασταθεί από τη «φούσκα» των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, πώς εκτιμάτε ότι πρέπει να διαμορφωθεί ο δημόσιος διάλογος που χρειάζεται η δημοκρατία;
Α. Hobbs: Όταν η πολιτική ενός κόμματος δεν λειτουργεί τόσο καλά, τότε οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι θέτουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες πάνω από το κόμμα τους ή τα κόμματα θέτουν τη δική τους επιτυχία πάνω από το εθνικό συμφέρον. Επίσης, εάν τα κόμματα αδυνατούν να αντιλαμβάνονται και να αντιδρούν γρήγορα στις τεράστιες αλλαγές, τότε απομακρύνουν τους ανθρώπους, δεν ψηφίζονται, δεν μετέχουν στον δημόσιο διάλογο και εστιάζουν σε μεμονωμένα ζητήματα.
S. Schmemann: Οι δημοσκοπήσεις που έχω δει από την Αυστραλία, κ. Weatherill, δείχνουν ότι λιγότεροι από τους μισούς Αυστραλούς ηλικίας κάτω των 44 ετών προτιμούν τη δημοκρατία έναντι άλλων μορφών διακυβέρνησης. Πιστεύετε πως πρόκειται για κρίση ή για μια διαδικασία ανανέωσης μεταξύ των νέων;
J. Weatherill: Δεν νομίζω ότι ο τρόπος με τον οποίο οι νέοι ανταποκρίνονται στην πολιτική διαφέρει απ’ αυτόν των υπολοίπων. Υπάρχει μια γενικευμένη απογοήτευση με την πολιτική και τους πολιτικούς. Όταν συναντάς πολιτικούς που δεν είναι σε θέση να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά σου, είτε είναι διεφθαρμένοι είτε ανίκανοι. Πρέπει να αναδομήσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις λαμβάνουν αποφάσεις. Πρέπει να εστιάσουμε στο ίδιο το πρόβλημα, ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε, αξιοποιώντας το μεγαλύτερο όπλο που διαθέτουμε: την κοινή λογική των απλών πολιτών.
Η σωστή και η λανθασμένη χρήση των social media
Το θέμα: Τα social media παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διασύνδεση των ανθρώπων στις μέρες μας. Ωστόσο, είναι υπεύθυνα και για την εξάπλωση της παραπληροφόρησης και του μίσους. Πώς αντιμετωπίζουμε αυτό το δίλημμα;
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Laura Chinchilla, πρώην πρόεδρος της Κόστα Ρίκα και πρόεδρος της Επιτροπής Kofi Annan για τις Εκλογές και τη Δημοκρατία στην Ψηφιακή Εποχή, Crystal Patterson, διευθυντής παγκόσμιων πολιτικών συνεργασιών στο Facebook, Alvin Carpio, διευθύνων σύμβουλος της Fourth Group (οργανισμός που επικεντρώνεται σε θέματα τεχνολογίας). Τη συζήτηση συντόνισε η Alicia Wittmeyer, αρθρογράφος των «New York Times».
Α. Wittmeyer: Κυρία Chinchilla, αναφέρατε στην ομιλία σας ότι «συζητάμε πολύ για τους τρόπους με τους οποίους τα social media διαμορφώνουν τις δημοκρατικές διαδικασίες στον δυτικό ανεπτυγμένο κόσμο», αλλά «συζητάμε λιγότερο για το πώς λειτουργούν στον Νότο». Τι δεν καταλαβαίνουμε; Τι έχουμε παρεξηγήσει;
L. Chinchilla: Δεν δημιούργησαν τα social media τα προβλήματα που συζητήσαμε εδώ, απλά ενίσχυσαν κάποια από αυτά. Μέρος της πολυπλοκότητας που πρέπει να εξετάσουμε είναι ότι τα social media δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιοχές, σε όλες τις κοινωνίες και σε όλα τα θέματα.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι ορισμένες χώρες είναι πιο ευάλωτες από άλλες. Στις χώρες του νότιου ημισφαιρίου είναι πιο συνηθισμένο να εντοπίζονται υψηλά επίπεδα πόλωσης, ασθενέστερα θεσμικά όργανα και δημόσια δυσπιστία. Και υπάρχουν χαμηλά επίπεδα, όχι μόνο του ψηφιακού αλφαβητισμού, αλλά αλφαβητισμού γενικά. Αυτά είναι, λοιπόν, τα τρωτά σημεία που πρέπει να γνωρίζουμε όταν αναλύουμε τις αρνητικές επιπτώσεις των social media στον δημόσιο διάλογο, στις διαβουλεύσεις και τη δημοκρατία.
Α. Wittmeyer: Κυρία Patterson, τι κάνει το Facebook με τα θέματα πολιτισμικής επάρκειας ώστε να καταλαβαίνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται πριν πάει κάτι στραβά, αντί να το διορθώνει αργότερα;
C. Patterson: Εδώ και καιρό, κάνουμε μια μεγάλη προσπάθεια. Προσπαθούμε να συνεργαστούμε με τις κυβερνήσεις, αλλά και με τους πολίτες. Συνεργαζόμαστε με διάφορους διεθνείς οργανισμούς που γνωρίζουν καλά τα πολιτισμικά πρότυπα και τη γεωπολιτική δυναμική συγκεκριμένων χωρών και περιοχών μέχρι να καταλήξουμε στο ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσουμε, αλλά και στο πώς θα τα χρησιμοποιήσουμε. Και έχουμε βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. Κατά την άποψή σας, σε κάποιες περιπτώσεις αργούμε να καταλάβουμε τον αντίκτυπο που έχουν τα εργαλεία μας στα υπάρχοντα προβλήματα. Κι αυτό είναι πρόκληση για εμάς.
Α. Wittmeyer: Θα ήθελα να μιλήσουμε για την αγορά και για το «echo chamber» (ΣτΜ. περιβάλλον, ειδικά στα social media, στο οποίο οποιαδήποτε γνώμη είναι πιθανό να επιδοκιμαστεί επειδή θα διαβαστεί ή θα εισακουστεί μόνο από άτομα που έχουν παρόμοιες απόψεις). Κύριε Carpio, όταν προετοιμάζαμε αυτό το πάνελ και προέκυψε το ερώτημα αν τα social media δημιούργησαν το φαινόμενο «echo chamber», είπατε πως δεν το δημιούργησαν -υπήρχε ήδη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το έφεραν στην επιφάνεια. Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό;
Α. Carpio: Αν το καλοσκεφτείτε, η δημοκρατία, για χιλιετίες, δημιουργούσε η ίδια «echo chamber». Τα πολιτικά θεσμικά όργανα απευθύνονταν αποκλειστικά σε λίγο κόσμο, ώστε ήταν ένα «echo chamber» για την ελίτ. Άνθρωποι σαν εμένα (που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε μέρη όπως το Ανατολικό Λονδίνο, έναν από τους φτωχότερους δήμους του Ηνωμένου Βασιλείου), τους μετανάστες ή τις γυναίκες αγωνιστήκαμε για το δικαίωμά μας να ψηφίζουμε. Και πρέπει πραγματικά να το δούμε ιστορικά. Είναι κάτι πολύ πρόσφατο. Και όταν σκέφτομαι την 4η Βιομηχανική Επανάσταση, την τεχνολογία και την ικανότητα να βλέπω τι σκέφτονται πραγματικά οι άνθρωποι, νομίζω πως είναι μια όμορφη εξέλιξη. Ακούμε φωνές που δεν είχαμε ακούσει ποτέ πριν, ενώ τα μέσα μέσω των οποίων μπορείτε να εκφράσετε τις απόψεις και τις ιδέες σας, δεν ελέγχονται.