Aγαπητές φεμινίστριες του κόσμου,
Είμαι Ιρανή ηθοποιός και καλλιτέχνιδα. Ζω εξόριστη από το 2008, όταν πρωταγωνίστησα στην ταινία του Ridley Scott «Body of Lies» και οι ιρανικές αρχές με κατηγόρησαν ότι συνεργάζομαι με τη CIA.
Γράφω εξ ονόματος των γενναίων νέων γυναικών και ανδρών που ξεσηκώνονται ενάντια στην καταπίεση και την ανισότητα στο Ιράν. Ως εξόριστη, δεν έχω καμία εξουσία να εκπροσωπήσω αυτή τη θαρραλέα εξέγερση. Απλώς προσπαθώ να επαναλάβω τα συναισθήματα των αδελφών μου, για να βοηθήσω ολόκληρο τον κόσμο να καταλάβει τι συμβαίνει. Θέλω να μεταφράσω αυτή την ξένη γλώσσα -όχι μόνο τις λέξεις αλλά και το νόημά της.
Η εμπειρία μου, μεγαλώνοντας στο Ιράν μέχρι τα 25 μου και ζώντας κατόπιν στην εξορία τα τελευταία 14 χρόνια, μου έδωσε τη δυνατότητα να γίνω μια μορφή γέφυρας μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών πολιτισμών, που έχουν περισσότερα κοινά απ’ ό,τι πιστεύουν πολλοί στη Δύση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Generation Z, τους νέους που γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012 και αποτελούν την κινητήρια δύναμη πίσω από την επανάσταση τώρα.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι καταλαβαίνω ότι πολλοί στη Δύση χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να παρατηρήσουν την ιστορική επανάσταση που έχει ξεσπάσει τώρα στη χώρα μου. Το σπίτι μου, το Ιράν, βρίσκεται σε μια από τις πιο δυσνόητες περιοχές του κόσμου. Το σωστό και το λάθος είναι συχνά δυσδιάκριτα και πολλοί συμπατριώτες μου υποφέρουν. Ενώ το Ιράν είναι το λίκνο της σύγχρονης ανθρωπότητας από πολλές απόψεις, είναι επίσης ο πιο περίπλοκος πολιτικός, πολιτιστικός, κοινωνικός και θρησκευτικός ιστός που μπορεί να φανταστεί κανείς: οι αντιφάσεις είναι βαθιές μεταξύ τάξεων, ηλικιακών ομάδων, ακόμη και εντός των οικογενειών.
Οι αντιφάσεις και η σύγχυση των πολιτικών και των πολιτισμών της Μέσης Ανατολής είναι απλώς μια υπερβολική αντανάκλαση των αντιφάσεων και της σύγχυσης που χαρακτηρίζουν πολλά σημαντικά σημερινά παγκόσμια θέματα. Αντί για σαφή «σωστό - λάθος» και «μαύρο - άσπρο», ο κόσμος φαίνεται να είναι ένα ατελείωτο φάσμα αποχρώσεων του γκρι -ή ένα ουράνιο τόξο χρωμάτων, όπως προτιμώ να τον περιγράφω.
Γιατί, λοιπόν, αυτή η εξέγερση είναι διαφορετική; Επειδή αυτή τη φορά δεν υπάρχουν αποχρώσεις του γκρι.
Αυτό που θέλει η Generation Z του Ιράν είναι πολύ απλό: Ελευθερία. Ελευθερία επιλογής. Ελευθερία για τις Ιρανές γυναίκες να συμπεριφέρονται, να ντύνονται, να δρουν, να περπατούν και να μιλάνε ίσες με τους Ιρανούς άνδρες. Δεν υπάρχει καμία ιδεολογία, κανένα επίσημο πολιτικό κίνημα από τη δεξιά ή την αριστερά. Η απλότητα του αιτήματος για ελευθερία είναι αυτό που το κάνει τόσο ισχυρό. Δεν υπάρχουν δύο προοπτικές. Δεν υπάρχει σύνθετο επιχείρημα. Δεν υπάρχει χώρος για σύγχυση.
Νιώθω ότι αυτός είναι ο λόγος που προηγούμενες εξεγέρσεις, κάποιες πιο βίαιες, που καταπνίγηκαν βάναυσα, δεν πέτυχαν και δεν τράβηξαν την ίδια προσοχή παγκοσμίως.
Υποθέτω ότι, επειδή υπάρχουν πολλές λανθασμένες αντιλήψεις για την περιοχή μας, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι μπορεί παράλληλα να αποτελέσει και πηγή έμπνευσης. Έχουμε συνηθίσει να ακούμε για τρομοκράτες να ανατινάζονται. Διαβάζουμε για τις μεσαιωνικές πρακτικές του Ισλαμικού Κράτους και των Ταλιμπάν. Παρακολουθούμε τηλεοπτικά ρεπορτάζ που δείχνουν γυναίκες καλυμμένες από την κορυφή μέχρι τα νύχια, που δεν επιτρέπεται να οδηγούν ποδήλατα ή να οδηγούν αυτοκίνητα.
Αυτό που δεν βλέπει η Δύση, είναι ότι η δική μας Generation Z μοιάζει πολύ με τη δική σας: δημοσιεύουν βίντεο στο TikTok, ακολουθούν τους λογαριασμούς των αγαπημένων τους σταρ στο Instagram, λατρεύουν να τραγουδούν και να χορεύουν και να είναι χαρούμενοι. Αναζητούν νόημα σε έναν μπερδεμένο κόσμο. Αλλά πλέον βαρέθηκαν να ζουν αυτή τη διπλή ζωή -μια ζωή όπου βιώνουν ελευθερία μόνο στον εικονικό κόσμο ή πίσω από κλειστές πόρτες, ενώ δημόσια τα κορίτσια αναγκάζονται να καλύπτουν τα μαλλιά τους σαν να ζουν στον Μεσαίωνα.
Από την αρχή αυτής της επανάστασης, αναρωτιέμαι γιατί πολλές μεγάλες φεμινίστριες από τη Δύση και υπερασπιστές των δικαιωμάτων των γυναικών έχουν μείνει σιωπηλοί και δυσκολεύονται να υποστηρίξουν δημόσια την επανάστασή μας. Έχοντας ζήσει στη Δύση για τόσο καιρό, βλέπω πόσο δύσκολο πρέπει να είναι γι’ αυτές τις φεμινίστριες να κατανοήσουν το βάθος και την ιστορική σημασία αυτού που συμβαίνει στο Ιράν.
Επιβάλλεται να σας πω ότι στις πρώτες μέρες του σκληρού αγώνα τους, οι αδερφές μου ένιωθαν εγκαταλειμμένες από τις εξέχουσες φεμινίστριες της Δύσης. Η σιωπή από τόσες ισχυρές γυναίκες τούς ήταν ακατανόητη. Αναρωτιούνταν γιατί άνδρες όπως ο Trevor Noah, ο Justin Bieber ή ο Chris Martin και τα μέλη του συγκροτήματος Coldplay εξέφρασαν υποστήριξη από νωρίς, αλλά δεν έγινε το ίδιο από αρκετές διάσημες γυναίκες. Πώς γίνεται νεαρές Ιρανές, όπως η 16χρονη Nika Shakarami και η 22χρονη Mahsa Amini, να δολοφονούνται βάναυσα και πολλές Αμερικανίδες, που ήταν στην πρώτη γραμμή εμβληματικών φεμινιστικών κινημάτων, να μένουν σιωπηλές;
Διαδηλώτρια στη Στοκχόλμη κόβει τα μαλλιά της ως ένδειξη υποστήριξης στις Ιρανές. Τα μαλλιά συνδέονται με την ομορφιά και τη θηλυκότητα -στο Ιράν είναι υποχρεωτικό για τις γυναίκες να κρύβουν τα μαλλιά τους κάτω από μαντίλα.
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράν είναι ένας αγώνας για ελευθερία και ισότητα. Αυτό δεν είναι αγώνας ενάντια στη μαντίλα ή ενάντια στους άνδρες. Είναι αγώνας ενάντια στην άγνοια. Γι’ αυτό υποστηρίζεται τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες.
Οι αδερφές μου δίνουν, από πολλές απόψεις, τη μάχη όλων των γυναικών για τα δικαιώματα και την ισότητά τους. Η μόνη διαφορά είναι ότι ρισκάρουν τη ζωή τους κάθε μέρα.
Μπορείτε να είστε σίγουροι ότι οι επιδράσεις αυτού του κινήματος δεν περιορίζονται στα σύνορα του Ιράν. Θα επηρεάσουν ολόκληρη την περιοχή, δίνοντας ελπίδα σε άλλες γυναίκες που δεν μπορούσαν καν να ονειρευτούν να υψώσουν τη φωνή τους ενάντια σε όλα τα διαφορετικά είδη καταπίεσης που πρέπει να υπομένουν κάθε μέρα της ζωής τους.
Αλλά αυτό το κίνημα θα καταρρεύσει χωρίς εσάς. Δεν χρειαζόμαστε στρατιωτικές επεμβάσεις. Ακόμη και οι πολιτικές παρεμβάσεις αντιμετωπίζονται με καχυποψία από πολλούς ανθρώπους στη Μέση Ανατολή. Η δυτική εμπλοκή στο πραξικόπημα του 1953 κατά του Ιρανού πρωθυπουργού Mohammad Mossadegh είναι βαθιά ριζωμένη στην ιρανική ψυχή.
Ένα κίνημα σαν αυτό χρειάζεται δυνατές φωνές υποστήριξης. Το να μένεις σιωπηλός ισοδυναμεί με το να είσαι συνένοχος. Όπως το βλέπω εγώ, το να αγνοείς τις Ιρανές γυναίκες και τον θαρραλέο αγώνα τους σημαίνει να γυρίζεις την πλάτη σου σε αγώνες αιώνων των γυναικών για ελευθερία και ισότητα.
*H κα Golshifteh Farahani είναι Ιρανή ηθοποιός και καλλιτέχνιδα.
© 2022 The New York Times Company and Golshifteh Farahani