Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ήταν η αρχή - 14 χρόνια μετά, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδωσε οριστικό τέλος στη μακαριότητα και στην άκρατη αισιοδοξία του «τέλους της ιστορίας».
Αναγκαστικά όλοι είδαν (και αντιλήφθηκαν) τις πολλές δυνάμεις που μπορεί να δρουν κεντρόφυγα και να αναδιατάσσουν το παγκόσμιο σκηνικό. Στο διεθνές τοπίο, οι τεκτονικές πλάκες ισχύος μετακινούνται. Στην οικονομία, το ίδιο και μάλιστα εν μέσω νέας τραπεζικής αναταραχής. Στις κοινωνίες (και της προηγμένης Δύσης), η ανασφάλεια και οι αντιδράσεις επί παντός επιστητού ενισχύονται. Οι Κασσάνδρες έχουν κάθε λόγο να χαμογελούν -οι εξελίξεις τις δικαιώνουν.
Αλλά αυτό είναι η «μισή» ανάγνωση της κατάστασης και των δεδομένων. Μπορεί εύκολα να αντιτείνει κάποιος ότι στο διεθνές παιχνίδι ισχύος, η παγκοσμιοποίηση έχει κάνει τις σχέσεις αλληλεξάρτησης ισχυρότερες και η ήττα κάποιου ισχυρού μπορεί να σημάνει τη «φτώχεια» κάποιου άλλου. Ή, στην οικονομία, οι τράπεζες είναι καλύτερα προετοιμασμένες και τα αντανακλαστικά… εκγυμνασμένα μετά την εμπειρία της Lehman Brothers. Οι πιο αισιόδοξοι, μάλιστα, αντιτείνουν ότι ο κόσμος βελτιώνεται μέσω κρίσεων: για παράδειγμα η Ε.Ε., εκούσα άκουσα, προωθεί πλέον συντονισμένες πολιτικές για την ενεργειακή της αυτάρκεια.
Ούτε κι αυτό αρκεί. Γιατί όταν ο αντίκτυπος στις κοινωνίες έπειτα από κάθε κρίση είναι τόσο έντονος και οι αντιδράσεις τόσο οξείες, δεν υπάρχουν περιθώρια για «εκούσα άκουσα» -δεν μπορεί κάποιος να πειραματίζεται με δυνάμεις που δεν μπορεί να ελέγξει. Άρα; Άρα ο κίνδυνος δεν είναι η κρίση, αλλά (ας μας επιτραπεί το λογοπαίγνιο) η ακρισία.
Οι υπνοβάτες που υιοθετούν μηχανιστικά μια (αισιόδοξη ή απαισιόδοξη) άποψη και θεωρία, πιστεύοντας ότι αρκεί για το επόμενο βήμα.
Δεν αρκεί. Αυτός ο μαραθώνιος για τον κόσμο είναι μετ’ (ασυνήθιστων) εμποδίων και δεν βγαίνει με παραδοσιακές συνταγές και λύσεις.
Τα άρθρα που ακολουθούν, δίνουν μια ακριβή εικόνα για το μέγεθος των προβλημάτων τόσο στην Ελλάδα (εν όψει, μάλιστα, και των εκλογών του Μαΐου 2023) όσο και στον κόσμο -στην οικονομία και στην αγορά, στο κράτος και στην κοινωνία. Οι προκλήσεις (αν και καινοφανείς) είναι σαφείς, μένει να δούμε αν έτσι θα είναι και οι απαντήσεις.
*Ο κ. Γιώργος Παπανικολάου είναι Διευθυντής του Euro2day.gr