Τον μηχανισμό και τα κομβικά σημεία για την απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων συνολικού ύψους 100 δισ. ευρώ την επόμενη πενταετία, αναλύει ο κ. Βασίλης Καζάς, Διευθύνων Σύμβουλος της Grant Thornton. Ακόμα, ο κ. Καζάς επισημαίνει τους κλάδους και τους τομείς που αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο, τις δυνατότητες που διανοίγονται για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και τα σημεία-κλειδιά για τις εταιρείες που θέλουν να επωφεληθούν για να αναπτυχθούν.
Κύριε Καζά, για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, υπάρχουν διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί πόροι μέσω Ταμείου Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ, για να κλείσει το επενδυτικό κενό. Η Grant Thornton έχει συμμετάσχει στη σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ). Πώς μπορεί να ενισχυθεί η οικονομία μας από την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης;
Αναμφισβήτητα, η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας. Μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε πόρους 30,2 δισ. ευρώ, τα οποία θα διοχετευθούν με τη μορφή επιδοτήσεων και δανείων και αποσκοπούν στην υλοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Απώτερος στόχος είναι η ανασύσταση και ο μετασχηματισμός της οικονομίας, η ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού της χώρας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Οι επιδοτήσεις ύψους 17,5 δισ. στηρίζονται σε 4 κύριους πυλώνες: 1. την πράσινη μετάβαση, 2. την ψηφιακή μετάβαση, 3. την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή, και 4. τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας. Αντίστοιχα, τα δάνεια ύψους 12,7 δισ. θα κινηθούν σε 5 κατευθύνσεις, με την πράσινη μετάβαση και την ψηφιακή αναβάθμιση να αποτελούν κοινό παρονομαστή και για τις δύο συνιστώσες των πόρων. Οι υπόλοιπες τρεις κατευθύνσεις σχετίζονται με την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, την αύξηση της εξωστρέφειας, καθώς και την προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών. Από τη μόχλευση των πόρων του Ταμείου θα ενεργοποιηθούν πόροι συνολικού ύψους 57 δισ.
Αν σε αυτά προσθέσουμε και τα χρήματα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αφορούν την απολιγνιτοποίηση η οποία επικεντρώνεται σε δύο περιοχές (Δυτική Μακεδονία και Αρκαδία), καθώς και τους πόρους του ΕΣΠΑ, υπολογίζεται ότι την επόμενη πενταετία θα εισρεύσουν στη χώρα μας ποσά συνολικού ύψους περίπου 100 δισ. ευρώ.
Ποια είναι τα οφέλη που θα αποκομίσει η οικονομία από την απορρόφηση αυτών των πόρων;
Οι ιδιωτικές και οι δημόσιες επενδύσεις που κινητοποιούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης θα οδηγήσουν στη δημιουργία πολλαπλασιαστικών ωφελειών για την ελληνική οικονομία. Θα επιτευχθεί ενίσχυση της πιστωτικής επέκτασης στον τραπεζικό τομέα, καθώς και προώθηση των συνολικών επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας μακροπρόθεσμα.
Παράλληλα, θα τεθούν οι κατάλληλες βάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, ενώ θα σημειωθεί και σταδιακή αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας όλων των κλάδων που συνθέτουν την οικονομική δραστηριότητας της χώρας.
Τα παραπάνω οφέλη θα οδηγήσουν στη συνολική ανάπτυξη της Ελλάδας μέσα από τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και τη θεμελίωση μιας ανταγωνιστικής οικονομίας με περισσότερη εξωστρέφεια.
Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κρίσιμα σημεία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα οποία θα επιτρέψουν την επιτυχή απορρόφηση των πόρων;
Υπάρχουν ορισμένα σημεία εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την αξιοποίηση των πόρων και θα επιτρέψουν τη συνολική ανάπτυξη της Ελλάδας.
Σχετικά με τα δάνεια, καθοριστικός είναι ο ρόλος των εμπορικών τραπεζών. Οι τράπεζες θα έχουν τη συνολική ευθύνη για την έγκριση, την εκταμίευση και την παρακολούθηση των δανείων. Θα πρέπει να υπάρχει ισομερής αντιμετώπιση και κατανομή μεταξύ μεγάλων επενδυτικών σχεδίων και επενδύσεων που αφορούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Όσον αφορά τις επιδοτήσεις, άμεση προτεραιότητα είναι να προσληφθούν οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι που θα παρέχουν τεχνική υποστήριξη στα αρμόδια υπουργεία, έτσι ώστε να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα η προκήρυξη και η ανάθεση των έργων. Παράλληλα, απαιτείται ένας μηχανισμός παρακολούθησης που θα μπορεί να εποπτεύει, να παρεμβαίνει και να επιλύει κάθε είδους θέματα που ενδεχομένως θα αναφύονται.
Πώς μπορούν να υποβοηθηθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να κάνουν χρήση των πόρων του Ταμείου;
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα υποβοηθηθούν μέσα από τις επιδοτήσεις του ιδιωτικού τομέα που περιλαμβάνονται στο Ταμείο Ανάκαμψης και οι οποίες αναμένεται να δημοσιευθούν σταδιακά μέχρι και τα τέλη του 2022. Οι προσκλήσεις επιδοτήσεων περιλαμβάνουν τομείς που καλύπτουν σημαντικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας, ενώ η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός συνδέονται έμμεσα ή άμεσα με ένα μεγάλο μέρος των εν λόγω επιδοτήσεων.
Ενδεικτικά, να αναφέρουμε δράσεις που αφορούν: «Εξοικονομώ Επιχειρώντας», ψηφιακός μετασχηματισμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μεταρρύθμιση του συστήματος Clawback, μονάδες παιδικής μέριμνας σε χώρους εργασίας, μεταρρύθμιση ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, μετασχηματισμός στον αγροτοδιατροφικό τομέα, ενίσχυση υδατοκαλλιεργειών κ.ά. Φυσικά, μπορούν να αξιοποιήσουν και τα δάνεια του ΤΑΑ, τα οποία δίνονται με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους.
Πώς θα επωφεληθεί η εγχώρια οικονομική δραστηριότητα από τους συνολικούς πόρους δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης;
Το σύνολο των 12,7 δισ. πόρων δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης αναμένεται να διατεθεί σε επενδυτικά σχέδια, βασιζόμενο στις 5 κατευθύνσεις που προαναφέρθηκαν: α) πράσινη μετάβαση, β) ψηφιακός μετασχηματισμός, γ) έρευνα & καινοτομία, δ) εξωστρέφεια και ε) αύξηση μεγέθους - συγχωνεύσεις & εξαγορές. Το μέρος του δανείου που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχει εξαιρετικά ευνοϊκό επιτόκιο, στο 0,35%, και χρονική διάρκεια αποπληρωμής 8-12 χρόνια, ενώ κριτήρια επιλεξιμότητας για τη χορήγηση του δανείου θα είναι οι δράσεις που θα σχετίζονται με τις προαναφερθείσες κατευθύνσεις.
Ταυτόχρονα, τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων δύναται να υλοποιηθούν σύμφωνα με το χρηματοδοτικό σχήμα που έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει του οποίου το ανώτερο ποσοστό ενίσχυσης που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση από το Ταμείο ανέρχεται στο 50%. Αντίστοιχα, τουλάχιστον το 30% του εκάστοτε επενδυτικού σχεδίου θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από εμπορικό δάνειο τραπεζικού ιδρύματος, ενώ τουλάχιστον το 20% του σχεδίου θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από ίδια κεφάλαια.
Ποια είναι τα βασικά σημεία της εγκριτικής διαδικασίας ένταξης ενός επενδυτικού σχεδίου στα δάνεια του Ταμείου;
Κατά την έναρξη της διαδικασίας, ο επενδυτής προετοιμάζει τα απαραίτητα δικαιολογητικά έγγραφα, σύμφωνα με τους όρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και το αναλυτικό επενδυτικό σχέδιο, με διάκριση των δαπανών ανάλογα με τη φύση τους. Από την πλευρά της, η τράπεζα αξιολογεί την υποβληθείσα αίτηση του επενδυτή, ως προς τη βιωσιμότητα της επένδυσης και την πιστοληπτική ικανότητα της επιχείρησης, προχωρώντας εν συνεχεία στην επιλογή ενός ανεξάρτητου ελεγκτή του ΤΑΑ μέσω κλήρωσης.
Ακολούθως, ο ελεγκτής του Ταμείου δημοσιεύει την αντίστοιχη Έκθεση Ελέγχου, η οποία σχετίζεται με: α) την επιλεξιμότητα και συμβατότητα της επένδυσης και των δαπανών, β) τη συμμόρφωση με την αρχή πρόκλησης μη σημαντικής βλάβης, γ) την υπαγωγή των προτεινόμενων επενδυτικών σχεδίων στις επιλέξιμες δράσεις του ΤΑΑ, δ) το ποσοστό του δανείου του ΤΑΑ, καθώς και ε) τη συμβατότητα με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.
Εν συνεχεία, και εφόσον η αξιολόγηση της αίτησης από τον ελεγκτή είναι θετική, πραγματοποιείται η οριστική έγκριση του αιτήματος από την τράπεζα, η υπογραφή δανειακής σύμβασης για τη χορήγηση του δανείου ΤΑΑ και του δανείου συγχρηματοδότησης στον αποδέκτη, και η εκταμίευση του δανείου.
Να σημειωθεί ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να ενταχθούν στα δάνεια του ΤΑΑ να ετοιμάσουν εγκαίρως τα επενδυτικά τους σχέδια, ώστε να υπάρξει ο απαιτούμενος χρόνος από την πλευρά του ΤΑΑ για την αξιολόγηση και έγκριση του εκάστοτε αιτήματος. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή οι επιχειρήσεις, άλλωστε, σχετίζεται με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων.