Αφετηρία δυναμικής ανάκαμψης θα είναι το 2022, πιστεύει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, εκτιμώντας τα χαρακτηριστικά της επόμενης χρονιάς. Ο κ. Σκυλακάκης δίνει τον οδικό άξονα για την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, ερμηνεύει τις διεργασίες που αφορούν το Σύμφωνο Σταθερότητας και καταθέτει τη βεβαιότητά του ότι δεν κινδυνεύουμε να ζήσουμε ξανά μέρες μνημονίων.
Μετά από μία δεκαετή κρίση, την ώρα που η ελληνική οικονομία έβλεπε φως στο τούνελ, ήρθε πρώτα η πανδημία και μετά ο πληθωρισμός. Τι μας περιμένει το 2022; Μπορεί να απειληθεί η ανάπτυξη;
Η ανάπτυξη το 2022 θα είναι εξαιρετικά δυναμική. Ασφαλώς, όλες οι χώρες έχουμε μπροστά μας τις συνέπειες της εξόδου από την πανδημία -που είναι ένας κύκλος πληθωριστικών πιέσεων, τον οποίο περνάμε και πρέπει να δώσουμε τη μάχη για να είναι προσωρινός- και τις στενότητες στην αγορά εργασίας, τις οποίες θα διαπιστώσουμε καθώς θα προχωρεί η ανάκαμψη και θα μετατρέπεται σε δυναμική ανάπτυξη. Αυτές είναι οι δυσκολίες.
Από την άλλη πλευρά, θα έχουμε κι έναν δυναμικό κύκλο, που έχει ήδη ξεκινήσει, στην αγορά των ακινήτων, ο οποίος προφανώς θα έχει επιπτώσεις και σε ό,τι αφορά τα ενοίκια. Παράλληλα, θα αρχίσουμε να βλέπουμε πολύ έντονα το 2022 αλλά και στα επόμενα χρόνια τη δυναμική των επενδύσεων, τη δημιουργία καινούργιου παραγωγικού δυναμικού, την κατάκτηση πολύ μεγαλύτερων εξαγωγικών επιδόσεων, την επάνοδο -με πάρα πολύ δυναμικό τρόπο- του τουρισμού, καθώς και τη βελτίωση στην αποτελεσματικότητα του κράτους.
Επιπρόσθετα, θα αρχίσουμε να βλέπουμε αξιόλογες αυξήσεις μισθών, συνδεδεμένες με τις ελλείψεις και τη στενότητα που παρατηρείται στην αγορά εργασίας. Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε μπροστά μας, αλλά η προοπτική που διανοίγεται είναι θετική.
Την επόμενη χρονιά μπαίνουμε και στον σκληρό πυρήνα της υλοποίησης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Μεγάλη ευκαιρία και τεράστια πρόκληση παράλληλα. Πόσα κεφάλαια αναμένονται το επόμενο έτος για την Ελλάδα και ποιοι τομείς θα είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι;
Το 2022 θα είναι το πρώτο πλήρες έτος υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης. Θα έχουμε πολύ δυναμική έναρξη σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις, στο κομμάτι των δανείων, που θα είναι σε πλήρη ανάπτυξη, και θα δούμε πάρα πολλές και πολύ σημαντικές επενδύσεις να υλοποιούνται. Επίσης, θα έχουμε τις προσκλήσεις για επιδοτήσεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Ακόμα, θα προκηρυχθούν μεγάλα προγράμματα κατάρτισης, τα οποία είναι πολύ κρίσιμα για να αντιμετωπίσουμε τις στενότητες στην αγορά εργασίας και για να βελτιώσουμε τις δυνατότητες του εργατικού μας δυναμικού.
Επιπλέον, θα ξεκινήσουν πάρα πολλοί διαγωνισμοί για τα δημόσια έργα που περιλαμβάνει το Ταμείο. Εκεί αντιλαμβάνεστε ότι οι αναγκαίοι χρόνοι εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες απορροφήσεις. Οι μεγάλες απορροφήσεις στα δημόσια έργα θα έρθουν όταν θα αρχίσουν να ολοκληρώνονται οι διαγωνισμοί. Κάποιοι, οι μικρότεροι, μπορεί να τελειώσουν το 2022. Οι περισσότεροι θα ολοκληρωθούν από το 2023 και μετά, για να τρέξουν στη συνέχεια οι απορροφήσεις και αυτής της πτυχής του προγράμματος.
Τι μερίδιο της προβλεπόμενης ανάπτυξης του 2022 θα έχει τη σφραγίδα RRF, του μηχανισμού που βρίσκεται στο επίκεντρο του NextGenerationEU;
Εμείς έχουμε βάλει ένα στόχο απορρόφησης που φτάνει μέχρι και τα 5 δισ. ευρώ, δάνεια και επιδοτήσεις μαζί, αλλά μακροοικονομικά, για να είμαστε πιο συντηρητικοί, έχουμε δουλέψει ένα σενάριο με απορρόφηση 3,2 δισ. ευρώ. Ελπίζω στον πρώτο στόχο και θα δώσουμε τη μάχη γι’ αυτόν.
Το 2022, όμως, αν δεν υπάρξουν νέες ανατροπές, αναμένονται αποφάσεις και για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας. Πόσο πιθανό είναι οι αποφάσεις αυτές να συνδεθούν με πιθανές κυρώσεις στο μέτωπο του Ταμείου Ανάκαμψης και με νέα προαπαιτούμενα;
Ο Κανονισμός έχει ήδη προσδιορίσει συγκεκριμένη σχέση του Ταμείου με τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις της κάθε χώρας και δεν προβλέπεται να αλλάξει. Ωστόσο, είναι σαφές για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας που θα ισχύσει από το 2023 και μετά, ότι θα έχουμε ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο μπορεί να αξιοποιήσει τις πρόνοιες που προβλέπονται για το Ταμείο Ανάκαμψης. Το νέο πλαίσιο γενικότερα θα είναι λιγότερο περιοριστικό, ιδίως σε σχέση με τη σύγκριση του χρέους με το σημερινό. Είναι μια συζήτηση που μόλις τώρα ξεκινά. Και δεν θα είναι εύκολη, καθώς πάντα οι συζητήσεις στην Ευρώπη για τα χρήματα παίρνουν χρόνο και καταλήγουν σε συμβιβασμούς της τελευταίας στιγμής. Ωστόσο, θα έχουμε θετικό αποτέλεσμα.
Συμμερίζεστε την ανησυχία ορισμένων αναλυτών ότι η μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους μπορεί να γεννήσει μια νέα κρίση στην Ευρωζώνη αν δεν ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις;
Η μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους έγινε κατά τη διάρκεια της πανδημίας χωρίς να προκληθεί κρίση. Αυτό που πρέπει να διαχειριστούμε είναι τις πληθωριστικές πιέσεις που προκάλεσε η αύξηση του χρέους στη διάρκεια της πανδημίας, οι οποίες, όμως, είναι περισσότερο συνδεδεμένες με τις αδυναμίες στην αλυσίδα της προσφοράς και λιγότερο με τις μεγάλες δαπάνες που έκαναν τα κράτη, διότι οι δαπάνες έγιναν σε περίοδο σημαντικής ύφεσης. Η περίοδος που διανύουμε, που συμπεριλαμβάνει το τέλος της πανδημίας μαζί με τις συνέπειες των μεγάλων δαπανών που έγιναν κατά τη διάρκειά της, είναι μεταβατική.
Κινδυνεύει σε οποιοδήποτε σενάριο η Ελλάδα να ξαναζήσει μέρες μνημονίων;
Οι μέρες των μνημονίων αφορούσαν την αποτυχία του πολιτικού συστήματος να διαχειριστεί τα δημόσια οικονομικά και την ανάπτυξη. Και μίας κοινωνίας που δεν είχε συνειδητοποιήσει τι συνέβαινε, η οποία προσγειώθηκε ξαφνικά σε μια πραγματικότητα στην οποία δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι θα μπορούσε να υπάρξει. Η σημερινή κοινωνία είναι πολύ πιο ώριμη σε σχέση με τα δημοσιονομικά θέματα, την ανάπτυξη και τις μεταρρυθμίσεις. Κι όσο η κοινωνία παραμένει ώριμη, συνετή και νουνεχής, παρά τις εξαιρέσεις που πάντα υπάρχουν ή τα κινήματα ανορθολογισμού που είναι σύμφυτα με την ανθρώπινη φύση, είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναζήσουμε μέρες μνημονίων.