Ο Δρ. Paul Farmer είναι συνιδρυτής και επικεφαλής στρατηγικής του οργανισμού Partners in Health (Συνεργάτες στην Υγεία) και έχει αφιερωθεί στην υγειονομική περίθαλψη και φροντίδα κυρίως σε περιοχές και χώρες που απειλούνται με λιμοκτονία και έχουν περιορισμένους πόρους. Είναι, επίσης, πρόεδρος του τμήματος Παγκόσμιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Harvard και επικεφαλής του τμήματος Παγκόσμιας Ισότητας Υγείας στο Brigham και στο Women’s Hospital στη Βοστώνη. Μίλησε με τον Patrick Healy των «New York Times» στο Athens Democracy Forum.
PATRICK HEALY: Εργάζεστε για την επέκταση και τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης σε όλο τον κόσμο για σχεδόν 40 χρόνια. Αναρωτιέμαι πόσο πλησιάζουμε στην παγκόσμια αποδοχή της υγείας ως ανθρώπινου δικαιώματος, συγκριτικά με όταν ξεκινήσατε αυτή την προσπάθεια στη δεκαετία του 1980.
PAUL FARMER: Σε κάθε περίπτωση θα έλεγα ότι είμαστε πιο κοντά από ποτέ. Μεταξύ άλλων και στις ΗΠΑ, όπου η υγειονομική περίθαλψη δεν θεωρείται παραδοσιακά δικαίωμα. Το βλέπουμε σε όλη την Ασία, σε περιοχές της Λατινικής Αμερικής, στην Ευρώπη. Θεωρώ ότι όλο αυτό έχει υποκινηθεί από τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων μηνών. To να τα βγάζεις πέρα στην πανδημία χωρίς ισχυρό δίχτυ ασφαλείας, ήταν μεγάλο μάθημα για πολλούς.
P.H.: Σχετικά με την πανδημία -ας πάρουμε για παράδειγμα τις ΗΠΑ- εξακολουθεί να υπάρχει σε κάποιο βαθμό διαφορά απόψεων όσον αφορά τις ευθύνες για το τι πρέπει να κάνει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, τι πρέπει να κάνουν οι πολιτείες και οι κοινότητες, τι είδους κανόνες πρέπει να ισχύουν. Και φαίνεται ότι η υγειονομική περίθαλψη ως ανθρώπινο δικαίωμα μερικές φορές δεν περιλαμβάνεται σε αυτή τη συζήτηση. Γιατί πιστεύετε ότι αυτό εξακολουθεί να συμβαίνει τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε κάποιες άλλες χώρες;
P.F.: Νομίζω ότι είναι ένα μόνο από τα πολλά παραδείγματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της ισότητας στην υγεία. Τα άλλα -για παράδειγμα, η δημόσια υγεία ως δημόσιο αγαθό- είναι εξίσου σημαντικά, με βάση την ιδέα ότι υπάρχουν πράγματα για τα οποία μια κεντρική κυβέρνηση αναλαμβάνει την ευθύνη. Πολλά από τα μέρη στα οποία έχω εργαστεί, όπως η Ρουάντα, η πραγματική ώθηση για επενδύσεις σε ένα εθνικό σύστημα υγείας και η ανάπτυξη ενός συστήματος παροχής φροντίδας έχουν επίσης βασιστεί στην ιδέα ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να σπάσει ο κύκλος της φτώχειας και των ασθενειών.
Έτσι, είτε εξετάζετε την υγεία ως ανθρώπινο δικαίωμα, είτε τη δημόσια υγεία ως κοινωνικό αγαθό, είτε ως δίχτυ ασφάλειας για να σπάσετε τον κύκλο της φτώχειας και των ασθενειών, όλα οδηγούν προς τη σωστή κατεύθυνση.
P.Η.: Τους τελευταίους 18 μήνες δεν έχει υπάρξει περισσότερη ομοφωνία στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες σχετικά με το πώς να προσεγγίσουν όχι μόνο τη θεραπεία της Covid, αλλά και το κόστος και τις δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη, ειδικά σε άτομα που έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν ανισότητες στο σύστημα υγείας. Σας εκπλήσσει αυτό το γεγονός;
P.F.: Ο αγώνας μας μεταξύ του φεντεραλισμού και των νόμων κάθε χώρας συνεχίζεται εδώ και αρκετό καιρό. Αυτό που πρέπει να αναλογιστούμε ειδικά στις ΗΠΑ είναι το εξής: γιατί τα πήγαμε τόσο άσχημα όσον αφορά στην απάντησή μας στην Covid -και μάλιστα έχοντας μεγαλύτερους πόρους από τις περισσότερες χώρες. Εν μέρει αυτό έχει να κάνει με το ανομοιογενές σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας, με τα ανομοιογενή συστήματα ασφάλισης, τα οποία αποτελούν επίσης αντανάκλαση αυτής της μακροχρόνιας έντασης. Σαφώς υπάρχουν κάποια πολιτισμικά ζητήματα που οφείλεονται στον φεντεραλισμό, μια ιστορία εχθρότητας προς τις κυβερνητικές προσπάθειες να παρεμβαίνουν στις ζωές των ανθρώπων.
P.Η.: Συμμετέχετε εδώ και χρόνια σε συνεργασίες -δημόσιες, ιδιωτικές, με χορηγούς, με κυβερνήσεις- για να αντλήσετε πόρους για την υγειονομική περίθαλψη σε πολλές χώρες. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνουν ο πρόεδρος Βiden και η κυβέρνησή του για τον εμβολιασμό κατά της Covid παγκοσμίως; Σας ρωτώ επειδή ήδη στις ΗΠΑ συζητιέται το αν πρέπει να προηγηθεί η αναμνηστική δόση εμβολίου στους πολίτες της ή αν πρέπει τα εμβόλια να χορηγηθούν στις χώρες που υστερούν.
P.F.: Προφανώς, το κριτήριό μας για τον ορισμό της επιτυχίας είναι το υψηλό ποσοστό εμβολιασμού παγκοσμίως, κάτι που δεν έχουμε τώρα. Ορισμένα προβλήματα αφορούν τη μεταφορά τεχνογνωσίας, ώστε να υπάρχει δυνατότητα παραγωγής εμβολίων. Αυτό αφορά κυρίως την αφρικανική ήπειρο, όπου υπάρχει πλήρης εξάρτηση από τις εισαγωγές εμβολίων -το 99% των εμβολίων που χρησιμοποιούνται στην Αφρική εισάγονται- και επίσης πολύ χαμηλό επίπεδο εμβολιασμού, το οποίο δεν μπορεί να αποδοθεί σε δισταγμό, εκτός αν μιλάμε για δισταγμό των κυβερνήσεων για μέτρα, διαδικασίες κ.λπ. Στο θέμα αυτό η κυβέρνηση Biden θα μπορούσε να κάνει περισσότερα.
Ακόμα, οι χορηγίες δεν έχουν καταφέρει να αποδώσουν σε πολλά μέρη της Αφρικής, καθώς οι πολύπλοκοι μηχανισμοί δεν έχουν λειτουργήσει αρκετά καλά, για να εξασφαλίσουν επαρκείς ποσότητες εμβολίων.
Πιστεύω, λοιπόν, ότι υπάρχουν πολλοί τομείς στους οποίους η κυβέρνηση Biden μπορεί να δώσει ώθηση στην ισότητα και τη διπλωματία των εμβολίων.
Πιστεύω ακόμη ότι πρέπει να δούμε και χώρες κοντά στις ΗΠΑ, όπως η Αϊτή, η οποία παλεύει με πολιτικές αναταραχές, φυσικές καταστροφές και τώρα ένα κύμα προσφύγων, που επιστρέφουν στη μέση μιας κρίσης. Εδώ θα πρέπει να κάνουμε καλύτερη δουλειά, για να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να βοηθήσουμε στο μέτωπο κατά της Covid, αλλά και στις άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αϊτή. Και αυτό διαφέρει από τόπο σε τόπο.
Ο Paul Farmer, συνιδρυτής και επικεφαλής στρατηγικής της Partners in Health και πρόεδρος του τμήματος Παγκόσμιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Harvard, με τον Patrick Healy των «New York Times» στο Athens Democracy Forum.