Eίναι πλέον σαφές πως το μεταπολεμικό κεντρώο φιλελεύθερο consensus έχει κλονιστεί. Από το Brexit μέχρι τον Trump και τον Orban, αμφισβητούνται οι βασικές αρχές που επέτρεψαν τη διεθνοποίηση των οικονομιών και την εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο που βιώσαμε από το 1945 μέχρι σήμερα.
Κάθε λογής λαϊκιστές και εθνικιστές καλλιεργούν τον φόβο προς τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς και προτείνουν την απομόνωση.
Η πιο απλή και πειστική εξήγηση που έχω ακούσει γι’ αυτήν την έξαρση του απομονωτισμού είναι η απότομη επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης του δυτικού κόσμου μετά το 2007. Είναι η πρώτη μεταπολεμική δεκαετία όπου η μέση αύξηση στο διάμεσο οικογενειακό εισόδημα όχι μόνο έπεσε κάτω από 10%, αλλά σε πολλές χώρες μειώθηκε. Το μεταπολεμικό consensus ξεκάθαρα έπαψε να εξυπηρετεί τη μέση οικογένεια και πολλοί άρχισαν να αναζητούν παλαιότερες συνταγές.
Στην Ελλάδα η σύνδεση της οικονομικής κρίσης με τέτοια δηλητηριώδη φαινόμενα λαϊκισμού, εθνικισμού και απομονωτισμού είναι ακόμα πιο ξεκάθαρη. Χάσαμε 1 εκατομμύριο θέσεις εργασίας και, ακόμα και στο αισιόδοξο σενάριο ανάπτυξης, τα δύο τρίτα των χαμένων θέσεων εργασίας δεν μπορούν να ανακτηθούν από τους ίδιους κλάδους.
Σίγουρα οι εισαγωγές και η εσωτερική κατανάλωση δεν είναι η λύση.
Η γρήγορη και υγιής ανάπτυξη την επόμενη δεκαετία είναι απαραίτητη για την ευημερία της μέσης οικογένειας, αλλά και για την επιστροφή μας στις βασικές ευρωπαϊκές αξίες, που δίνουν προτεραιότητα στα δικαιώματα όλων των πολιτών, το κράτος δικαίου και δημιουργούν πολίτες του κόσμου. Η ανάπτυξη αυτή δεν μπορεί, όμως, να έρθει αν δεν μετασχηματιστεί η οικονομία μας από εισαγωγική σε εξαγωγική. Προϋπόθεση για εξαγωγές είναι, όμως, τα διαφοροποιημένα, ιδιαίτερα προϊοντα.
Χρειαζόμαστε επιχειρήσεις με συγκεκριμένα πολλαπλασιαστικά χαρακτηριστικά για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος. Εταιρείες που είναι κατά βάση εξαγωγικές με προϊόντα προστιθέμενης αξίας, τα οποία μπορούν να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα με συνεχή επένδυση στην καινοτομία.
Εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα να μεγαλώσουν γρήγορα και να απασχολούν πάνω από 50 άτομα σε καλά αμειβόμενες θέσεις. Και φυσικά, για να μπορούν να χρηματοδοτήσουν αυτήν την ανάπτυξη στο πλαίσιο του ασθενικού τραπεζικού μας συστήματος, χρειαζόμαστε εταιρείες που μπορούν να προσελκύσουν επενδυτές (ιδανικά ξένους).
Σήμερα μια μειοψηφία 3.000 επιχειρήσεων έχουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Αυτές οι εταιρείες μπορούν συλλογικά να δημιουργήσουν μέχρι και 200.000 νέες θέσεις εργασίας. Το υπόλοιπο των 800.000 θέσεων εργασίας πρέπει να δημιουργηθεί από νέες επιχειρήσεις. Χρειαζόμαστε 10.000 νέες επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης, με την κατάλληλη εξωστρεφή και καινοτόμο νοοτροπία.
Στον τομέα της τεχνολογίας, τα τελευταία 10 χρόνια έχουν δημιουργηθεί αρκετές εταιρείες με ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά. Σχεδόν όλες ακολουθούν την ίδια συνταγή. Αναπτύσσουν το προϊόν τους στην Ελλάδα αξιοποιώντας το σημαντικό τοπικό ταλέντο σε μηχανικούς πληροφορικής και οι πωλήσεις τους γίνονται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο εξωτερικό.
Από το 2010 τα startups τεχνολογίας έχουν αυξηθεί από 16 σε πάνω από 400 και έχουμε ήδη αποκτήσει κάποιους «πρωταθλητές». Τουλάχιστον 6 νέες εταιρείες έχουν πλέον αποτιμήσεις άνω των 100 εκατ. ευρώ, με αρκετές στα δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Κάποιες έχουν ήδη εξαγοραστεί σε μεγάλες αποτιμήσεις από πολυεθνικές εταιρείες και συνεχίζουν να αναπτύσσονται ακόμα πιο γρήγορα με κέντρα ανάπτυξης στην Ελλάδα (όπως η ελληνική Beat από την Daimler).
Ελληνικές εταιρείες είναι πλέον ανάμεσα στους πρωτοπόρους παγκοσμίως σε πολύ ανταγωνιστικούς τομείς, όπως το λογισμικό προσλήψεων (Workable), μετακινήσεις (Beat), η τεχνητή νοημοσύνη στη γλώσσα των διαφημίσεων (Persado), η διαχείριση ακινήτων (Blueground) και η ρομποτική αυτοματοποίηση διαδικασιών (Softomotive). Έχουμε και πολλές εταιρείες που έχουν μετασχηματίσει παραδοσιακούς τομείς, όπως τα εστιατόρια (Efood), οι ασφάλειες (Hellas Direct), οι πληρωμές και εισιτήρια (Viva).
Σε διάστημα λίγων ετών τέτοιες εταιρείες απασχολούν εκατοντάδες ανθρώπους η καθεμία και έχουν γραφεία και δραστηριότητες σε κάθε άκρη του πλανήτη. Κατά μέσο όρο οι εταιρείες τεχνολογίας αύξησαν το προσωπικό τους κατά 17% ετησίως τα τελευταία 3 χρόνια και η συνολική αποτίμηση του τομέα και οι πωλήσεις υπερβαίνουν πολλούς παραδοσιακούς κλάδους, όπως το ελαιόλαδο.
Από το 2010 τα ελληνικά startups τεχνολογίας έχουν αυξηθεί από 16 σε πάνω από 400, ενώ κάποια συγκαταλέγονται στους πρωτοπόρους παγκοσμίως. Το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον προσφέρει σημαντικές δυνατότητες και ευκαιρίες για όσους είναι διατεθειμένοι να εργαστούν με ένα διαφορετικό μοντέλο.
Η ταχύτατη ανάπτυξή τους έχει προσελκύσει μεγάλους ξένους επενδυτές, όπως οι Bain, Greylock, Daimler, American Express, Citi, Intel και Goldman Sachs. Όλα αυτά έγιναν σε λιγότερο από 10 χρόνια, υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες για τη χώρα.
Τα φωτεινά αυτά παραδείγματα έχουν λειτουργήσει ως πρότυπα και έχουν εμπνεύσει πολλές νέες προσπάθειες, αποδεικνύοντας πως είναι εφικτό να δημιουργηθούν διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας στην Ελλάδα.
Η παρουσία των Equifunds, εταιρειών επενδύσεως κεφαλαίων σε νέες εταιρείες τεχνολογίας, που θα χρηματοδοτήσουν τέτοιες προσπάθειες με πάνω από 200 εκατ. ευρώ τα επόμενα 5 χρόνια, μπορούν να επιταχύνουν και να μεγαλώσουν το μικρό αυτό θαύμα που έχει συμβεί στη χώρα.
Οι εταιρείες αυτές έχουν συμβάλει και σε μια αλλαγή ως προς το πώς αντιμετωπίζουν οι Έλληνες την επιχειρηματικότητα. Η καρικατούρα του ατομιστή, εσωστρεφή, διαπλεκόμενου επιχειρηματία-μεταπράτη, που «δεν φτιάχνει» τίποτα, δεν επενδύει στους ανθρώπους του και προκαλεί με τον τρόπο ζωής του, αντικαθίσταται από πιο σεμνές και ουσιαστικές ομαδικές προσπάθειες, που μοιράζουν το 10%-30% της εταιρείας στους πιο άξιους υπαλλήλους και θεωρούν την παγκοσμιοποίηση ευκαιρία και όχι απειλή.
Βασιζόμαστε όλοι σε αυτούς τους νέους πολίτες του κόσμου να ξανακάνουν ελκυστική στον μέσο Έλληνα την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και τις αρχές που τη συνοδεύουν.
*Ο κ. Μάρκος Βερέμης είναι συνιδρυτής και Πρόεδρος της Upstream - Εταίρος στην BigPi Venture Capital. Πρόεδρος του Σωματείου Επιχειρηματικότητας Νέων/Junior Achievement (ΣΕΝ/JA) Greece και μέλος των Δ.Σ. του ΣΕΒ, του ΙΟΒΕ, της Endeavor και της διαΝΕΟσις.