Όταν το 2017 το κίνημα #metoo άρχισε να σαρώνει την υφήλιο μέσα από το Διαδίκτυο, λίγοι πίστεψαν ότι θα βρει εκφραστές και στην Ελλάδα.
Δεκαετίες καταπίεσης, παρενοχλήσεων, καταναγκασμών, κακοποιήσεων, πατριαρχικών στερεότυπων λειτουργούσαν ως ανάχωμα τόσο για την ανάδειξη ανάλογων περιστατικών όσο και για να γίνουν ουσιαστικά βήματα που θα έσπαγαν τη γυάλινη οροφή των διακρίσεων κατά των γυναικών. Παρά τις θεσμικές και κοινωνικές τομές που προώθησε -σχεδόν αποκλειστικά- το ΠΑΣΟΚ, πίσω από τις πόρτες, στους εργασιακούς χώρους, στον κοινωνικό στίβο και σε κάθε σπίτι υπήρχαν πάντοτε πολλές και πιο δυνατές φωνές που αναπαρήγαγαν τη λογική του «έλα, μωρέ» και «έτσι είναι αυτά».
Χρειάστηκε το τσουνάμι των τελευταίων μηνών, οι γενναίες αποκαλύψεις γυναικών από τον αθλητισμό και τον πολιτισμό, αλλά και η οδυνηρή για χιλιάδες γυναίκες εμπειρία της ενδοοικογενειακής βίας μέσα στην πανδημία, για να μπει επιτέλους το πρόβλημα με ένταση στη δημόσια συζήτηση. Να ακουστεί επιτέλους δυνατά ότι η έμφυλη βία, η σεξουαλική βία και εκμετάλλευση είναι μέσα καταπίεσης και καταναγκασμού, εξευτελισμού του σώματος, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Είναι κατάχρηση ισχύος, εξουσίας, θέσης. Και ότι όλα αυτά τα περιστατικά δεν έχουν χρώμα, θρησκεία, κοινωνική θέση, μόρφωση, εθνικότητα, σεξουαλική προτίμηση. Μας αφορούν όλες και όλους, ως μέλη μιας κοινωνίας που, αν θέλει να εξελιχθεί, οφείλει να αναμετρηθεί με τη σκοτεινή όψη αυτής της ανισότητας.
Τα σύμβολα του αρσενικού και του θηλυκού φύλου σχεδιασμένα σε σχολικό πίνακα. Η εισαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην κατανόηση και τον αλληλοσεβασμό ανδρών και γυναικών.
Οφείλω, όμως, να παραδεχθώ ότι το πολιτικό σύστημα, παρά κάποιες εξαιρέσεις, δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Ως είθισται για κάθε μεγάλο ζήτημα που προκύπτει μέσα στην πανδημία, το θέμα απειλείται να συντριβεί στις μυλόπετρες της κομματικής πόλωσης και του κιτρινισμού. Η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση επιχείρησαν να εκμεταλλευθούν και να καπελώσουν την υπόθεση για μικροκομματικά οφέλη. Αυτή είναι μια εξέλιξη που αποθαρρύνει θύματα να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και περισσότερα στόματα να ανοίξουν.
Η παράταξή μας δεν έκανε ποτέ εκπτώσεις σε θέματα ισότητας και δικαιωμάτων. Πέρα από την ανάδειξη της βίας κατά των γυναικών ως «πανδημία μέσα στην πανδημία» με πολιτικές και θεσμικές πρωτοβουλίες, διεκδικούμε επιτακτικά θεσμικές παρεμβάσεις, που θα αλλάξουν νοοτροπίες, αλλά κυρίως το πλαίσιο προστασίας, καταγγελίας, αλλά και απόδοσης δικαιοσύνης στα θύματα, όπως:
Να κυρωθεί άμεσα η Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στους χώρους εργασίας.
Να αλλάξει ο ποινικός κώδικας όσον αφορά την περιγραφή, τις ποινές και την παραγραφή των αδικημάτων σεξουαλικής βίας, ιδιαίτερα κατά των ανηλίκων.
Να ενισχύσουμε, να δημιουργήσουμε νέες δομές, γραμμές στήριξης, συμβουλευτικά κέντρα και ξενώνες φιλοξενίας για τις γυναίκες-θύματα σε όλους τους δήμους της χώρας.
Κάθε γυναίκα πρέπει να αισθάνεται ασφαλής, να σηκώσει το τηλέφωνο, να στείλει μήνυμα σε γραμμές στήριξης, να γνωρίζει ότι θα εισακουστεί και θα κινηθούν οι διαδικασίες. Να μην αποθαρρύνονται ή να χλευάζονται -δυστυχώς ορισμένες φορές από τις αρμόδιες αρχές.
Να φέρουμε τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία και ειδικά σεμινάρια και ενημέρωση για το θέμα της παρενόχλησης.
Να επιταχύνουμε τη χρονοβόρα διαδικασία της απόδοσης δικαιοσύνης γι’ αυτές τις υποθέσεις, προφυλάσσοντας ταυτόχρονα τα θύματα και τους μάρτυρες.
Να διαμορφώσουμε το πλαίσιο αντιμετώπισης των νέων μορφών βίας, όπως για παράδειγμα στον κυβερνοχώρο, που φθάνει από τον κυβερνοεκφοβισμό ως τη σεξουαλική παρενόχληση και τις απειλές βιασμού.
Φτάνουν οι θεσμικές παρεμβάσεις σε μια χώρα που διαρκώς νομοθετεί, αλλά ξεχνά συχνά τους νόμους της στα συρτάρια; Όχι. Είναι κυρίως θέμα πολιτικής βούλησης, ώστε το κίνημα να μείνει ακηδεμόνευτο και ελεύθερο.
Αλλά και κοινωνικής πίεσης, να γίνει υπόθεση συλλογική και μάχη καθημερινή. Σε όλους τους χώρους, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, στα πανεπιστήμια, στους χώρους εργασίας, στη γειτονιά μας. Γι’ αυτό, από εδώ και πέρα, το να σπάσουμε τη σιωπή δεν είναι μόνο επιλογή, είναι ευθύνη. Έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία να ξεριζώσουμε μια φρικτή εκδοχή της ανισότητας και να αγωνιστούμε μαζί με τους άνδρες που το αντιλαμβάνονται, για δικαιοσύνη, αλληλοσεβασμό, αλληλεγγύη, ισότητα, για την πραγματική δημοκρατία.
*Η Φώφη Γεννηματά είναι Πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής και του ΠΑΣΟΚ. Βουλευτής στο Νότιο Τομέα Αθήνας (Β3). Επικεφαλής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης (2015-2019). Έχει διατελέσει Υπερνομάρχης Αθηνών-Πειραιώς, υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αν. Υπουργός Εσωτερικών και αν. Υπουργός Εθνικής Άμυνας.