Από πόσα συγκοινωνούντα δοχεία αποτελείται ο κόσμος; Δύσκολη κάποτε απάντηση, αλλά η πανδημία της Covid-19 την απλούστευσε: Από κανένα, γιατί ο κόσμος γίνεται όλο και περισσότερο «ένα».
Η χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008 μάς έκανε να το υποψιαστούμε, η προηγούμενη ταραγμένη δεκαετία το έδειξε πιο εμφατικά και οι τελευταίες αμφιβολίες διαλύθηκαν από έναν «ταπεινό» ιό. Η παγκοσμιοποίηση είναι κάτι πολύ ευρύτερο από την ελεύθερη αποστολή εμβασμάτων στο εξωτερικό, τα social media ή μια παραγωγική μονάδα σε μια μακρινή «τρίτη χώρα». Και μας αφορά όλους.
Ως προς τα προβλήματα, θα αρκούσε ίσως να αναφέρουμε την απειλή της κλιματικής αλλαγής, όμως το άρθρο του Imran Amed (στη σελ. 64 του αφιερώματος), για την παγκόσμια βιομηχανία ένδυσης μετά την πανδημία, αρκεί για να αντιληφθούμε τον φαύλο κύκλο που διανύουμε: Η δυτική ευμάρεια πάτησε στην εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού φτωχών χωρών και διασκέδασε τις ενοχές της με την «πολυπολιτισμικότητα».
Μετά, φοβήθηκε τα κύματα μετανάστευσης από τις χώρες αυτές. Τώρα, καθώς ορθώνονται γίγαντες όπως η Κίνα και δευτερευόντως η Ινδία, μέρος των κοινωνιών της Δύσης ζητά περισσότερη περιχαράκωση, περισσότερο απόλυτες λύσεις. Το ντόμινο συνεχίζεται κάνοντας την ευμάρεια στις ανεπτυγμένες χώρες να μοιάζει με φίδι που τρώει την ουρά του, παρασύροντας αξίες, αντιλήψεις και ιδεώδη.
Η επανεκκίνηση μοιάζει πλέον απαραίτητη για να ανταποκριθούμε στις νέες συνθήκες. Η πλημμελής αντιμετώπιση της πανδημίας μέσα από παγκόσμια συνεργασία, συνεννόηση και συντονισμό, ήταν το πρώτο δύσκολο και ακριβό «πάθημα» που θα πρέπει να γίνει μάθημα. Είναι ώρα να πέσουν στο τραπέζι νέες ιδέες και λύσεις, απαλλαγμένες από τις αντιλήψεις ενός κόσμου που αποτελούνταν όντως από πολλά συγκοινωνούντα δοχεία.
Για την Ελλάδα ειδικά, ίσως ο συμβολισμός είναι λίγο πιο ισχυρός. Στη διακοσιοστή επέτειο από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, η Ελλάδα προσπαθεί να εξέλθει από μια πολυετή και πολυεπίπεδη κρίση, αντιμετωπίζει την Covid-19, αλλά και την πρωτοφανή για τις τελευταίες δεκαετίες, ένταση με την Τουρκία. Κι ελπίζει να κάνει τη δική της «επανεκκίνηση», βγαίνοντας από την πανδημία με τη βοήθεια των μαζικών εμβολιασμών. Μια επανεκκίνηση που ούτε πρέπει ούτε μπορεί να είναι μόνο οικονομική.
Όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια, πέρα από τις οξυμένες πολιτικές αντιπαραθέσεις, είναι πραγματικά ενθαρρυντικό που η χώρα δείχνει να σκέφτεται περισσότερο, αλλά και να κινείται περισσότερο προς ένα νέο μοντέλο στην οικονομία, στην κοινωνική οργάνωση -σε καίρια ζητήματα που την απασχολούν. Είναι δε ακόμα πιο ενθαρρυντικό που, με καθυστέρηση έστω, αντικρίζει προβλήματα κρυμμένα κάτω από το χαλί κι επιχειρεί να αναμετρηθεί μαζί τους -με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ελληνικό #metoo…
Οι παλιές ισορροπίες του 20ού αιώνα οδεύουν προς εξαφάνιση. Κι αυτό που χρειάζεται τώρα είναι να ξεπεράσουμε την αδράνεια του παρελθόντος, να μετρήσουμε την τόλμη μας, για να ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις -κοινωνικές, οικονομικές, γεωπολιτικές- που αναδύονται.
*Ο Γιώργος Παπανικολάου είναι Διευθυντής του Euro2day.gr