Στη χώρα μας, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι το παρελθόν της, οι συνέπειες του οποίου όχι απλά επηρεάζουν αλλά κυριολεκτικά μπλοκάρουν, σε πολλές περιπτώσεις, το μέλλον της.

Προφανώς αυτό ισχύει σε ό,τι αφορά τις οικονομικές υποχρεώσεις του κράτους, στο λεγόμενο «χρέος». Ωστόσο, στην ολότητά του το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και πολύ δυσκολότερο να επιλυθεί. Διότι αφορά τον τρόπο λειτουργίας των θεσμών και του κράτους, τον τρόπο αντιμετώπισης μεγάλων πρακτικών προβλημάτων, αλλά και την αναντιστοιχία μεταξύ της αυστηρότητας πολλών νόμων και της πλημμελούς εφαρμογής τους, επί δεκαετίες!

Ζούμε σε μια περίοδο ταχύτατων μεταβολών, που αλλάζουν τα δεδομένα σχεδόν σε όλους τους τομείς. Ακόμη κι όταν οι αλλαγές αυτές μοιάζουν με επιστροφή στο παρελθόν, όπως συμβαίνει λ.χ. με τις τάσεις εθνικισμού και προστατευτισμού, αυξάνουν την αβεβαιότητα στο περιβάλλον κι απαιτούν από τις επιχειρήσεις μεγάλη ικανότητα ταχείας προσαρμογής.

Οι αποστάσεις εκμηδενίζονται, ενώ η ροή συνεχούς πληροφόρησης αγκαλιάζει πλέον ολόκληρη την υδρόγειο, μεταβάλλοντας όχι μόνο τα εσωτερικά δεδομένα κάθε επιχείρησης αλλά και τις απαιτήσεις του πελάτη, που είναι πλέον σε θέση να επιλέγει έχοντας άφθονες πληροφορίες, για να συγκρίνει προϊόντα και υπηρεσίες μέσα από το γραφείο ή και στο σπίτι του.

Για μια ακόμη χρονιά, τα στοιχεία της ΑΑΔΕ αποκαλύπτουν ένα εξαιρετικά δυσάρεστο γεγονός: Η φοροδιαφυγή και η παραοικονομία ζουν και βασιλεύουν, ενδεχομένως δε να διογκώνονται σημαντικά, χρόνο με τον χρόνο, παρά τις προσπάθειες περί του αντιθέτου.

Παρότι τα τελευταία χρόνια το ΑΕΠ αυξάνεται και η εγχώρια κατανάλωση επίσης, τα συνολικά εισοδήματα που δηλώνονται, μειώνονται χρόνο με τον χρόνο! Από 76 δισ. ευρώ το 2014, σε 73,6 δισ. ευρώ το 2017. Κι αυτό όταν μία μόνο κατηγορία -το μαντέψατε ίσως-, οι μισθωτοί και συνταξιούχοι, που δεν έχουν προφανώς μεγάλα περιθώρια φοροδιαφυγής, εμφανίζουν στο ίδιο διάστημα αύξηση εισοδημάτων, ενώ ελαφρά αύξηση παρουσιάζουν και τα εισοδήματα από ακίνητα.

Η έρευνα της Grant Τhornton σε 8.000 ελληνικές επιχειρήσεις, που δημοσιοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, περιλαμβάνει ορισμένα εξαιρετικά ενδιαφέροντα αλλά και δυσάρεστα στοιχεία, τα οποία δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα.

Κορυφαίο μεταξύ αυτών, κατά την άποψη του υπογράφοντος, είναι η έλλειψη εκσυγχρονισμού στην επιχειρηματική «κουλτούρα», διότι όπως είναι προφανές, αν μια επιχείρηση επιμένει σε παραδοσιακές πρακτικές λειτουργίας και σε ξεπερασμένες αντιλήψεις, δύσκολα μπορεί να «κατανοήσει», να υιοθετήσει και άρα να εφαρμόσει αποτελεσματικά καινοτομίες, στο φάσμα των δραστηριοτήτων της. Διόλου παράξενο λοιπόν, που τόσο η καινοτομία όσο και η επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο και δυναμικό εμφανίζονται χαμηλά στην κλίμακα προτεραιοτήτων της πλειονότητας των ελληνικών επιχειρήσεων.

Οι μεταρρυθμίσεις στο θεσμικό πλαίσιο, η αύξηση της χρηματοδότησης, η μείωση των φόρων, όλα αυτά είναι στοιχεία, χιλιοειπωμένα στον οικονομικό Τύπο, που αναμφίβολα υποβοηθούν την επιχειρηματικότητα και την ανταγωνιστικότητα.

Μέχρι στιγμής, όμως, ελάχιστες αναφορές γίνονται σε έναν άυλο ποιοτικό παράγοντα, που ίσως παίζει και τον πλέον σημαντικό ρόλο, σε μια χώρα που πασχίζει να επανέλθει σε καθεστώς υγιούς και διατηρήσιμης ανάπτυξης, την ώρα που διεθνώς συντελούνται ταχύτατες και ριζικές αλλαγές.