Είναι κοινό μυστικό ότι σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, το ελληνικό χρηματιστήριο ουδέποτε είχε δάφνες να δρέψει. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό οφείλεται στην ίδια τη φύση των ελληνικών επιχειρήσεων, εισηγμένων και μη, δηλαδή στο ότι είναι στην πλειονότητά τους οικογενειακές επιχειρήσεις, των οποίων οι ιδιοκτήτες έχουν συνηθίσει «να τις μπερδεύουν με την τσέπη τους».
Κάτι που θα έπρεπε βεβαίως να αλλάζει ριζικά με την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο, όταν πλέον οι ιδιοκτήτες μεταβάλλονται σε συνιδιοκτήτες, έχοντας αποκτήσει νέους μετόχους, μικρούς και μεγάλους. Θα έπρεπε, γράφουμε, διότι υπήρξαν και υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σε πολλές εταιρείες.
Στην περίπτωση της Folli Follie, οι λαθροχειρίες με τα οικονομικά στοιχεία δημιούργησαν μια κατάσταση που τηρουμένων των αναλογιών στα αντίστοιχα μεγέθη, θα μπορούσε να συγκριθεί με τα όσα συνέβησαν με την κατάρρευση της Enron, στη Wall Street, τη μεγαλύτερη αγορά του κόσμου.
Πρόκειται αναμφίβολα και στις δύο περιπτώσεις για ένα «σκάνδαλο μεγατόνων».
Στην περίπτωση της Creta Farms, που απασχολεί αυτό το διάστημα τα πρωτοσέλιδα, έχουμε διαφορετικές συνθήκες. Χαριτολογώντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή η υπόθεση συνάδει περισσότερο με τα επαρχιακά και περιφερειακά χαρακτηριστικά, που, είτε μας αρέσει είτε όχι, διαθέτει το ελληνικό χρηματιστήριο.
Εδώ δεν έχουμε τεράστια ποσά πωλήσεων και αγορών που αποδεικνύονται εικονικά και αφορούν την «εξωτική» αγορά της Κίνας. Έχουμε τη διαμάχη των δύο αδελφών/μεγαλομετόχων, που φαίνεται να ξεκίνησε πριν 2-3 χρόνια και τώρα επικεντρώνεται στο αν ο ένας έβαλε λεφτά, πώς και γιατί τα έβαλε και -αν βεβαίως τα έβαλε- γιατί δεν απεικονίστηκαν ποτέ στις λογιστικές καταστάσεις της εταιρείας.
Το αποτέλεσμα όμως αυτής της διαμάχης δεν αποκλείεται να έχει παραπλήσια χαρακτηριστικά με αυτά της Folli Follie, δηλαδή να οδηγήσει σε βαρύτατες συνέπειες για την πορεία της εταιρείας και στην απαγγελία κατηγοριών για χειραγώγηση.
Όχι μόνο διότι είναι σαφές ότι οι απαιτήσεις του Κωνσταντίνου Δομαζάκη δεν απεικονίζονται στις λογιστικές καταστάσεις, αλλά και διότι δεν φαίνεται να έχουν καταγραφεί, γενικώς, οιεσδήποτε μεγάλες δοσοληψίες μεταξύ μελών του ΔΣ και της εταιρείας. Κάτι που σημαίνει ότι κι αν ακόμη ο κ. Δομαζάκης έδωσε χρήματα για να καλύψει δανεισμό της εταιρείας προς αυτόν (μια εναλλακτική εκδοχή περί της οποίας υπάρχουν πληροφορίες), ούτε αυτό ήταν καταγεγραμμένο, όπως θα έπρεπε!
Το κρίσιμο δε ερώτημα που απασχολεί τώρα την αγορά, μετά τον θόρυβο που ξέσπασε, είναι αν οι παρασπονδίες περιορίζονται σε τέτοιου είδους δοσοληψίες ή υπάρχουν κι άλλα θέματα στην εταιρεία. Κι αυτό συμβαίνει για τρεις λόγους: Πρώτον, διότι η συγκεκριμένη εταιρεία άλλαζε στελέχη της οικονομικής διεύθυνσης, αλλά και του εσωτερικού ελέγχου, κυριολεκτικά «σαν τα πουκάμισα» αδιαλείπτως, εδώ και πολλά χρόνια, σε βαθμό που είναι πρωτοφανής.
Δεύτερον, διότι στην «ατζέντα» της επικείμενης έκτακτης συνέλευσης βρίσκεται και μια σειρά από θέματα «αξιολόγησης» που αφορούν είτε συνεργασίες με άλλες εταιρίες, είτε επενδυτικών έργων βελτίωσης στις εγκαταστάσεις της, είτε και «ενημέρωση» της συνέλευσης (!) σχετικά με προμηθευτές της εταιρείας…
Και τρίτον, διότι η Creta Farms έχει καταγράψει τα τελευταία χρόνια σημαντικές απομειώσεις, ύψους δεκάδων εκατομμυρίων, που αποδίδονται γενικώς στην αποτυχία εισόδου στην αγορά των ΗΠΑ, χωρίς όμως να γνωρίζει το επενδυτικό κοινό πώς ακριβώς προέκυψαν. Για παράδειγμα, το 2018 προχώρησε σε απομείωση υπεραξίας απόκτησης της θυγατρικής στις ΗΠΑ σε μηδέν, γράφοντας ζημία 6,722 εκατ. ευρώ, το 2015 προχώρησε σε απομείωση συμμετοχής 1,2 εκατ. ευρώ στην κοινοπραξία Creta Farms Espana, ενώ το 2013 σε απομειώσεις 14,913 εκατ. ευρώ (αποθέματα 2,9 εκατ., ενσώματες ακινητοποιήσεις 1,1 εκατ. ευρώ, άυλα πάγια 2,4 εκατ. ευρώ, κ.λπ.)
Τώρα που βγήκε η υπόθεση στο προσκήνιο, όλα αυτά θα εξεταστούν από τους αρμοδίους, είτε πρόκειται για στελέχη των τραπεζών που δανείζουν την εταιρεία, είτε πρόκειται για τις εποπτικές αρχές.
Ωστόσο, όποια κι αν είναι η κατάληξη, ένα γεγονός είναι αναμφισβήτητο. Η χρηματιστηριακή αγορά στηρίζεται στην «πίστη», ήτοι στη λειτουργία των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης και στην αξιόπιστη -και ελεγχόμενη- παροχή λογιστικών στοιχείων, μέσω των οποίων ενημερώνεται το επενδυτικό κοινό.
Αν λοιπόν θέλουμε να επιστρέψουν οι εγχώριοι επενδυτές, αλλά και να μη φύγουν τρέχοντας οι ξένοι (αντί να προσέλθουν σε μεγαλύτερους αριθμούς όπως θα θέλαμε), καλό θα είναι όλοι να αντιληφθούμε πως με λογιστικές καταστάσεις που αποδεικνύονται «κουρελούδες», μετόχους που μπερδεύουν την εταιρεία με την τσέπη τους, πρακτικώς ανύπαρκτους ελέγχους και την εταιρική διακυβέρνηση στα... τάρταρα, προκοπή δεν πρόκειται να δούμε.
Οι εποχές έχουν πια αλλάξει. Κι όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν αυτό βασικοί μέτοχοι, τραπεζικά στελέχη και Αρχές της αγοράς, τόσο το καλύτερο.