Στη χώρα μας, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι το παρελθόν της, οι συνέπειες του οποίου όχι απλά επηρεάζουν αλλά κυριολεκτικά μπλοκάρουν, σε πολλές περιπτώσεις, το μέλλον της.
Προφανώς αυτό ισχύει σε ό,τι αφορά τις οικονομικές υποχρεώσεις του κράτους, στο λεγόμενο «χρέος». Ωστόσο, στην ολότητά του το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και πολύ δυσκολότερο να επιλυθεί. Διότι αφορά τον τρόπο λειτουργίας των θεσμών και του κράτους, τον τρόπο αντιμετώπισης μεγάλων πρακτικών προβλημάτων, αλλά και την αναντιστοιχία μεταξύ της αυστηρότητας πολλών νόμων και της πλημμελούς εφαρμογής τους, επί δεκαετίες!
Προ ημερών, για παράδειγμα, το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκε ότι η εξαίρεση «οικιστικών πυκνώσεων», δηλαδή αυθαίρετων οικισμών, από τους δασικούς χάρτες, δεν είναι συνταγματική. Δεν θα σταθώ ιδιαίτερα στο νομικό σκεπτικό αυτής της απόφασης, καθώς δεν τυγχάνω νομικός.
Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει η κατάρτιση των δασικών χαρτών, από την έναρξη της εφαρμογής της, φέρνοντας ως απλό παράδειγμα το γεγονός ότι με τον τρόπο που καταρτίζονται, δημιουργήθηκε τεράστια αναταραχή, καθώς βγήκε αρχικά «δασική» μέχρι και η πλατεία της Πεντέλης!
Για ποιο λόγο; Διότι στην κατάρτιση των δασικών χαρτών χρησιμοποιούνται στοιχεία για το «τι ήταν δάσος» σχεδόν από τον καιρό του… Νώε!
Το ερώτημα όμως είναι, αν έχει οιαδήποτε πρακτική αξία να εξετάζουμε σε μια περιοχή όπως π.χ. η Αττική, τι ήταν κάποτε δάσος κι εκ των πραγμάτων έχει πάψει να είναι, εδώ και δεκαετίες, ή πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή, να τακτοποιήσουμε το παρελθόν και να κοιτάξουμε τι θα κάνουμε και πώς θα εφαρμόζουμε σωστά και πλήρως, λιγότερους και απλούστερους νόμους, στο μέλλον. Διότι, αντίθετα με το σκεπτικό του Σ.τ.Ε., η τακτοποίηση τέτοιου είδους θεμάτων, λαμβανομένου υπόψη του τεράστιου αριθμού πολιτών που εμπλέκονται σε αυτές, αλλά και της αδράνειας του κράτους όταν γίνονταν οι σχετικές παραβάσεις, καλώς ή κακώς, έχει δημιουργήσει κοινωνικά και οικονομικά τετελεσμένα. Κι ακριβώς λόγω της ευρύτητας αυτών των φαινομένων κατά το πρόσφατο παρελθόν, αντίθετα με τη γνωμάτευση του Σ.τ.Ε., το θέμα μπορεί να μην αφορά την εθνική ασφάλεια, αφορά όμως τόσο την εθνική οικονομία όσο και το «δημόσιο συμφέρον».
Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι οι νόμοι δεν είναι αυθύπαρκτοι, αλλά αποσκοπούν στο να οργανώνουν αποτελεσματικά μια κοινωνία, όταν βλέπουμε ότι ορισμένοι νόμοι καταργήθηκαν στην πράξη, με ευθύνη βεβαίως του ίδιου του κράτους, το ζητούμενο δεν είναι να προσπαθήσουμε να τους εφαρμόσουμε μερικές... δεκαετίες αργότερα, ούτε πώς θα τιμωρήσουμε εκ των υστέρων παραβάτες που στην πλειονότητά τους ενδεχομένως έχουν ήδη εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο.
Το ζητούμενο λοιπόν, για να επιστρέψουμε στο αρχικό ερώτημα, είναι πώς θα αλλάξουμε τις αιτίες που δημιούργησαν αυτή την κατάσταση, δημιουργώντας -κι εφαρμόζοντας- ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, αλλά και τακτοποιώντας ταυτόχρονα, με αποτελεσματικό τρόπο, τα αποτελέσματα της προηγούμενης κατάστασης. Διότι «δάσος» μια περιοχή που κατοικείται επί δεκαετίες, έστω και παράνομα, δεν πρόκειται να ξαναγίνει, κι όποιος κάνει ότι το πιστεύει, είναι απλά υποκριτής.
Μόνον έτσι θα τραβήξουμε μια «γραμμή» με το παρελθόν και θα εξασφαλίσουμε το πιο βασικό: ότι τα φαινόμενα του παρελθόντος δεν θα επαναληφθούν και στο μέλλον. Δυστυχώς, φαίνεται να συμβαίνει το αντίθετο. Ούτε το παρελθόν τακτοποιούμε, ούτε στην κατάρτιση ενός νέου, οργανωμένου θεσμικού πλαισίου (ένα μέρος του οποίου είναι βεβαίως η κατάρτιση ρεαλιστικών δασικών χαρτών) προχωρούμε.
Το παραπάνω παράδειγμα, που προέκυψε από την επικαιρότητα, δεν είναι βεβαίως το μόνο. Το παρελθόν, μέσα από μια διαδικασία συλλογικής υποκρισίας, που κάνει πολλούς να κλείνουν τα μάτια απέναντι στην πραγματικότητα, είτε πρόκειται για τη φοροδιαφυγή, είτε για τον… θεσμό των αυθαιρέτων, είτε για το χάλι μας στην Παιδεία, είτε για τον τρόπο λειτουργίας της Δικαιοσύνης, έχει γίνει πραγματικά «γόρδιος δεσμός» που πνίγει το μέλλον.
Δεν είναι τυχαίο ότι μέσα από τις διαδικασίες των Μνημονίων αποκτήσαμε ακόμη περισσότερους περίπλοκους νόμους, αντί να ακολουθήσουμε το παράδειγμα άλλων χωρών στην Ευρώπη -με απλούστερα και αποτελεσματικότερα συστήματα. Και οι νέοι νόμοι σε μεγάλο βαθμό «στο πόδι» εκπονήθηκαν, στο πλαίσιο των ιδίων αντιλήψεων και νοοτροπιών με το παρελθόν. Ούτε και πρόκειται να αλλάξει αυτό, έως ότου τολμήσει η πλειοψηφία του πολιτικού συστήματος να κόψει τον «γόρδιο δεσμό».