Τα στελέχη των στρατιωτικών επιτελείων που έχουν σκύψει πάνω από τους γεωπολιτικούς χάρτες, προσπαθώντας να υπολογίσουν όλες τις πιθανότητες έκβασης των συρράξεων, δεν είναι οι μόνοι κυβερνητικοί υπάλληλοι που δουλεύουν πυρετωδώς.

Τα απανταχού γραφεία των επικοινωνιολόγων έχουν επίσης ”πάρει φωτιά”, καθώς τώρα αποσαφηνίζονται οι μετά την έναρξη του πολέμου τάσεις της κοινής γνώμης. Ζητούμενα είναι το πώς διαμορφώνονται τώρα οι ισορροπίες στο εσωτερικό των κρατών και πώς είναι δυνατόν αυτές να επηρεάσουν την εξέλιξη του πολέμου.

Στο ”δυτικό στρατόπεδο”, τόσο ο Αμερικανός πρόεδρος όσο και ο Βρετανός πρωθυπουργός είδαν τη δημοτικότητά τους να ανεβαίνει μετά την έναρξη του πολέμου. Χαρακτηριστικό είναι πως τον Φεβρουάριο το 29% των Βρετανών ήταν υπέρ της επέμβασης στο Ιράκ, ενώ το 52% είχε αντίθετη γνώμη. Σήμερα, το 54% υποστηρίζει τη δράση των Βρετανών στον Περσικό, ενώ μόλις το 30% αντιτίθεται σε αυτή.

Η εξέλιξη είχε προβλεφθεί από τους Βρετανούς ιθύνοντες και είχε χαρακτηριστεί ως ο ”παράγοντας θάτσερ”. Με επικοινωνιακούς όρους αυτό ερμηνεύεται από τον θετικό αντίκτυπο που φαινόταν πιθανό να έχει η αταλάντευτη στάση Μπλερ. ”Κάτι τέτοιο”, έλεγαν οι αναλυτές, ”αν και δίνει την εντύπωση της… ξεροκεφαλιάς, δημιουργεί εκτίμηση προς την κυβέρνηση, ακόμα και από αυτούς που την αντιπαθούν. Όπως έγινε με τη Μ. Θάτσερ: πολύ λίγοι Άγγλοι τη συμπαθούσαν ως άνθρωπο, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης πίστευε πως διέθετε την απαραίτητη σοβαρότητα και προσήλωση για το κυβερνητικό έργο”.

Η δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ στο χρονικό διάστημα μεταξύ 22 και 23 Μαρτίου, έδειξε ότι το 72% των ερωτηθέντων υποστηρίζει τον πόλεμο, ενώ προ τριών εβδομάδων το ποσοστό ήταν στο 59%. Οι υποθέσεις για την ποιοτική σύσταση του σώματος των πολιτών που στηρίζει τον πόλεμο είναι αρκετές. Οι περισσότερες επικαλούνται δημοσκοπήσεις από τις οποίες εξάγεται το συμπέρασμα ότι κατά του πολέμου είναι οι Αφροαμερινοί, οι έχοντες ανώτατη μόρφωση και οι κάτοικοι μεγάλων αστικών κέντρων, ενώ υπέρ είναι οι κάτοικοι επαρχιωτικών περιοχών, οι Λατινοαμερικανοί και οι λιγότερο μορφωμένοι.

Αξίζουν επισήμανσης η τοποθέτηση του προσφάτως βραβευμένου με Όσκαρ, Michael Moore και αυτή Αμερικανού κοινωνιολόγου και βετεράνου του Βιετνάμ. Ο πρώτος εξέφρασε την άποψη ότι οι μετανάστες από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής βρήκαν στον πόλεμο την ευκαιρία να επιρρώσουν την αμερικανική τους ταυτότητα και να ξεφύγουν από τη θεώρησή τους ως πολιτών ”δεύτερης κλάσης ”, ενώ τονίζει την εύλογη επιθυμία των οικογενειών, μέλη των οποίων συμμετέχουν στις επιχειρήσεις, να είναι ο πόλεμος νικηφόρος. Ο δεύτερος υποστηρίζει ότι όσοι έμμεσα ή άμεσα είχαν σχετιστεί με τους πολέμους του Βιετνάμ και της Καταιγίδας της Ερήμου εύχονται να υπάρξει αναζωπύρωση της εκτίμησης του έθνους στις στρατιωτικές δυνάμεις, ώστε να απολαμβάνουν και αυτοί μεγαλύτερου σεβασμού.

Ποσοστό 84% των Αμερικανών πιστεύει ότι οι πολεμικές επιχειρήσεις εξελίσσονται ομαλά για τις ΗΠΑ, αν και αυξάνεται ο αριθμός αυτών που εκφράζουν ανησυχίες για τον ρυθμό αύξησης των απωλειών.

Τι λένε όμως τα επικοινωνιακά στρατηγεία αναφορικά με το πόσες ανθρώπινες απώλειες είναι ικανή να ανεχτεί η κοινή γνώμη, ειδικά τώρα που πλησιάζει η μάχη της Βαγδάτης; Σύμφωνα με δημοσκόπηση του περασμένου Σαββατοκύριακου, το 41% των ερωτηθέντων εκτιμούσε ότι ο αριθμός των νεκρών Αμερικανών θα είναι μικρότερος από 100, ενώ το 34% πίστευε πως οι απώλειες θα είναι μερικές εκατοντάδες και μόνο 12% πως θα φτάσουν τους 1.000.

Χαρακτηριστικό είναι, επίσης, ότι το ποσοστό αυτών που πίστευαν ότι ο πόλεμος θα έχει γρήγορο τέλος υποχώρησε σε τρεις μόλις ημέρες από 62% (Σάββατο 22/3) σε 43% (Δευτέρα 24/3).

Η διαμορφωθείσα τάση λαϊκής υποστήριξης των ”πολεμόχαρων ηγετών”, αν και προς το παρόν εμφανίζει momentum, κρέμεται σε μία κλωστή, τονίζουν οι επικοινωνιολόγοι. Και τούτο γιατί η συμμαχία είχε βασικά υποσχεθεί δύο πράγματα: τη γρήγορη κατίσχυση και την απελευθέρωση του ιρακινού λαού.

Αν, όπως όλα δείχνουν, ο πόλεμος τραβήξει σε μάκρος ή οι Αμερικανοί επιτελείς επιλέξουν να ισοπεδώσουν ολόκληρες πόλεις, η ρητορική των Αγγλοσαξώνων καταρρέει de facto και η κοινή γνώμη αναμένεται να αντιδράσει βίαια ως αποτέλεσμα των τύψεων που θα νιώσει, επισημαίνεται.

”Μπορεί να φαίνεται άκαιρο, αλλά όποιος είναι Αμερικανός και πάνω από 50 χρονών δεν μπορεί να αποφύγει τη σύγκριση των εξελίξεων με αυτές του πολέμου στο Βιετνάμ. Η παγκοσμιοποίηση, όπως προβάλλεται στο επίπεδο και του αντιπολεμικού κινήματος, θα μεταβάλλει τις υπάρχουσες αντιδράσεις σε χιονοστιβάδα”, λέει Αμερικανός επικεφαλής διαφημιστικής εταιρείας.

Τι εκτιμούν οι αναλυτές για τις τάσεις της κοινής γνώμης στο Ιράκ; Κυρίαρχη είναι η άποψη ότι ο ιρακινός λαός παραμένει προσηλωμένος στο καθεστώς Χουσεΐν, όσο αυτό είναι ισχυρό. Είναι πρόθυμος να ακολουθήσει αυτόν που θα του εξασφαλίσει τρόφιμα και νερό, τονίζουν, ενώ παραπέμπουν στην κυνική δήλωση Κίσιγκερ: ”Τους Άραβες δεν τους αγοράζεις. Τους νοικιάζεις!”

Πιο περίπλοκη είναι η κατάσταση στο Νότιο Ιράκ, στο οποίο η πλειονότητα των κατοίκων είναι σιίτες. Η συμμαχία είχε ”ποντάρει” στην υποστήριξή τους, καθώς υπάρχουν δεδομένες ιδεολογικές διαφορές με το σουνιτικό κράτος της Βαγδάτης. Δεν έγινε έτσι. Ο θρησκευτικός ηγέτης των σιιτών, ενθυμούμενος προφανώς ανεκπλήρωτες υποσχέσεις των Αμερικανών το 1991, εξέφρασε την υποστήριξή του στον Σαντάμ Χουσεΐν.

Δημήτρης Γλύστρας