Γιατί η Τουρκία υποχρεώνει την Ελλάδα να πατήσει γκάζι στα θαλάσσια αιολικά

Το υπαρκτό ενδιαφέρον που εκφράζουν ξένοι όμιλοι, όπως η Masdar και η Iberdrola για να επενδύσουν στις ελληνικές θάλασσες, όπου υπάρχουν σημεία με το καλύτερο αιολικό δυναμικό στη Μεσόγειο, είναι αναμφίβολα θετικό.

Τα σινιάλα που έστειλαν τη Πέμπτη με δηλώσεις τους κορυφαία στελέχη των δύο ομίλων από την COP29 στο Μπακού ασφαλώς και αναδεικνύουν το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα, τη γεωγραφική της θέση και τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι ελληνικές θάλασσες, ωστόσο θα ήταν λάθος να απομονωθούν από τις συνολικές τους τοποθετήσεις.

«Αξιοποιώντας την εξιδείκευση της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή στο χώρο θέλουμε να επεκταθούμε στα υπεράκτια αιολικά», είπε ο Chief Operation Officer της Masdar, Abdulaziz Alobaidli, μιλώντας για τις τεράστιες δυνατότητες και τα προτερήματα της Ελλάδας στον τομέα των offshore, αλλά και θυμίζοντας ότι υπάρχει ένας «τρελός» ανταγωνισμός διεθνώς και ότι τελικά τα κεφάλαια θα επιλέξουν τη χώρα εκείνη με το πλέον ελκυστικό σχέδιο.

Στην ελκυστικότητα της Ελλάδας για επενδύσεις σε υπεράκτια αιολικά πάρκα αναφέρθηκε από τη πλευρά του και ο Gonzalo Saenz de Miera, Global Director of Climate Change and Alliances at the Chairman’s Area, της ισπανικής Iberdrola, από τις πιο ισχυρές πράσινες ευρωπαικές εταιρείες, με πολύχρονη παρουσία στην εγχώρια αγορά των χερσαίων αιολικών, ωστόσο μίλησε κι αυτός για τρεις προϋποθέσεις.

Την μείωση του επιχειρηματικού ρίσκου κατά τη φάση της ανάπτυξης, κατά δεύτερον σχήματα στήριξης για να έχει ορατότητα ο επενδυτής και να διευκολύνεται η χρηματοδότηση των έργων από τις τράπεζες και κατά τρίτον, την ύπαρξη στη χώρα μιας εφοδιαστικής αλυσίδας που θα παράγει επιτόπου τον απαιτούμενο εξοπλισμό για τα απαιτητικά offshore projects. Εννοώντας από πλωτήρες στα ελληνικά ναυπηγεία μέχρι καλώδια διασυνδέσεων και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό made in Greece, αντί αυτά να εισάγονται από το εξωτερικό με μεγαλύτερο κόστος.

Η εγχώρια βιομηχανία άλλωστε, πέραν των μεγάλων, όπως Σωληνουργεία Κορίνθου, Ελληνικά Καλώδια, Ηρακλής και Τιτάνας - που ούτως ή άλλως αναπτύσσονται σταθερά στο εξωτερικό και δεν περιμένουν τα θαλάσσια αιολικά για να ενισχύσουν τα μεγέθη τους- αλλά οι μικρότεροι, εν προκειμένω μεταλλουργίες όπως η ΕΜΕΚ, η Elastron, η ΣΙΔΜΑ και η Λυκομήτρος, είχαν αγκαλιάσει με το «καλημέρα» (τέλη 2023) την ιδέα μιας εφοδιαστικής αλυσίδας στη χώρα.

Συμπερασματικά, μπορεί τα καλά λόγια για την Ελλάδα να περισσεύουν, ωστόσο ο επενδυτικός κόσμος, λιγότερο ή περισσότερο ανοικτά, μας στέλνει σε μόνιμη βάση σήματα ότι πρέπει να ανοίξουμε βηματισμό, για να μην μας προλάβουν άλλοι και μείνει στα λόγια το ενδιαφέρον.

Η δυναμική τουρκική βιομηχανία, τα ναυπηγεία και λιμάνια

Οι τοποθετήσεις των δύο μάνατζερ έρχονται ελάχιστες μέρες μετά την ανακοίνωση από τη Τουρκία του δικού της εθνικού σχεδίου ανάπτυξης θαλάσσιων αιολικών και της δικής της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας.

Στον οδικό χάρτη που εκπόνησε το τουρκικό υπ. Ενέργειας σε συνεργασία με τη Παγκόσμια Τράπεζα,  προβλέπονται 5 GW θαλάσσιων αιολικών μέχρι το 2035 και 7 GW μέχρι το 2040 από ένα συνολικό offshore δυναμικό 75 GW, μέσα από τέσσερις πρώτες πιθανές περιοχές. Στην Μαύρη Θάλασσα, την Θάλασσα του Μαρμαρά, τη θέση Τσανάκαλε και μια απέναντι από την Λέσβο, μαζί με την ανάπτυξη εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας, ικανής να δημιουργήσει 110.000 θέσεις εργασίας και να αυξήσει το εθνικό ΑΕΠ κατά 16 δισ. δολάρια έως τα τέλη της δεκαετίας. Στις πρώτες από αυτές τις περιοχές, οι τεχνικές μελέτες εκκινούν μέσα στο 2025.

Εχει τη σημασία της η αναφορά του τουρκικού προγράμματος στην ισχυρή βιομηχανική βάση της γείτονος- η Τουρκία ήδη διαθέτει τρία εργοστάσια παραγωγής για πτερύγια ανεμογεννητριών και χάρη στα κίνητρα που πριμοδότησαν το «made in Turkey», κάνει τζίρο πολλές εκατοντάδες εκατ. δολάρια το χρόνο - καθώς επίσης στα ανταγωνιστικά της ναυπηγεία και στα λιμάνια της.

Σημειωτέον ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη καταλήξει ποιοι από τους μεγάλους Οργανισμούς Λιμένων, όπως Ηρακλείου, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου, Αλεξανδρούπολης, έχουν τους διαθέσιμους χώρους, τις προδιαγραφές και τα κατάλληλα βάθη για να στηρίξουν εργασίες συναρμολόγησης και αποθήκευσης ανεμογεννητριών.

Επίσης έχει τη σημασία του ότι στο κεφάλαιο θαλάσσια αιολικά η Τουρκία ξεκίνησε από την ίδια χρονική αφετηρία με εμάς, αλλά σήμερα δείχνει να μας έχει φτάσει ή και προσπεράσει.

Ενα χρόνο μετά το Νοέμβρη του 2023 που ανακοινώσαμε με ντόρο σε ειδική εκδήλωση το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων με έξι προτεινόμενες περιοχές σε πρώτη φάση, και ακόμη δεν το έχουμε δει στη τελική του μορφή.

Που βρισκόμαστε

Επισήμως εθνικό πρόγραμμα ακόμη δεν υπάρχει, εκκρεμεί ακόμη η υπογραφή της σχετικής ΚΥΑ - πρέπει να γίνει «περιφορά» από πέντε συναρμόδια υπουργεία - και άρα δεν γνωρίζουμε από ποιες περιοχές θα ξεκινήσει η πρώτη του φάση, για να μη μιλήσουμε για τα Προεδρικά Διατάγματα που πρέπει να ακολουθήσουν και τις αποφάσεις που θα εξειδικεύουν το πλαίσιο ανάπτυξης των offshore.

Επίσης, παρ’ ότι παλαιότερες εξαγγελίες των γειτόνων για hub συναρμολόγησης πλωτών αιολικών βόρεια της Σμύρνης δεν έχουν προχωρήσει, εντούτοις η Τουρκία είναι μια χώρα που αν αποφασίσει να «τρέξει» κάτι, έχει τον τρόπο να το κάνει. Δεν σκοντάφτει σε περιβαλλοντικούς όρους, ΠΔ και μακρόσυρτους διαγωνισμούς.

Ακούγονται όλα αυτά γνώριμα και βαρετά, ωστόσο δείχνουν έναν ορατό κίνδυνο. Στο σενάριο που οι γείτονες ενεργοποίησουν τη βιομηχανία τους, αναπτύξουν πρώτοι εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα, και καταφέρουν να προσφέρουν εξοπλισμό σε χαμηλότερα κόστη, τότε όλη η συζήτηση για «supply chain made in Greece» δεν θα προλάβει καν να ξεκινήσει.

Όλη η κουβέντα για παραγωγή πλωτήρων στα ελληνικά ναυπηγεία, και τμημάτων από τις ελληνικές χαλυβουργίες, θα τελειώσει απότομα. Απλούστατα γιατί θα έχουν προλάβει οι γείτονες και θα έχουν στήσει μια παρόμοια βιομηχανία στην αντιπέρα όχθη του Αιγαίου απ’ όπου θα παράγεται ο αναγκαίος εξοπλισμός και σε καλές τιμές. Κανείς δεν θα έχει λόγο να ρισκάρει να επενδύσει για τον σκοπό αυτό στην Ελλάδα, όταν τα υλικά για ένα υπεράκτιο αιολικό στις ελληνικές θάλασσες θα έρχονται από την γείτονα και φθηνότερα.

Είτε μας αρέσει, είτε όχι, τα καλά λόγια για το ελληνικό πρόγραμμα των υπεράκτιων αιολικών πάρκων έχουν και αυτή την ανάγνωση. Υπό αυτή την έννοια οι εξελίξεις από τη Τουρκία έχουν το καλό ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αφύπνηση και να αποτελέσουν την αφορμή ώστε η κυβέρνηση να ανεβάσει ταχύτητες, να συντμήσει χρόνους και να στείλει το μήνυμα στο ξένο ακροατήριο ότι όσα λέει εδώ και ένα χρόνο τα εννοεί, αντί να αναλώνεται με κάθε ευκαιρία στην απαρίθμιση των milestones.

Η αγορά αναμένει με ενδιαφέρον τις κινήσεις της κυβέρνησης στον ενάμισι μήνα μέχρι τα τέλη του έτους, διάστημα που θα δείξει πολλά για την από εδώ και πέρα πορεία του ελληνικού προγράμματος.