Το 2022 ήταν μια σημαντική χρονιά για την ελληνική οικονομία, η οποία κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια σειρά εξωγενών προκλήσεων, όπως η ενεργειακή κρίση, η διεθνής αύξηση των τιμών των παραγωγικών συντελεστών και η επανεμφάνιση υψηλού πληθωρισμού, οι οποίες δημιούργησαν πιέσεις στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Σε ό,τι αφορά στον κλάδο του φαρμάκου, υπήρξαν σαφείς βελτιώσεις στο πλαίσιο της φαρμακευτικής πολιτικής, με μέτρα όπως:
- Ο επιμερισμός του ενιαίου φαρμακευτικού προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ, που καθιστά δικαιότερο το σύστημα κατανομής των επιβαρύνσεων του clawback.
- Η επίσπευση των διαπραγματεύσεων, που οδήγησε στην επίτευξη σημαντικών εκπτώσεων για μια σειρά από ακριβές θεραπείες, διαμορφώνοντας παράλληλα συνθήκες σχετικής προβλεψιμότητας στη φαρμακευτική αγορά.
- Η εμπροσθοβαρής ενίσχυση των φαρμακευτικών προϋπολογισμών με τα ποσά που προβλέπονται στο πρόγραμμα RRF στο πλαίσιο της ρήτρας συνυπευθυνότητας της πολιτείας για το ύψος των υπερβάσεων του προϋπολογισμού.
Παρ’ όλα αυτά, η σημαντική υποχρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης εξακολουθεί να οδηγεί στην επιβάρυνση της φαρμακοβιομηχανίας με δυσβάστακτες υποχρεωτικές επιστροφές.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, ενώ η προηγούμενη υφεσιακή δεκαετία λειτούργησε αποτρεπτικά ως προς την προσέλκυση επενδύσεων στον κλάδο του φαρμάκου, το μέτρο για τον συμψηφισμό ενός μικρού μέρους του clawback με επενδύσεις οδήγησε στην κατάθεση δεκάδων επενδυτικών σχεδίων ύψους άνω του μισού δισ. ευρώ, με στόχο την αναβάθμιση των ερευνητικών και παραγωγικών δυνατοτήτων του κλάδου.
Οι επενδύσεις αυτές εντάσσονται στο συνολικό επενδυτικό πρόγραμμα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας ύψους 1,2 δισ. ευρώ, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι επενδύσεις αυτές αναμένεται να έχουν σημαντικό θετικό πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο για το σύνολο της οικονομίας, μέσω της ενίσχυσης των δημόσιων εσόδων, της τόνωσης της απασχόλησης με χιλιάδες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και της αξιοποίησης του επιστημονικού κεφαλαίου.
Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε πολύ σημαντική τη διατήρηση και την ενίσχυση των υφιστάμενων κινήτρων, καθώς οι επενδύσεις που υλοποιεί η εγχώρια παραγωγική φαρμακοβιομηχανία είναι ιδιαίτερα απαιτητικές σε επίπεδο κεφαλαίων, πρώτων υλών, παραγωγής και νέων τεχνολογιών.
Αυτό καθιστά αναγκαία τη θέσπιση στοχευμένων, ευέλικτων και αποτελεσματικών κινήτρων για την ενίσχυσή τους, όπως άλλωστε συμβαίνει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπου όλες οι χώρες στηρίζουν και ενισχύουν την εγχώρια παραγωγή φαρμάκων.
Η κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, αποτέλεσε το έναυσμα για τη διαμόρφωση της νέας ευρωπαϊκής φαρμακευτικής πολιτικής, η οποία στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές τρίτων χωρών, στη διασφάλιση συνθηκών επάρκειας στα φάρμακα ιδιαίτερα σε συνθήκες ραγδαίας αύξησης της ζήτησης, στην απρόσκοπτη πρόσβαση των Ευρωπαίων πολιτών σε κάθε απαραίτητη θεραπεία και στην ενίσχυση του ερευνητικού και παραγωγικού δυναμικού στον τομέα του φαρμάκου.
Η υιοθέτηση της νέας αυτής στρατηγικής και η μετουσίωσή της σε συγκεκριμένες δράσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και του προγράμματος RRF διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ικανό να απελευθερώσει την επενδυτική δυναμική του κλάδου προς όφελος των συστημάτων υγείας των χωρών της Ε.Ε. και των Ευρωπαίων ασθενών.
Η νέα ευρωπαϊκή φαρμακευτική στρατηγική σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τον κλάδο της φαρμακευτικής παραγωγής και της βιοφαρμακευτικής έρευνας στην Ευρώπη ενώ ταυτόχρονα ανοίγει νέους ορίζοντες για τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες που προσπαθούν -ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια- να καλύψουν το επενδυτικό κενό της προηγούμενης δεκαετίας.
Είναι ξεκάθαρο ότι το στοίχημα για το 2023 αφορά στην υλοποίηση των δράσεων του RRF για την ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας και φαρμακευτικής φροντίδας, την αναβάθμιση του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και την επέκταση του στα νοσοκομεία, την αποδοτική λειτουργία των πρωτοκόλλων συνταγογράφησης μέσω της διασύνδεσής τους με τα αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων και την ολοκλήρωση του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας.
Θεωρούμε ότι αφενός η χορήγηση των κατάλληλων κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων, αφετέρου η άρση των στρεβλώσεων που αφορούν στη χρηματοδότηση και τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης, αποτελούν τη βάση ενός πλαισίου φαρμακευτικής πολιτικής που θα διασφαλίζει την επάρκεια της φαρμακευτικής αγοράς και την πρόσβαση των ασθενών σε κάθε θεραπεία με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, ενώ παράλληλα θα συμβάλλει στη δημιουργία σημαντικής προστιθέμενης αξίας και στην ενίσχυση της εθνικής οικονομίας.
*Ο κ. Θεόδωρος Τρύφων είναι Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ)