Να με συγχωρήσετε αν είμαι οξύς, αλλά χθες άκουγα σε εκπομπή τον έναν πρύτανη (Μυλόπουλο, του Αριστοτελείου) να υπερασπίζεται τον άλλον (Πελεγρίνη, του Πανεπιστημίου Αθηνών) και μου σηκώθηκε η τρίχα.

«Πρέπει να αποκατασταθεί το κύρος του κ. Πελεγρίνη», έλεγε και ξανάλεγε ο συνάδελφός του, αναφερόμενος στην κίνηση του υπουργού Παιδείας να παραπέμψει τον κ. Πελεγρίνη στο πειθαρχικό.

Ειλικρινά δεν αντιλαμβάνομαι πώς βλέπουν οι κ.κ. πρυτάνεις την έννοια του κύρους. Αν ο κ. Πελεγρίνης είχε έστω και την ελάχιστη ευθιξία, θα έπρεπε απλώς να παραιτηθεί.

Συνηθίζουμε να αντιμετωπίζουμε την ανάπτυξη ως θέμα εξόχως οικονομικό. Συζητάμε για φόρους, για κίνητρα, για τη συσχέτιση μεταξύ κινδύνου και απόδοσης. Αυτή ειδικά την περίοδο, μιλάμε πολύ για τις διαρθρωτικές αλλαγές, τις αποκαλούμενες και «μεταρρυθμίσεις», που έως στιγμής δεν επέρχονται.

Ίσως λησμονούμε όμως τις ευρύτερες προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου να περάσει η χώρα σε μια φάση υγιούς, μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.

Θα δανειστώ σήμερα μέρος της περιεκτικής ανάλυσης του Γιώργου Ι. Σταμάτη από το εξαιρετικό βιβλίο που συνέγραψε υπό τον τίτλο «Ελληνοπάθεια».

Παρά το γεγονός ότι τα οικονομικά στοιχεία βελτιώνονται, σε ορισμένους τομείς, οι προϋποθέσεις για μόνιμη έξοδο της χώρας από την κρίση δεν φαίνεται να ικανοποιούνται.

Το μέγιστο ίσως σφάλμα στη μέχρι τώρα διαχείρισή της έχει να κάνει με το ότι αντιμετωπίζεται συνήθως ως καθαρά οικονομικό φαινόμενο και συζητείται, ως επί το πλείστον, με αριθμούς.

Κι όμως, όλοι θα έπρεπε να ξέρουμε ότι τα αίτιά της ήταν κατεξοχήν κοινωνικά και πολιτικά. Η επίπλαστη ευμάρεια των προηγούμενων δεκαετιών, που έφερε την Ελλάδα στο χείλος της καταστροφής, οφειλόταν στο κρατικοδίαιτο μοντέλο μιας κλειστής οικονομίας που στηριζόταν σε υπέρογκες κρατικές δαπάνες και σε υπερβολική εγχώρια κατανάλωση.

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη που έγινε τον Νοέμβριο του 2012 από την Παγκόσμια Τράπεζα για τη φτώχεια και την εισοδηματική ανισότητα, σε διεθνές επίπεδο. Τα συμπεράσματά της έχουν μεγάλη σημασία όχι μόνο για τη διατύπωση φιλοσοφικών-ηθικών ερωτημάτων, αλλά και για τον εντοπισμό σοβαρών διλημμάτων που ίσως αντιμετωπίσουν σύντομα οι πολιτικές εξουσίες.

Εν ολίγοις, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της μελέτης, μεγάλοι κερδισμένοι της παγκοσμιοποίησης σε απόλυτα μεγέθη είναι οι πλούσιοι αυτού του κόσμου. Το «1%» του πληθυσμού, είτε προέρχεται από τον ανεπτυγμένο κόσμο, είτε από τον αναπτυσσόμενο. Σημειώστε ότι σε αυτό το «1%» περιλαμβάνονται παγκοσμίως περίπου 60 εκατ. άνθρωποι, ανάμεσά τους και το 12% των Αμερικανών.

Η ομιλία του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ (και επίτιμου προέδρου του Harvard) Larry Summers, πριν από λίγες μέρες στο ΔΝΤ, ίσως αποδειχτεί ιστορικής σημασίας.

Εν ολίγοις, ο σεβαστός και εξαιρετικά καλά διασυνδεδεμένος L. Summers υποστήριξε ότι οι οικονομίες υψηλού εισοδήματος της Δύσης έχουν περάσει εδώ και καιρό σε μια νέα φάση, που ανατρέπει τα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα.

Μια φάση κατά την οποία ούτε τα χαμηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών ούτε ακόμη και οι… φούσκες μπορούν να επιφέρουν την πολυπόθητη ανάπτυξη.