Η ομιλία του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ (και επίτιμου προέδρου του Harvard) Larry Summers, πριν από λίγες μέρες στο ΔΝΤ, ίσως αποδειχτεί ιστορικής σημασίας.
Εν ολίγοις, ο σεβαστός και εξαιρετικά καλά διασυνδεδεμένος L. Summers υποστήριξε ότι οι οικονομίες υψηλού εισοδήματος της Δύσης έχουν περάσει εδώ και καιρό σε μια νέα φάση, που ανατρέπει τα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα.
Μια φάση κατά την οποία ούτε τα χαμηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών ούτε ακόμη και οι… φούσκες μπορούν να επιφέρουν την πολυπόθητη ανάπτυξη.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman έσπευσε να υπερθεματίσει, συμφωνώντας με τον κ. Summers, αλλά κάνοντας και λόγο για κίνδυνο μακροχρόνιας ύφεσης (secular slump).
Τις απόψεις των δύο διάσημων οικονομολόγων μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά στο σχετικό θέμα του Euro2day.gr
Λίγο μετά, με την άποψή τους συντάχθηκε και ο επίσης πολύ γνωστός Gavin Davis, καθηγητής του LSE αλλά και πρόσωπο με πλούσια θητεία στον χώρο των επενδύσεων και της παροχής συμβουλών σε κυβερνήσεις.
Τη σκυτάλη ανέλαβε χθες ο πασίγνωστος αρθρογράφος των Financial Times, Martin Wolf, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι ο κ. Summers έχει δίκιο κι ότι το οικονομικό μέλλον της Δύσης διαφαίνεται «νωθρό».
Τι προτάσσει ο κ. Wolf; Ότι πρέπει να γίνουν επενδύσεις και από τον ιδιωτικό και από τον δημόσιο τομέα. Ο Krugman πάντως πάει ένα βήμα πιο μακριά και επαναφέρει στο προσκήνιο την άποψη του Keynes ότι σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να γίνονται δαπάνες, ακόμη κι αν πρόκειται να ανοίγουμε λακκούβες και να τις… ξανακλείνουμε.
Οι απόψεις αυτές δείχνουν πλέον ξεκάθαρα τον φόβο γνωστών ακαδημαϊκών, αλλά και προσώπων άμεσα συνδεδεμένων με την άσκηση πολιτικής ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες οδεύουν προς μια χαμένη δεκαετία ή ακόμη χειρότερα προς μια «χαμένη γενιά» (Η χαμένη γενιά και ο υπαρξιακός κίνδυνος της Ευρώπης) όπως χαρακτηριστικά έχει υποστηρίξει ο επίσης διάσημος Wolfgang Munchau, ο οποίος επίμονα καλεί την ΕΚΤ να ασκήσει «αντισυμβατική πολιτική» για να αποφύγει τον αποπληθωρισμό (Μόνη λύση τα αντισυμβατικά μέτρα από ΕΚΤ)
Με απλά λόγια, η λογική αυτών των οικονομολόγων θα μπορούσε να συνοψιστεί στη φράση «ξοδέψτε γιατί χανόμαστε». Όπως και οι περισσότεροι ανάμεσά τους, σημειώνουν, η λογική αυτή αντιβαίνει σε καθιερωμένες «αξίες» του παρελθόντος, όπως η αποταμίευση.
Ακριβώς επειδή το πρόβλημα είναι η υπερεπάρκεια αποταμιεύσεων, που όμως ΔΕΝ μεταφράζεται σε επενδύσεις, αλλά σε χρήμα που λιμνάζει αναξιοποίητο.
Κατά την άποψη των ιδίων, η πιο εφικτή λύση για το πρόβλημα της Δύσης είναι ο… πληθωρισμός. Κυρίως για την ενθάρρυνση της πραγματοποίησης δαπανών, αλλά και για την αντιμετώπιση των συσσωρευμένων χρεών.
Δεν είναι τυχαίο ότι κρίσιμη παράμετρος των Abenomics που εφαρμόζονται τώρα στην Ιαπωνία είναι η ενίσχυση του πληθωρισμού στο 2% μετά από δεκαετίες στασιμότητας στην ανάπτυξη.
Όπως παρατηρεί όμως ο Krugman, οι περισσότεροι κεντρικοί τραπεζίτες διστάζουν να υιοθετήσουν πληθωριστικές πολιτικές στον απαιτούμενο βαθμό, διότι επί δεκαετίες πάσχιζαν να αποφύγουν τον «κακό» πληθωρισμό.
Όλα αυτά βεβαίως έχουν μεγάλη σημασία και για την Ελλάδα.
Η προσπάθεια προσαρμογής της χώρας γίνεται σε περιβάλλον χαμηλού πληθωρισμού πανευρωπαϊκά και με πολύ σκληρό νόμισμα. Γίνεται με πλήρη απουσία αναπτυξιακών επεκτατικών πολιτικών. Γίνεται με αποκλειστικό στόχο τη δημοσιονομική προσαρμογή, ακριβώς επειδή συμβαίνει σε καθεστώς πλήρους κυριαρχίας στην Ευρώπη των γερμανικών δημοσιονομικών απόψεων που έχουν μετατρέψει τη «λιτότητα» σε καλβινιστικό μεταφυσικό «πρόταγμα».
Θα ήταν μάλλον αφελές να υποθέσουμε ότι οι απόψεις που περιγράφηκαν ανωτέρω πρόκειται να κυριαρχήσουν σύντομα στη διεθνή πολιτικοοικονομική σκηνή. Είναι γνωστό ότι οι απόψεις των Γερμανών παραμένουν διαφορετικές, ενώ και στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει τεράστια αντίδραση από το πιο σκληροπυρηνικό κομμάτι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
Ωστόσο, η ομιλία του Larry Summers, λόγω του «ειδικού βάρους του» -και παρότι δεν ήταν ο πρώτος που εξέφρασε τέτοιες απόψεις- ίσως αποδειχτεί στο μέλλον σημείο καμπής για την αντιμετώπιση της πολυεπίπεδης «κρίσης» στη Δύση.
ΥΓ.: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν βέβαια και τα αίτια γι' αυτό το οικονομικό «παράδοξο» στη Δύση, τα οποία θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε σε επόμενο σημείωμα.