Όταν οι τράπεζες μειώνουν τη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα, ποιος θα αναλάβει αυτόν τον κρίσιμο ρόλο; Το ερώτημα βασανίζει αυτό το διάστημα ολόκληρη την ευρωζώνη, καθώς είναι ευρέως γνωστό ότι οι τράπεζες της περιοχής θα πρέπει να περιορίσουν τους ισολογισμούς τους στο πλαίσιο των νέων εποπτικών ρυθμίσεων.
Το ερώτημα είναι ακόμη πιο καυτό στη χώρα μας όχι μόνο γιατί οι ελληνικές τράπεζες έχουν κλείσει τις στρόφιγγες του χρήματος, αλλά και διότι υπάρχει τεράστιο θέμα «αναδιάρθρωσης» των ελληνικών επιχειρήσεων.
Παραδοσιακά αυτός ήταν ο ρόλος του Investment Banking, το οποίο όμως ουδέποτε γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στους κόλπους του ελληνικού τραπεζικού τομέα, ενώ σήμερα υποφέρει κάτω από τις ιδιόμορφες συνθήκες λειτουργίας των 4 μεγάλων τραπεζών που έχουν απομείνει.
Οι συνθήκες αυτές, όμως, ανοίγουν πεδίον δόξης λαμπρόν σε εκείνους τους ιδιώτες που έχοντας πείρα στον χρηματοοικονομικό χώρο, θα φέρουν σε επαφή «προσφορά και ζήτηση», συνδυάζοντας την ανάγκη χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, με νέα «deals» συνένωσης και ανασυγκρότησης, προκειμένου να δημιουργήσουν υγιείς παίκτες σε ενδιαφέροντες κλάδους.
Ήδη κάποια γνωστά ονόματα της αγοράς, που είχαν πρωτοστατήσει σε μεγάλα deals του παρελθόντος, έχουν παίξει τον ρόλο του «προξενητή» σε συμφωνίες που έφεραν ξένους στο μετοχικό κεφάλαιο ελληνικών εισηγμένων εταιριών ή σε συμφωνίες αναδιάρθρωσης τραπεζικών δανείων.
Όσα έχουν γίνει ως τώρα, όμως, σίγουρα είναι λίγα. Ένας ή δύο «κούκοι» δεν φέρνουν την άνοιξη. Τα deals που έχουν γίνει θα μπορούσαν κάλλιστα να αποδειχθούν σταγόνα στον ωκεανό εκείνων που θα ακολουθήσουν, με βασικό άξονα την παραγνωρισμένη τα τελευταία χρόνια χρηματιστηριακή αγορά.
Αρκεί να υπάρξει «όραμα», διάθεση και προσπάθεια απαλλαγμένη από παλιές νοοτροπίες, «γρηγοράδες», εγωισμούς και «μαγαζάκια».
Το περιβάλλον ευνοεί με πρωτόγνωρο τρόπο τη δημιουργία ενός «σκιώδους» τραπεζικού συστήματος, που από τη μία πλευρά θα αντλεί κεφάλαια (με μια βασική ίσως πηγή, τις μεγάλες ελληνικές καταθέσεις στο εξωτερικό) κι από την άλλη θα επενδύει ποικιλοτρόπως, κατευθείαν σε ελληνικές εταιρίες, υπό τον όρο συγκεκριμένων αναδιαρθρώσεων ή και επιχειρηματικών σχεδίων.
Αν βρισκόμασταν στο εξωτερικό, θα μιλούσαμε για private equity, για venture capital, για Angel Ιnvestors και Αngel networks, που συναντώνται ακόμη και στην πάλαι ποτέ «τριτοκοσμική» Ινδία. Οι τίτλοι, όμως, μικρή σημασία έχουν στην πράξη.
Αυτό που έχει σημασία είναι να επιτευχθεί η ενίσχυση της ελληνικής επιχειρηματικότητας με νέους, ευρηματικούς τρόπους, την ώρα που οι τράπεζες αδυνατούν να παίξουν τον ρόλο τους ως «τροχονόμοι» του χρήματος, τουλάχιστον στον βαθμό που το έχει ανάγκη η ελληνική οικονομία.
Σε αυτήν την προσπάθεια πολύ σημαντικό ρόλο οφείλει να παίξει και η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας επιτέλους έμπρακτα τον κεντρικό ρόλο που όχι απλώς μπορεί, αλλά πρέπει να παίξει η χρηματιστηριακή αγορά. Αλλά και παρέχοντας νεωτεριστικά κίνητρα σε όσους μετέχουν επενδυτικά στην προσπάθεια άμεσης χρηματοδότησης του ελληνικού επιχειρηματικού τομέα.
Μερικά συνοπτικά παραδείγματα τέτοιου είδους κινήτρων, που θα μπορούσαν να «μαζικοποιήσουν» αυτήν την προσπάθεια, βελτιώνοντας τη σημερινή υψηλή σχέση μεταξύ ρίσκου και αναμενόμενης απόδοσης είναι τα εξής:
1. Φορολογική ατέλεια στα μερίσματα από νέες επενδύσεις σε επιλεγμένους στρατηγικούς τομείς, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
2. Μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή σε εταιρίες που κάνουν νέες επενδύσεις και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.
3. Σχηματισμός ειδικών funds για τη χρηματοδότηση νέων επιχειρήσεων και φορολογική απαλλαγή ή μείωση του φορολογικού συντελεστή στα κέρδη κεφαλαίου για τους επενδυτές που θα συμμετάσχουν.
4. Εισαγωγή των funds που αναφέρθηκαν παραπάνω σε χρηματιστηριακή αγορά προκειμένου να διασφαλίζεται ευχέρεια εξόδου του επενδυτή.
5. Απαλλαγή/μείωση του φόρου για κέρδη από εισηγμένες μετοχές και μερίσματα εφόσον αποδεικνύεται μακροχρόνια διακράτηση.
6. Παροχή κινήτρων στους επενδυτές που συμμετέχουν σε εταιρικά ομολογιακά δάνεια, ή άλλες μορφές μακροχρόνιας πίστωσης προς τις επιχειρήσεις.
Ενδεχομένως τέτοιου είδους κίνητρα να ξενίσουν όσους αντιμετωπίζουν την ιδέα της επιχειρηματικότητας με τα ιδεολογικά μοντέλα που μεσουράνησαν στον 20ό αιώνα και κλείνουν τα μάτια στις συνθήκες βαθιάς κρίσης που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία.
Με παλιές ιδέες και αντιλήψεις όμως δεν πρόκειται να ξεφύγουμε από το τέλμα.