Προβόπουλος: Αναδιάρθρωση κλάδων με πρωτοβουλία τραπεζών

Η στενότητα χρηματοδοτικών πόρων αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα, παραδέχθηκε ο Γιώργος Προβόπουλος μιλώντας στην ημερίδα του ΣΕΒ, αλλά τόνισε ότι η μείωση της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο.

Όπως είπε, η οικονομία βρίσκεται σήμερα σε ένα μεταίχμιο. Από τη μία πλευρά, το πρότυπο ανάπτυξης, που στηρίχθηκε στην κατανάλωση και στην παραγωγή μη διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, έχει εξαντλήσει τα όριά του και απαξιώνεται γοργά.

Από την άλλη, καθυστερεί η μετάβαση σε ένα νέο πρότυπο που θα δίνει βάρος στην παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Ο Γιώργος Προβόπουλος μιλώντας στην ημερίδα του ΣΕΒ παραδέχθηκε ότι η μετάβαση αυτή είναι από τη φύση της επίπονη και βραδεία. «Θα μπορούσαμε όμως να την επιταχύνουμε αίροντας τα εμπόδια στην επενδυτική δραστηριότητα που, παρά την πρόοδο που υπάρχει, είναι ακόμα πολλά (γραφειοκρατικά εμπόδια, έλλειψη σταθερού και ευνοϊκού φορολογικού πλαισίου, υψηλό κόστος ενέργειας κ.ά.).

Ο διοικητής της ΤτΕ υποστήριξε ότι η στενότητα των χρηματοδοτικών πόρων δεν προέρχεται μόνον από τον περιορισμό της τραπεζικής χρηματοδότησης, αλλά οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων. Πολλοί από αυτούς προϋπήρχαν της κρίσης και είχαν διαμορφώσει έναν τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξης της οικονομίας που στηριζόταν σε υπέρμετρο βαθμό στον τραπεζικό δανεισμό.

«Η άποψή μου είναι ότι για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το πρόβλημα αυτό, θα πρέπει να εντοπίσουμε και να θεραπεύσουμε τις αιτίες που το δημιούργησαν. Δεν αρκεί απλώς να δείχνουμε τις επιπτώσεις του φαινομένου, που πράγματι εκδηλώνονται σήμερα με οξύτητα». Σημείωσε ότι «η προσέγγιση αυτή δεν είναι γενικότερα δημοφιλής στον δημόσιο διάλογο. Συνήθως απουσιάζουν αναφορές στους λόγους που κατέστησαν αναγκαία την εφαρμογή αυστηρών προγραμμάτων προσαρμογής. Αντίθετα, ο διάλογος επικεντρώνεται στις επιπτώσεις αυτών των πολιτικών και όχι στις γενεσιουργές τους αιτίες. Τα προβλήματα όμως των τελευταίων ετών στην παραγωγή, στην απασχόληση, στα εισοδήματα αλλά και στη χρηματοδότηση είναι το τίμημα που χρειάστηκε να καταβληθεί για να αποτραπεί η κατάρρευση της οικονομίας, στην οποία με βεβαιότητα μας οδηγούσαν οι λανθασμένες επιλογές του παρελθόντος. Τα προγράμματα προσαρμογής είναι το αποτέλεσμα αυτών των επιλογών και όχι η αιτία των προβλημάτων μας. Και ασφαλώς το τίμημα θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν είχε καταρρεύσει η χώρα».

«Σήμερα το τραπεζικό τοπίο στην Ελλάδα έχει πλέον αλλάξει. Η ανακεφαλαιοποίηση και η αναδιάταξη του τραπεζικού συστήματος έχουν οδηγήσει σε λιγότερες και ισχυρότερες τράπεζες, που έχουν εξασφαλίσει την κεφαλαιακή τους επάρκεια, απαραίτητη για την προστασία των καταθέσεων. Αυτό αποκαθιστά σταδιακά την εμπιστοσύνη και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να ενισχυθεί μεσοπρόθεσμα η χορήγηση πιστώσεων στην οικονομία.

Βραχυχρόνια ωστόσο, εξακολουθούν να επιδρούν πολλοί παράγοντες, ώστε οι χορηγήσεις νέων δανείων να παραμένουν προς το παρόν περιορισμένες. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι: α) οι εισροές καταθέσεων που παραμένουν χαμηλές, β) ο λόγος δανείων προς καταθέσεις πρέπει να διατηρείται σε συντηρητικό ύψος, γ) συγκριτικά με άλλες χώρες η χρηματοδότηση που λαμβάνουν οι εγχώριες τράπεζες από το ευρωσύστημα παραμένει υψηλή και θα πρέπει σταδιακά να περιοριστεί σε πιο 'λογικά' επίπεδα, δ) η τόνωση της εμπιστοσύνης, την οποία πέτυχε η ανακεφαλαιοποίηση αμβλύνεται από την ανησυχία που προκαλεί η συσσώρευση των δανείων σε καθυστέρηση».

Οι επιλογές για εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης

Όπως σημείωσε ο Γ. Προβόπουλος, έχει παρατηρηθεί ότι με τις πρώτες ενδείξεις ανάκαμψης οι υγιείς επιχειρήσεις χρηματοδοτούν οι ίδιες την επέκταση των εργασιών τους, αποδίδοντας μικρότερο μέρισμα στους μετόχους με αντάλλαγμα την αναμενόμενη μελλοντική υπεραξία.

Ειδικότερα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις με μακροχρόνιες και σταθερές εμπορικές συνεργασίες, ένας εναλλακτικός τρόπος χρηματοδότησης είναι η διεκδίκηση επιπρόσθετων εμπορικών πιστώσεων (trade credit) από τις εταιρίες του εξωτερικού με τις οποίες συναλλάσσονται.

Σημαντική πηγή εναλλακτικής χρηματοδότησης είναι και η άντληση κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές. Ήδη μέσα στο 2013 μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις άντλησαν σημαντικά ποσά μέσω έκδοσης εταιρικών ομολόγων. Τέτοιες πηγές χρηματοδότησης θα αυξάνονται καθώς θα βελτιώνονται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό οι προσδοκίες και θα εμπεδώνεται σταδιακά η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας μας.

Μία άλλη διέξοδος, τέλος, είναι η αξιοποίηση των προγραμμάτων συγχρηματοδότησης δανείων και εγγυοδοσίας με πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ε.Ε. και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Εκτιμάται ότι, συνολικά, οι πόροι από τα διαρθρωτικά ταμεία, τις αγορές ομολόγων, το χρηματιστήριο και την ΕΤΕπ μπορούν να καλύψουν μεγάλο μέρος του χρηματοδοτικού κενού της οικονομίας.

Ανώφελο να αφεθούν υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να λειτουργούν

Το νέο τραπεζικό σύστημα πατάει πλέον σε πιο στέρεες βάσεις, τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ. Σε κανέναν άλλο κλάδο δεν έχει σημειωθεί τέτοιας (ή έστω και μικρότερης) κλίμακας αναδιάρθρωση, παρά το γεγονός ότι οι πρωτόγνωρες συνθήκες οικονομικής κρίσης την καθιστούσαν αναγκαία. Αυτή η εμπειρία των τραπεζών μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη και για τις επιχειρήσεις των λοιπών τομέων και κλάδων της οικονομίας μας.

Καλούνται λοιπόν σήμερα οι τράπεζες να συμβάλουν ουσιαστικά σε μία προσπάθεια ανασυγκρότησης του παραγωγικού ιστού. Οι νέες πιστώσεις θα πρέπει να κατευθύνονται σε δυναμικές επιχειρήσεις με υψηλό βαθμό εξωστρέφειας και προοπτικές ανάπτυξης. Εξυπακούεται βεβαίως ότι με έναν τέτοιο προσανατολισμό του τραπεζικού συστήματος, θα ήταν ανώφελο και επικίνδυνο να αφεθούν χρόνια αδύναμες, υποκεφαλαιοποιημένες και υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να λειτουργούν.

Όπως σημείωσε ο Γ. Προβόπουλος «εκεί που υπάρχουν σοβαρά προβλήματα υποκεφαλαιοποίησης εταιριών πρέπει να υπάρξουν κινήσεις πρωτίστως από την πλευρά των μετόχων για την ενίσχυση των ιδίων κεφαλαίων τους. Οι επιχειρήσεις οφείλουν εξάλλου στο σύνολό τους να αναλάβουν πρωτοβουλίες αναδιάρθρωσης και οργανωτικής ανασύνταξης, να επιδιώξουν συνεργασίες ή συγχωνεύσεις και να αξιοποιήσουν δίκτυα και συνέργειες που διευκολύνουν τον έλεγχο του κόστους και τον προσανατολισμό προς αγορές του εξωτερικού».

«Συνοψίζοντας, πιστεύω ότι χρειαζόμαστε σήμερα μια ποιοτική και προσανατολισμένη δράση των τραπεζών, με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που θα στοχεύουν:

• στην ενίσχυση των πραγματικά βιώσιμων επιχειρήσεων, νέων και παλαιών.

• στην ενθάρρυνση επιχειρηματικών πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση μιας
γενναίας κλαδικής αναδιάρθρωσης.

Μια τέτοια πολιτική μπορεί να προωθήσει αποτελεσματικά τη μετάβαση στο νέο υπόδειγμα ανάπτυξης, στην ανασυγκρότηση δηλαδή των παραγωγικών τομέων μέσα από την αναδιάρθρωση των επιχειρηματικών μονάδων».

Κατεβάστε το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Γ. Προβόπουλου εδώ.