Τα εμπόδια της Ευρώπης στο δρόμο για την ανοσία

Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επίτευξη ανοσίας της αγέλης μέχρι τον Ιούλιο θα απαιτήσει σημαντική επιτάχυνση της διαδικασίας εμβολιασμού κατά της Covid-19. Αλλά οι διαφοροποιήσεις στην δυνατότητα παραγωγής και διανομής, σε συνδυασμό με την λαϊκή αποδοχή του ίδιου του εμβολίου, σημαίνουν πως η διαδικασία -και συνεπώς η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας του μπλοκ- θα είναι ανόμοια.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Thierry Breton δήλωσε σε γαλλική εφημερίδα στις 5 Απριλίου πως τουλάχιστον το 70% των ενηλίκων (το όριο της λεγόμενης «ανοσίας της αγέλης» στο οποίο ο ιός θα μπορεί πλέον να ελεγχθεί εύκολα) στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να εμβολιαστεί μέχρι τα μέσα Ιουλίου καθώς το μπλοκ ενισχύει τους εμβολιασμούς μετά από ένα αργό ξεκίνημα.

Ο Breton σημείωσε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αρχίσει να διανέμει 100 εκατ. δόσεις εμβολίου το μήνα αρχής γενομένης από τον Απρίλιο, έχοντας διανείμει 60 εκατ. δόσεις τον Μάρτιο και 28 εκατ. δόσεις τον Φεβρουάριο. Αλλά σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDPC), στις 4 Απριλίου μόνο το 14,2% των ενηλίκων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβαν τουλάχιστον μια δόση εμβολίου, που σημαίνει πως η διαδικασία εμβολιασμού θα πρέπει να επιταχυνθεί σημαντικά για να επιτευχθεί ο στόχος του Ιουλίου. Αντιθέτως, περισσότερο από το 50% των ενηλίκων στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε την εκστρατεία εμβολιασμού στα τέλη Δεκεμβρίου αλλά η πρόοδος ήταν αργή σε μεγάλο βαθμό λόγω καθυστερήσεων στην παραγωγή και στις ανεπάρκειες στη διανομή.

Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε ελέγχους στις εξαγωγές για τα εμβόλια που παρασκευάζονται στο μπλοκ, που οι Βρυξέλλες εφάρμοσαν για πρώτη φορά στις 4 Μαρτίου όταν σταμάτησαν μια αποστολή 250.000 δόσεων του εμβολίου Oxford-AstraZeneca στην Αυστραλία. Οι Βρυξέλλες απείλησαν επίσης πρόσφατα να σταματήσουν τις παραδόσεις εμβολίων στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η διστακτικότητα για τους εμβολιασμούς θα μπορούσε επίσης να παίξει ρόλο στο πόσο γρήγορα θα φτάσουν στην ανοσία της αγέλης οι χώρες της ΕΕ, και ορισμένες χώρες θα δυσκολευτούν περισσότερο από άλλες να πείσουν τους πληθυσμούς τους να εμβολιαστούν. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της Γαλλίας και το ένα τρίτο του πληθυσμού της Γερμανίας, για παράδειγμα, είναι επιφυλακτικό έναντι του εμβολίου της Covid-19.

Οι ρυθμοί μόλυνσης και εμβολιασμού διαφέρουν σημαντικά εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που σημαίνει πως δεν θα φτάσουν όλα τα κράτη μέλη σε ανοσία της αγέλης ούτε θα άρουν τα lockdowns την ίδια στιγμή.  

Ο δείκτης των κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους εντός 14 ημερών, ένας βασικός δείκτης της επιδημιολογικής κατάστασης σε κάθε χώρα, δείχνει αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Για παράδειγμα, η Ισπανία εμφανίζει 160,7 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους, ενώ η Γερμανία 248,21 και η Γαλλία 703,99. Εν τω μεταξύ, χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης όπως η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία και η Εσθονία ξεπερνούν τα 1.000 κρούσματα. Το ίδιο ισχύει και για τους εμβολιασμούς: ενώ γύρω στο 25% των ενηλίκων στην Ουγγαρία έχουν λάβει τουλάχιστον μία δόση, μόνο το 7% έχουν λάβει δόση στη Βουλγαρία. Χώρες που έχουν και υψηλό ρυθμό μόλυνσης και χαμηλή κάλυψη εμβολιασμού, είναι πιθανότερο να επαναλάβουν ή να παρατείνουν τα αυστηρότερα μέτρα lockdown.

Ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) έχει εγκρίνει μόνο τρία εμβόλια, χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν υπογράψει διμερείς συμφωνίες για την αγορά άλλων εμβολίων από τη Ρωσία και την Κίνα. Αυτό έχει βοηθήσει ώστε να επιταχυνθούν οι εμβολιαστικές εκστρατείες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας παρά τις πρόσφατες καθυστερήσεις στη διανομή των δυτικών εμβολίων.

Τα παρατεταμένα lockdowns θα καθυστερήσουν μια σημαντική αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τουλάχιστον μέχρι το β’ εξάμηνο του 2021. Τα μέλη της ΕΕ έχουν παρατείνει ή και αυστηροποιήσει τα μέτρα lockdown τους από τα τέλη του 2020, κάτι που πιθανότατα έχει οδηγήσει σε συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά το α’ τρίμηνο του 2021.

Η επίπτωση των περιορισμών αυτών υπήρξε μεγάλη στον τομέα των υπηρεσιών, με τα μπαρ, τα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία και τον τουρισμό να έχουν δεχθεί ιδιαίτερα σκληρό πλήγμα. Η συνέχιση των μέτρων αυτών και το β’ τρίμηνο υποδηλώνει πως η οικονομική δραστηριότητα θα παραμείνει μέτρια και πως η ανάπτυξη δεν θα επιταχυνθεί σημαντικά πριν το τρίτο τρίμηνο. Ενώ τα προγράμματα αναστολής συμβάσεων εργασίας σε χώρες της ΕΕ έχουν κρατήσει σταθερό τον ρυθμό της ανεργίας τους τελευταίους μήνες, συνήθως υπάρχει μια υστέρηση μεταξύ των αυξήσεων της οικονομικής δραστηριότητας και των μειώσεων στην ανεργία, κάτι που σημαίνει πως η αγορά εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιθανότατα θα παραμείνει χαμηλότερα των προ πανδημίας επιπέδων για το προβλέψιμο μέλλον. Επιπλέον, η άρση των προγραμμάτων αναστολής σύμβασης εργασίας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε προσωρινές αυξήσεις της ανεργίας.

Στις 23 Μαρτίου η Γερμανία παρέτεινε το lockdown τουλάχιστον μέχρι τις 18 Απριλίου. Την 1η Απριλίου η Ιταλική κυβέρνηση παρέτεινε τα μέτρα lockdown τουλάχιστον μέχρι τις 30 Απριλίου. Στη συνέχεια, στις 4 Απριλίου, η Γαλλία μπήκε στο τρίτο πανεθνικό lockdown, που αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες.

Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία ενός «ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού» με πληροφορίες για την κατάσταση εμβολιασμού των ατόμων, τα τεστ Covid-19 και τις προηγούμενες μολύνσεις. Με στόχο να επιταχυνθεί η δραστηριότητα στον κρίσιμο τομέα υπηρεσιών του μπλοκ, τα πιστοποιητικά παραμένουν ένα έργο σε εξέλιξη και δεν θα είναι διαθέσιμα πριν τον Ιούλιο, το νωρίτερο.

Στις 6 Απριλίου η Eurostat ανακοίνωσε πως το ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη ήταν 8,3% τον Φεβρουάριο, αμετάβλητο σε σχέση με τον Ιανουάριο και υψηλότερο σε σχέση με το 7,3% του Φεβρουαρίου του 2020.