Τι πρέπει να περιμένουμε από την εκεχειρία Ισραήλ-Χεζμπολάχ

Η κόπωση από τον πόλεμο έχει σε μεγάλο βαθμό αναγκάσει το Ισραήλ και τη Χεζμπολάχ να αποδεχθούν μια συμφωνία εκεχειρίας 60 ημερών που θα μειώσει τις εχθροπραξίες στις δυο πλευρές των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου, αν και περιοδικές επιθέσεις αντιποίνων κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη συμφωνία, να αναζωπυρώσουν τις μάχες και να εμποδίσουν την πρόοδο προς μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός.

Το Ισραήλ και η λιβανέζικη μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ ενέκριναν μια εκεχειρία 60 ημερών που ανοίγει τον δρόμο για τη μελλοντική μόνιμη κατάπαυση του πυρός μεταξύ των δυο πλευρών, που βρίσκονται σε σύγκρουση από τον Σεπτέμβριο.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου συσκέφθηκε με το συμβούλιο ασφαλείας του στις 26 Νοεμβρίου για να εγκριθεί η συμφωνία, ενώ η εντολοδόχος κυβέρνηση του Λιβάνου επίσης ενέκρινε τη συμφωνία στις 27 Νοεμβρίου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε την εκεχειρία μετά την έγκρισή της από το ισραηλινό συμβούλιο ασφαλείας.

*  Η προτεινόμενη συμφωνία εκεχειρίας περιλαμβάνει μια μεταβατική περίοδο 60 ημερών κατά την οποία το Ισραήλ θα αποσύρει τις δυνάμεις του από τον νότιο Λίβανο, υπό την προϋπόθεση πως η Χεζμπολάχ θα μετακινήσει τον βαρύ οπλισμό της, τις υποδομές και τους μαχητές της βόρεια του ποταμού Λιτάνι. Ο στρατός του Λιβάνου, που υποστηρίζεται από την προσωρινή δύναμη του ΟΗΕ στον Λίβανο (U.N. Interim Force in Lebanon –UNIFIL), θα αναλάβει τον έλεγχο της περιοχής, με συνεχιζόμενη επιτήρηση από αέρος από το Ισραήλ για την παρακολούθηση απειλών ασφάλειας. Η συμφωνία διευκολύνει επίσης την επιστροφή εκτοπισμένων κατοίκων στο βόρειο Ισραήλ και στον νότιο Λίβανο.

* Σύμφωνα με το Axios, το προσχέδιο της συμφωνίας ήταν έτοιμο στις 21 Νοεμβρίου, αλλά η διαδικασία πήγε πίσω με την ανακοίνωση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τα εντάλματα σύλληψης του Νετανιάχου και του πρώην υπουργού Άμυνας του Ισραήλ Γιοάβ Γκάλαντ.

*  Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Axios στις 23 Νοεμβρίου, ο Αμερικανός αντιπρόσωπος Έιμος Χόκσταϊν, φέρεται να απείλησε να αποχωρήσει ως μεσολαβητής των διαπραγματεύσεων Ισραήλ-Λιβάνου αν το Ισραήλ δεν προσέγγιζε προοδευτικά προς μια συμφωνία με τη Χεζμπολάχ τις επόμενες ημέρες, κάτι που θα έβαζε τέλος στις διαπραγματεύσεις υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν.  

*  Η συμφωνία θεσπίζει μια επιτροπή εποπτείας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για να παρακολουθεί την εφαρμογή της μεταβατικής περιόδου των 60 ημερών και να αντιμετωπίζει οποιεσδήποτε παραβιάσεις. Περιλαμβάνει επίσης μια δέσμευση από τις ΗΠΑ, που περιγράφεται σε μια επιστολή διαβεβαιώσεων, να υποστηρίζουν ισραηλινές στρατιωτικές ενέργειες εναντίον άμεσων απειλών που προέρχονται από τη Χεζμπολάχ, καθώς και τις ισραηλινές ενέργειες για την αποτροπή δραστηριοτήτων όπως η επανεμφάνιση της Χεζμπολάχ κοντά στα σύνορα ή το λαθρεμπόριο βαρέων όπλων. Σύμφωνα με Αμερικανούς και Ισραηλινούς αξιωματούχους, αυτές οι ενέργειες θα λαμβάνουν χώρα μετά από διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ και θα πραγματοποιούνται μόνο εάν ο στρατός του Λιβάνου αποτύχει να αντιμετωπίσει τις απειλές.

Η επιτυχία των διαπραγματεύσεων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πολεμική κόπωση των δυο πλευρών, καθώς και στην πίεση των ΗΠΑ για τερματισμό των εχθροπραξιών. Αρκετοί παράγοντες έχουν οδηγήσει το Ισραήλ να εξετάσει την αποδοχή μιας συμφωνίας εκεχειρίας με τον Λίβανο, με τους Ισραηλινούς γενικά να πιστεύουν πως έχουν περιορίσει σημαντικά τη Χεζμπολάχ, τόσο ώστε να μετριάσουν τις πιο άμεσες απειλές, αποφεύγοντας παράλληλα μια μη βιώσιμη κλιμάκωση.

Πρωτ’ απ’ όλα, πρόσφατες αναφορές έχουν δείξει πως οι Ισραηλινοί έφεδροι, κουρασμένοι από τον πόλεμο, δεν ανταποκρίνονται πλήρως στις προσκλήσεις να επανδρώσουν τις μονάδες, δημιουργώντας προβλήματα στην ικανότητα των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων να συνεχίσουν τις χερσαίες επιχειρήσεις.

Εν τω μεταξύ, στο πεδίο της μάχης, το Ισραήλ έχει αντιμετωπίσει σημαντική αντίσταση στους δυο βασικούς άξονες της προέλασης στον νότιο Λίβανο, ιδιαίτερα στην αλ-Μπαγιάντα και στην αλ-Κιγιάμ, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα βαριές υλικές απώλειες και υψηλό αριθμό θυμάτων.

Έχοντας αυτό κατά νου, το Ισραήλ πιθανόν εκτίμησε πως οι ικανότητες της Χεζμπολάχ έχουν υποβαθμιστεί επαρκώς, ιδιαίτερα ως προς τη δυνατότητα μεγάλης κλίμακας βομβαρδισμών με χιλιάδες ρουκέτες ημερησίως κατά του Ισραήλ. Ωστόσο, η Χεζμπολάχ διατηρεί την ικανότητα να χτυπά βαθιά στο Ισραήλ, στοχεύοντας πόλεις όπως το Τελ Αβίβ και η Χάιφα, σηματοδοτώντας πως η απειλή (με όπλα) μεγάλου βεληνεκούς παραμένει ως επί το πλείστον υπαρκτή.

Πολιτικά, οι ΗΠΑ αυξάνουν την πίεση στο Ισραήλ να τερματίσει τη σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ. Φέρεται ( η αμερικανική πλευρά) να συνέδεσε την αποδέσμευση  αποστολών όπλων με μια εκεχειρία, δίνοντας (παράλληλα) σήμα για μια πιθανή υποστήριξη απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τερματισμό του πολέμου.

Η ηγεσία του Ισραήλ φαίνεται να δέχθηκε πως οι όροι της εκεχειρίας τους οποίους διαπραγματεύτηκε -όπως η επιβολή μηχανισμών και μια διατήρηση της συμφωνίας με τις ΗΠΑ για την ελευθερία ανάληψης δράσης στον Λίβανο εάν δεν αντιμετωπιστούν οι παραβιάσεις- αντιπροσωπεύουν το πιο θετικό αποτέλεσμα που θα μπορούσε να έχει το Ισραήλ από αυτή τη σύρραξη.

Η ισραηλινή κυβέρνηση και οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις πιθανόν εκτίμησαν πως ένας παρατεταμένος πόλεμος φθοράς θα ήταν δυσμενής εξέλιξη, καθώς θα υπήρχε ο κίνδυνος να δοθεί η δυνατότητα στη Χεζμπολάχ να αποσπάσει πρόσθετες παραχωρήσεις.

Για τη Χεζμπολάχ, η συμφωνία της επιτρέπει να ανεφοδιαστεί και να ανασυνταχθεί μετά τις τακτικές απώλειες που υπέστη από τα πλήγματα και τις δολοφονίες στελεχών της από το Ισραήλ, που έχουν υποβαθμίσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες, και έχουν επίσης αποδεκατίσει το μεγαλύτερο μέρος της ανώτατης ηγεσίας και της διοικητικής της δομής.

Επιπλέον, η Χεζμπολάχ είναι πιθανό να εκτίμησε πως το να δεχθεί τη συμφωνία ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να ισχυριστεί ότι νίκησε, έχοντας αντέξει μια ισραηλινή χερσαία επιχείρηση και ακυρώσει τους μαξιμαλιστικούς στόχους του Ισραήλ.

*Από την έναρξη της χερσαίας εισβολής του στο νότιο Λίβανο την 1η Οκτωβρίου, το Ισραήλ φέρεται να έχει χάσει δεκάδες άρματα μάχης Merakava τα οποία η Χεζμπολάχ ισχυρίζεται ότι κατέστρεψε, ενώ οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις ανακοίνωσαν ότι τουλάχιστον 40 στρατιώτες σκοτώθηκαν στις μάχες και περισσότεροι από 1000 τραυματίστηκαν. Εν τω μεταξύ, οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις εκτιμούν ότι τουλάχιστον 2.500 μαχητές της Χεζμπολάχ έχουν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια αυτών των επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων μέσω μαχών εκ του σύνεγγυς και αεροπορικών επιδρομών.

*Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις IDF έχουν εκτιμήσει ότι η ευρείας κλίμακας εκστρατεία αεροπορικών βομβαρδισμών τους στο Λίβανο έχει υποβαθμίσει τις δυνατότητες της Χεζμπολάχ σε ρουκέτες, πυραύλους και drones κατά 70-80%, μειώνοντας σημαντικά την απειλή που συνιστά η οργάνωση. Ακόμα κι έτσι, η Χεζμπολάχ διατηρεί την ικανότητα να εκτοξεύει εκατοντάδες ρουκέτες, πυραύλους και drones καθημερινά προς το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της 24ης Νοεμβρίου, όταν η οργάνωση εκτόξευσε πάνω από 340 βλήματα προς το βόρειο και κεντρικό Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον τριών μπαράζ προς το Τελ Αβίβ.

Η πρόοδος πιθανόν θα δει Ισραήλ και Χεζμπολάχ να εφαρμόζουν έναν αρχικό μηχανισμό αποκλιμάκωσης, αλλά μελλοντικές σποραδικές συγκρούσεις δημιουργούν κίνδυνο να υπονομευτούν οι προοπτικές μιας μόνιμης κατάπαυσης του πυρός.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αποκλιμάκωσης των 60 ημερών που περιγράφεται στη συμφωνία, που ξεκινά στις 27 Νοεμβρίου, η Χεζμπολάχ θα αρχίσει να υποχωρεί βόρεια του ποταμού Λιτάνι καθώς οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ και ο στρατός του Λιβάνου θα αναπτύσσονται νότια του ποταμού.

Εν τω μεταξύ, οι Ισραηλινοί στρατιώτες θα αρχίσουν να αποσύρονται σταδιακά από τον νότιο Λίβανο, αποφεύγοντας την κατοχή οποιωνδήποτε περιοχών στις οποίες είχαν προελάσει εντός της χώρας. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Χεζμπολάχ και ο Λίβανος πιθανόν να συνεχίσουν να συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις για μια μελλοντική μόνιμη κατάπαυση του πυρός που θα βασίζεται στην απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που έβαλε τέλος στον πόλεμό τους το 2006.  

Η ένταση των διασυνοριακών τους συγκρούσεων θα μειωθεί και αυτή σε μεγάλο βαθμό καθώς η ανάγκη για ανάκτηση δυνάμεων και τερματισμού των μαχών, προσωρινά τουλάχιστον, θα οδηγήσει το Ισραήλ και ιδιαίτερα τη Χεζμπλάχ να τηρήσουν τις δικές τους δεσμεύσεις ως προς τη συμφωνίας.

Ωστόσο, το Ισραήλ πιθανόν να συνεχίσει να πραγματοποιεί ευκαιριακά και σποραδικά πλήγματα, ως απάντηση για παράδειγμα στην παραλαβή από τη Χεζμπολάχ ύποπτων φορτίων όπλων από τη Συρία. Η παραλαβή τέτοιων φορτίων θα παραβίαζε τη συμφωνία επιτρέποντας στη Χεζμπολάχ να αποκαταστήσει τις δυνατότητές της, επιτρέποντας έτσι στους Ισραηλινούς να την αντιμετωπίσουν μέσω της βίας για να την πείσουν να αποφύγει την παραβίαση του μηχανισμού αποκλιμάκωσης.

Ως απάντηση, η Χεζμπολάχ πιθανόν θα πραγματοποιούσε μια επίθεση με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και πλήγματα με drones στο Ισραήλ. Αν και δεν θα ήταν τόσο έντονα όσο κατά τη διάρκεια του πολέμου, τέτοια περιοδικά πλήγματα ως αντίποινα θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις διαπραγματεύσεις για μια πιο μόνιμη κατάπαυση του πυρός.

* Η απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ έβαλε τέλος στον πόλεμο Ισραήλ-Χεζμπολάχ το 2006. Προέβλεπε την εκεχειρία, την απόσυρση ισραηλινών δυνάμεων από τον νότιο Λίβανο και την ανάπτυξη του στρατού του Λιβάνου μαζί με μια διευρυμένη ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ για την παρακολούθηση της παύσης των εχθροπραξιών και της υποχώρησης της Χεζμπολάχ βόρεια του ποταμού Λιτάνι.