Το ξέπλυμα χρήματος ανοίγει νέο μέτωπο μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ

Για χρόνια, οι ΗΠΑ και το υπουργείο Οικονομικών της χώρας έπαιζαν ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση των μέτρων κατά του ξεπλύματος χρήματος και της αντιμετώπισης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, στηρίζοντας παράλληλα την Ομάδα Εργασίας Χρηματοοικονομικής Δράσης (Financial Action Task Force - FATF), έναν διεθνή οργανισμό που εργάζεται για την τήρηση τέτοιων στάνταρντ. Συνήθως οι ΗΠΑ δεν βλέπουν με «καλό μάτι» τις όποιες προσπάθειες της ΕΕ να «μπει» σε αυτό που οι ΗΠΑ εκλαμβάνουν ως δικά τους όρια.

Στις 13 Φεβρουαρίου, όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια προσθήκη στη μαύρη λίστα της ΕΕ για τις χώρες και δικαιοδοσίες που εμφανίζουν σημαντικά κενά στα νομικά τους πλαίσια για το ξέπλυμα χρήματος και την αντιμετώπιση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η νέα λίστα περιλαμβάνει 23 χώρες, μόλις 12 από τις οποίες θεωρούνται υψηλού κινδύνου, σύμφωνα με την FATF. Από τις 11 νέες προσθήκες, υπάρχουν κάποιες που σίγουρα θα  εκνευρίσουν τις ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία καθώς και τέσσερις δικαιοδοσίες των ΗΠΑ, το Γκουάμ, η Αμερικανική Σαμόα, οι Αμερικανικές Παρθένες Νήσοι και το Πουέρτο Ρίκο.

Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χρησιμοποιήσει δικό της σύστημα για να καταρτίσει τη λίστα παρακολούθησης, επιπλέον του πλαισίου της FATF. Το μπλοκ έδωσε εύσημα στην προηγμένη φύση της μεθοδολογίας και το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών απάντησε αμέσως, καταδικάζοντας τις «μονομερείς» κινήσεις της ΕΕ.

Η μεθοδολογία των Βρυξελλών έχει ελαττώματα και δεν περιελάμβανε μια επαρκή ανασκόπηση για την κάθε δικαιοδοσία, υποστήριξε το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, προσθέτοντας πως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ δεν χρειάζεται να κάνουν επιπλέον ελέγχους στις συναλλαγές που αφορούν στις διαδικασίες κατά του ξεπλύματος χρήματος και της αντιμετώπισης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στις 11 επιπλέον δικαιοδοσίες που περιλαμβάνονται στη λίστα της ΕΕ.

Γιατί έχει σημασία

Επειδή οι χώρες στις λίστες της ΕΕ ή της FATF θεωρούνται υψηλού κινδύνου, τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ιδιαίτερα αυτά στην Ευρώπη, θα πρέπει να εξετάζουν πιο προσεκτικά τις συναλλαγές και δραστηριότητες στις οποίες εμπλέκονται οι δικαιοδοσίες αυτές. Όπως είναι κατανοητό, πολλές χώρες έχουν προσπαθήσει να τροποποιήσουν τα νομικά τους πλαίσια, ώστε να αφαιρεθούν τα ονόματά τους από τη μαύρη λίστα. Τελικά, οι ΗΠΑ ανησυχούν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση ουσιαστικά προσπαθεί να επιβάλει τα δικά της νέα πρότυπα στον υπόλοιπο κόσμο, διότι ακόμα και αν το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και οι θεσμοί είναι αυτά που θέτουν τον παγκόσμιο «πήχη», οι Ευρωπαίοι εταίροι τους είναι πολύ ισχυροί για να αγνοηθούν.

Σε μια τέτοια κατάσταση, για παράδειγμα, η παρουσία της Σαουδικής Αραβίας στη λίστα θα μπορούσε να έχει επίπτωση στα σχέδια επέκτασης των παγκόσμιων τραπεζών.

Όμως το Ριάντ έχει εργαστεί σκληρά για να αποβάλει την εικόνα της Σαουδικής Αραβίας ως μιας χώρας στην οποία ορισμένοι πολίτες έχουν χρηματοδοτήσει εξτρεμιστικές ομάδες στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο της προσπάθειας εκσυγχρονισμού, ο διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έχει επιδιώξει την ενίσχυση της διαφάνειας του χρηματοπιστωτικού τομέα στο βασίλειο, αλλά και να προωθήσει μια πιο μετριοπαθή μορφή του Ισλάμ. Όμως, ενώ οι οικονομικές επιπτώσεις από τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι ήταν περιορισμένες, η πολιτική ζημιά στη φήμη του Ριάντ παραμένει πηγή ανησυχίας, επιδεινώνοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα στην προσπάθειά της να υλοποιήσει το σχέδιο «Όραμα 2030».

Τι θα πρέπει να προσεχθεί

Η λίστα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι ολοκληρωμένη, καθώς πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ωστόσο, η έγκριση πιθανότατα θα δοθεί στο τέλος. Σε ό,τι αφορά ευρύτερα τα ζητήματα του ξεπλύματος χρήματος και της αντιμετώπισης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, το επόμενο μεγάλο γεγονός αναμένεται στη συνεδρίαση της ολομέλειας της FATF στις 17-22 Φεβρουαρίου στο Παρίσι.

Ενώ η θέση της ΕΕ θα αποτελέσει θέμα συζήτησης, όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στη FATF καθώς θα εξετάζει αν θα παρατείνει την προθεσμία για τη συμμόρφωση του Ιράν. Τον Οκτώβριο του 2018 η ολομέλεια έδωσε φαινομενικά τελεσίγραφο στην Τεχεράνη να συμμορφωθεί με εννέα εκκρεμή ζητήματα, όμως η Ισλαμική δημοκρατία έχει σημειώσει περιορισμένη πρόοδο μέχρι στιγμής. Οι απαιτήσεις της FATF έχουν προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις στην Τεχεράνη, και το Ιράν ελπίζει πως θα πάρει και άλλη παράταση.