Αποτελεί κοινή διαπίστωση των περισσότερων ειδικών ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας, οικονομικές και υγειονομικές, έχουν ήδη οδηγήσει σε έξαρση των ανισοτήτων, οι οποίες ενδέχεται να αποδειχθούν επικίνδυνες για την κοινωνική σταθερότητα, ίσως και για την ίδια τη δημοκρατία.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις προχώρησαν τους τελευταίους μήνες σε κινήσεις πρωτόγνωρες, προκειμένου να στηρίξουν εισοδήματα και επιχειρήσεις, αλλά και να αγοράσουν εμβόλια, να ενισχύσουν τα συστήματα υγείας, σε μια κλίμακα που δεν έχει σύγκριση με το παρελθόν.

Δύσκολο να σκεφτεί κάποιος χειρότερο και πιο απρόβλεπτο έτος από το 2020, που ευτυχώς πλέον περνά στην ιστορία. Εντούτοις, παρά την ελπίδα των εμβολίων που είναι τώρα χειροπιαστή, τα στοιχήματα του 2021 παραμένουν μεγάλα κι επικίνδυνα.

Όπως προκύπτει από τα νεότερα χρονοδιαγράμματα παραλαβής των εμβολίων, είναι σαφές ότι τουλάχιστον για τους 2-3 πρώτους μήνες του νέου έτους, η επίδρασή τους θα είναι ιδιαίτερα περιορισμένη έως και μηδαμινή σε ό,τι αφορά τον γενικό πληθυσμό, το οποίο αναπόφευκτα σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν μέτρα προστασίας και περιορισμοί, με άγνωστη προς το παρόν διάρκεια.

Στην κρίση του κορωνοϊού, τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη προσπάθησαν να επιτύχουν την ισορροπία ανάμεσα στην υγειονομική προστασία και την οικονομική δραστηριότητα. Μέχρι στιγμής, το μόνο που κατάφεραν (με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως π.χ. η Δανία) είναι να πέφτουν πρώτα από τη μία πλευρά και μετά από την άλλη!

Αυτή η πικρή αλήθεια, όμως, τα λάθη, οι παραλείψεις, ο εφησυχασμός, η σταδιακή μείωση της εμπιστοσύνης των πολιτών, χαρακτηριστικά που αφορούν και τη χώρα μας, ουδόλως αναιρεί τη διάσταση της ατομικής ευθύνης, της ευθύνης δηλαδή καθενός από εμάς να τηρεί τα μέτρα, όχι μόνο απέναντι στον εαυτό του ή τους φίλους και την οικογένεια του, αλλά και απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Η σημερινή κυβέρνηση έχει ατυχήσει. Εκεί που περίμεναν ότι θα έκαναν «περίπατο», ωθώντας την Ελλάδα προς την πολυπόθητη ανάπτυξη, βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν τρία μεγάλα προβλήματα μαζί. Την πανδημία, τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της, συν μια απειλητική και διεκδικητική Τουρκία, που όμοιά της είχαμε να δούμε δεκαετίες.

Κάθε λογικός πολίτης αντιλαμβάνεται ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη συγκυρία, ότι οι προκλήσεις θα ήταν μεγάλες για οιαδήποτε κυβέρνηση. Κι εκτιμώ ότι οι περισσότεροι ήταν ως τώρα πρόθυμοι να βάλουν και λίγο νερό στο κρασί τους, σε ό,τι αφορά την κριτική. Εν μέρει, άλλωστε, αυτό απεικονίζεται -μέχρι τώρα- και στις δημοσκοπήσεις.

Η χρηματοοικονομική κρίση του 2007 ήταν το πρώτο μεγάλο σοκ για τον κόσμο: κατέρρευσε η ιδέα ότι είχε βρεθεί η συνταγή της αέναης οικονομικής ευμάρειας. Φέτος, η πανδημία καταρρίπτει ακόμα μια «μεγάλη ιδέα», ότι μόνο φτωχές υπανάπτυκτες χώρες αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους κινδύνους, ότι η επιστημονική πρόοδος και η τεχνολογία έχουν εξουδετερώσει τέτοιες απειλές.

Ταυτόχρονα, γεωπολιτικές τεκτονικές πλάκες μετακινούνται, μεταφέροντάς μας σε παλαιότερες ταραγμένες εποχές και αλλάζοντας τις καθιερωμένες ισορροπίες οικονομικών και αμυντικών δυνάμεων, ενώ η παγκοσμιοποίηση με τον τρόπο που επήλθε, αυξάνει τις ανισότητες στις αναπτυγμένες κοινωνίες.